Gmina Wyznaniowa Żydowska w Poznaniu
| |
| Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP | |
| Data powołania | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Adres |
ul. Stawna 10 |
| Filie gminy |
brak |
| Liczba członków |
31 (2021)[1] |
| Przewodniczący | |
| Strona internetowa | |
Gmina Wyznaniowa Żydowska w Poznaniu – najmłodsza i najmniejsza samodzielna jednostka Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Polsce. Swoim zasięgiem obejmuje teren byłego województwa poznańskiego.
Opis[edytuj | edytuj kod]
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, większość Żydów opuściła Poznań wraz z ludnością niemiecką, na skutek czego w okresie międzywojennym, Poznań zamieszkiwało niespełna 3 tysiące osób pochodzenia żydowskiego.
Tutejszą gminę żydowską zamknięto przed wybuchem II wojny światowej. Została reaktywowana dopiero po 60 latach, w 1998, jako filiał GWŻ w Warszawie[2], po zmianach organizacyjnych Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Gdańsku, do której przedtem należał terytorialnie Poznań.
Gmina prowadzi szereg działań zarówno religijnych jak i kulturowych. Jednym z osiągnięć gminy jest przeniesienie pomnika upamiętniającego ofiary obozów pracy dla Żydów ze Stadionu Miejskiego na ul. Królowej Jadwigi. Na przestrzeni 20 lat, filiał i jej przewodnicząca otrzymały liczne nagrody, podziękowania i wyróżnienia. Do najważniejszych z nich należą: medal Zasłużony dla miasta Poznania dla Gminy Żydowskiej w Poznaniu[3], Europejska Nagroda Obywatelska za prowadzenie dialogu religijnego i międzykulturowego dla przewodniczącej Alicja Bromberger-Kobus[4].
W 2021 gmina zrzeszała 31 członków[1], jednak nie zatrudnia rabina, nie ma też czynnej synagogi ani mykwy. W jej siedzibie znajduje się dom modlitwy z szafą ołtarzową z jednym zwojem Tory, ufundowanym przez małżeństwo z Izraela i wprowadzonym tam uroczyście w 2009.
W grudniu 2018, decyzją swego walnego zgromadzenia, poznańska filia Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich, po 20 latach od reaktywacji, uniezależniła się od Warszawy i przyjęła swą historyczną nazwę Gmina Wyznaniowa Żydowska w Poznaniu[5].
Modlitwy w GWŻ Poznań[edytuj | edytuj kod]
Szabat odbywa się regularnie co piątek. Godzina rozpoczęcia, zapalenia świec szabatowych, jest uzależniona od zachodu słońca w Poznaniu[6]. Szacharit odbywa się tylko w soboty, dom modlitwy jest otwarty pomiędzy 9:30 a 11:00.
Nieruchomości[edytuj | edytuj kod]
Gmina ma siedzibę obecnie w kamienicy zarządu gminy żydowskiej w Poznaniu, zbudowanej przed I Wojną Światową. W okresie międzywojennym (1919-1939) znajdowała się tam także Żydowska Biblioteka Ludowa, sala zebrań, biura organizacji charytatywnych, związku sportowego Bar-Kochba, szkoła religijna oraz kilka mieszkań, między innymi dla rabina i pracowników gminy. W 1999 reaktywująca się gmina żydowska w Poznaniu przejęła m.in. budynek na ul. Stawnej 10, budynek Nowej Synagogi i wiele innych, które w krótkim czasie po przejęciu zostały sprzedane.
Kontrowersje[edytuj | edytuj kod]
Sprawa Jacooba ben Nistella[edytuj | edytuj kod]
W 2009 w Gminie pojawił się jako wolontariusz, wyrażający chęć powrotu do żydowskich korzeni. Z czasem zaczął farbować włosy na rudy kolor, zapuścił pejsy i ubierał się w stylu chasydzkim. Wkrótce ukazały się Zeszyty Swarzędzkie[7], w których pojawił się Laszon ha-ra, dokument przetłumaczony przez Jakooba ben Nistella, opatrzony jego przypisami.
W 2013 zapalił chanukiję podczas Chanuki organizowanej przez GWŻ w Poznaniu[8], a w styczniu 2014 został oficjalnym wykładowcą i przewodnikiem po wystawach organizowanych w Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu. 14 grudnia 2014 poprowadził kadisz na uroczystym otwarciu lapidarium we Wronkach, nie znając języka hebrajskiego i słów modlitwy. Wypowiadane przez niego nic nieznaczące słowa, wzbudziły pierwsze podejrzenia co do kompetencji ben Nistella.
W następnym roku, wystąpił na VII Festynie Michała w parafii pw. św. Michała Archanioła w Świebodzinie, przedstawiony jako znawca kaszrutu[9]. Był twarzą XVIII Dnia Judaizmu w Poznaniu w 2015[10], w następnym czasie wielokrotnie prowadził modlitwy i prelekcje podczas rozmaitych wydarzeń religijnych i społecznych, za każdym razem przedstawiany jako rabin.
18 kwietnia 2016 Głos Wielkopolski opublikował artykuł „Podawał się za Żyda z Izraela i nikt tego nie sprawdził”[11], w którym zostało ujawnione, że występujący w poznańskiej gminie rabin Jacoob ben Nistell, nie tylko nie jest żydowskim duchownym, ale też nazywa się Jacek Niszczota i nie pochodzi z Izraela. Sam oszust w rozmowie z gazetą przyznał się do mistyfikacji. Po fali artykułów w polskich mediach, poznańska GWŻ odcięła się od osoby rzekomego rabina[12], choć przewodnicząca Alicja Kobus, przyznała, że mężczyzna w rzeczywistości był wolontariuszem, jednak nigdy nie sprawdziła jego kompetencji i została oszukana.
O fałszywym rabinie z Poznania pisały również liczne polskie media m.in. TVN24[13], Bezprawnik[14], Fakt[15], YouTube[16][17], Czas Ciechanowa[18], Polska the Times[19], Gazeta Wyborcza[20], Poznań NaszeMiasto[21] Wykop[22] oraz zagraniczne media, m.in. Time of Israel[23], DW[24], Haaretz[23], BBC[25], FRance24[26], Jewish Telegraphic Agency[27].
26 kwietnia 2016 Jacoob Ben Nistell wysłał list do GWŻ w Poznaniu z przeprosinami. Jedynym źródłem treści listu była strona internetowa poznańskiej gminy, która nie przedstawiła jednak jego oryginału. Poznańska Gmina Wyznaniowa Żydowska podjęła decyzję, że nie wniesie pozwu sądowego przeciwko Jackowi Niszczocie[28].
Sprzedaż Nowej Synagogi[edytuj | edytuj kod]
Kontrowersje wśród lokalnej społeczności żydowskiej, wzbudziły okoliczności sprzedaży Nowej Synagogi w Poznaniu. Pojawiły się głosy, jakoby przewodnicząca Gminy zataiła niektóre szczegóły transakcji[29]. Według Gazeta Wyborczej, już w 2017 były plany utworzenia w murach synagogi hotelu sieci Hilton Curio[30].
Zarząd Główny[edytuj | edytuj kod]
- Przewodniczący: Alicja Bromberger-Kobus[31]
- Wiceprzewodniczący: Magdalena Kuś
- Skarbnik: Alexander Imas
- Członek Zarządu: Ewa Oriana Pacek
- Członek Zarządu: Weronika Mikołajczak
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Paweł Ciecieląg i inni, Wyznania religijne w Polsce w latach 2019–2021, Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych, 2022, s. 250, ISBN 978-83-67087-17-9.
- ↑ Urząd Miasta Poznania, Poznań - Fakty i liczby, Poznań.
- ↑ POZnań, Honorowi i zasłużeni obywatele Miasta Poznania 2011, www.poznan.pl [dostęp 2017-02-06] (pol.).
- ↑ Marek Zaradniak, Europejska Nagroda Obywatelska dla Alicji Kobus, „Gloswielkopolski.pl” [dostęp 2017-02-06] (pol.).
- ↑ Marek Zaradniak, Poznań: Gmina Żydowska po 20 latach od reaktywacji uniezależniła się od Warszawy, Głos Wielkopolski, 18 grudnia 2018 [dostęp 2020-01-06] (pol.).
- ↑ Początek i koniec szabatu, szabat.leszek-kwiatkowski.eu [dostęp 2020-01-02] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-02].
- ↑ Urząd Miasta i Gminy, Zeszyty Swarzędzkie nr 1, 2009, s. 137, 139, 140.
- ↑ Marek Zaradniak, Żydzi rozpoczęli w Poznaniu święto chanuka [ZOBACZ ZDJĘCIA], Głos Wielkopolski, 27 listopada 2013 [dostęp 2020-01-02] (pol.).
- ↑ ADMIN, VII Festyn Michała w parafii pw. Św. Michała Archanioła w Świebodzinie, zg.ak.org.pl [dostęp 2020-01-02] (pol.).
- ↑ Dzień Judaizmu - przez 10 dni, radiopoznan.fm [dostęp 2020-01-02] (pol.).
- ↑ Krzysztof M. Kaźmierczak, Podawał się za Żyda z Izraela i nikt tego nie sprawdził, Głos Wielkopolski, 18 kwietnia 2016 [dostęp 2020-01-02] (pol.).
- ↑ Krzysztof M. Kaźmierczak, Poznańska gmina żydowska odcina się od „rabina”, Głos Wielkopolski, 29 marca 2016 [dostęp 2020-01-02] (pol.).
- ↑ Koniec błyskotliwej kariery fałszywego rabina z Poznania. "Ten człowiek już dla nas nie istnieje", TVN24.pl [dostęp 2020-01-02].
- ↑ Przefarbował włosy na rudo, zapuścił pejsy i stał się rabinem. Oto jak fałszywy rabin był twarzą Dni Judaizmu w Poznaniu, Bezprawnik, 1 lutego 2018 [dostęp 2020-01-02] (pol.).
- ↑ Udawał rabina, oszukał arcybiskupa, www.fakt.pl, 18 kwietnia 2016 [dostęp 2020-01-02].
- ↑ Fałszywy Rabin gigant nr 1. [dostęp 2020-01-02].
- ↑ Cykl OSZUŚCI odcinek #2 - Jacek Niszczota, czyli fałszywy rabin Jakub Ben Nistell. [dostęp 2020-01-02].
- ↑ Czas Ciechanowa, www.facebook.com [dostęp 2020-01-02] (pol.).
- ↑ d, O fałszywym rabinie z Poznania piszą na całym świecie!, Polska Times, 20 kwietnia 2016 [dostęp 2020-01-02] (pol.).
- ↑ Od lat podawał się za rabina z Izraela. 'Głos Wielkopolski': To Jacek Niszczota z Ciechanowa, gazetapl [dostęp 2020-01-02] (pol.).
- ↑ Redakcja, Przez lata udawał Żyda z Izraela. Wielkie kłamstwo wyszło w końcu na jaw, Poznań Nasze Miasto, 21 kwietnia 2016 [dostęp 2020-01-02] (pol.).
- ↑ Podawał się za Żyda z Izraela i nikt tego nie..., Wykop.pl [dostęp 2020-01-02].
- ↑ a b JTA, Fake Rabbi Holds Fake Jewish Wedding in Real Polish Village, „Haaretz”, 10 sierpnia 2017 [dostęp 2020-01-02] (ang.).
- ↑ Deutsche Welle, Fake rabbi in Poland disappears | DW | 21.04.2016, DW.COM [dostęp 2020-01-02] (ang.).
- ↑ 'Polish Catholic posed as rabbi', 20 kwietnia 2016 [dostęp 2020-01-02] (ang.).
- ↑ Poland's top rabbi slams honours for accused Nazi collaborators, France 24, 7 sierpnia 2019 [dostęp 2020-01-02] (ang.).
- ↑ Reporter who revealed fake Polish rabbi taking heat from Jewish community leader, Jewish Telegraphic Agency, 25 kwietnia 2016 [dostęp 2020-01-02] (ang.).
- ↑ Fałszywy rabin nie będzie pozwany, radiopoznan.fm [dostęp 2020-01-02] (pol.).
- ↑ Radio Poznań, Gmina żydowska sprzedała synagogę! Jacek Butlewski (red.), 14 listopada 2019.
- ↑ Wyborcza.pl, poznan.wyborcza.pl [dostęp 2020-01-02].
- ↑ Filia ZGWŻ w Poznaniu - www.jewish.org.pl. [dostęp 2012-06-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-14)].