Gnostycyzm

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Gnostyk)
Krzyż gnostycki

Gnostycyzm (z stgr. γνωστικός gnostikos „dotyczący wiedzy, służący poznaniu wiedzy istnienia wszechrzeczy”) – doktryny i ruchy religijne powstające na wschodzie cesarstwa rzymskiego[1] od I w. p.n.e.[potrzebny przypis] do II w., gł. w Syrii i Egipcie, dualistyczne, łączące chrześcijaństwo z pogańskimi (grecko-egipskimi) wierzeniami religijnymi.

Nauczanie[edytuj | edytuj kod]

„Gnostycyzm” jest nazwą zbiorczą dla niektórych powstałych w I-IV wieku n.e. na terenie Imperium Romanum prądów filozoficznych o ukierunkowaniu mistycznym[2]. Nie da ich się już zaklasyfikować jako chrześcijańskie, choć niektórzy gnostycy sięgali także do tradycji chrześcijańskiej. Nazwa gnostycyzm została zaproponowana przez XX-wiecznych badaczy.

Człowiek jest niespójnym konglomeratem ciała, duszy oraz ducha (pneumy). Założeniem tego bytu było uświadamianie sposobu w zrozumieniu swojej natury mogąc poskromić emocje, wynikające z natury ciała oraz potrzeby ducha płynące w człowieku. Jego prawdziwą jaźnią ma być dusza, równie obca światu, jak Bóg. Prawa natury zniewalają człowieka, a jego ciało i dusza (w tym psychika) aktywnie mu się przeciwstawiają, ograniczają i upokarzają. Znaczeniem tego stanu, miało być zrozumienie w chęci i czynie poznania sposobu, jako możliwości wzniesienia się poza ten stan natury ludzkiej, dając duchową mądrość i siłę mogącą tylko tymczasowo spoczywać w materii ciała ludzkiego. W ten sposób, człowiek mógł być przygotowany na ewentualną możliwość spotkania się ze stwórcą wszechrzeczy i wkroczyć w jego światłość.

Celem życia jest przebudzenie odrętwiałej pneumy i uwolnienie jej z więzów Losu i świata, aby wrócić do Boga. Świadomość ducha której ograniczeniem jest rozum, świadomość ta posiada nieopisaną wręcz ukrytą w sobie mądrość, która swym pierwotnym darem, jest tylko swoistą iskrą w dziele stworzenia, która w okazałości jego Boskiej interwencji posiadając jedyną i prawdziwą emocje miłości pragnie się w tym akcie z Bogiem zjednoczyć. Potrzebne są do tego: wiedza, objawienie, iluminacja co do natury „ja”, Boga i świata[3].

Przed pojawieniem się oświecającego doświadczenia (uzyskania gnozy) które jest jedyną etyczną formą aktywności jaką jest prawdziwe objawienie, będzie wewnętrzne dotarcie do granic swojej świadomości by zrodzić w sobie moc światła w zrozumieniu swojego pochodzenia oraz istnienia.

Zarys idei gnostycyzmu[edytuj | edytuj kod]

Gnostycy uznawali za natchnione pisma późnochrześcijańskie (poza Ewangelią Jana), które większość chrześcijan zalicza do apokryfów, dokonując ich alegorycznej interpretacji, na podstawie których powstawały utwory o przekazie typowo gnostyckim, jak np.:

Trzy pierwsze ewangelie łączą się bardziej ściśle z tradycją synoptyków, m.in. poprzez nawiązanie do wydarzeń z życia Chrystusa, co jest tłem dla treści gnostyckich.

Główne doktryny i sekty gnostyckie[edytuj | edytuj kod]

adamiciagapeciantytakciapelliciarchontycyaskoficibarbelognostycybazylidianieborborycienkratyciherakleonicikainicikarpokratianiekleobianiekolarbasjaniekukeanielukanicimanicheizmmarcjonicimarkozjaniemenandrycioficipryscylianizmptolemaicisetianiesewerianieszymonianiewalentynianie

Twórcy doktryn gnostyckich[edytuj | edytuj kod]

BaradesanesKerdonKarpokratesMarek MagMenanderSatornilSzymon MagWalentyn

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Gnostycyzm, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-07-29].
  2. Marcel Simon, Cywilizacja wczesnego chrześcijaństwa, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1981, s. 163–165, ISBN 83-06-00598-8.
  3. Dobroczyński, Bartłomiej: New Age, Wydawnictwo ZNAK, Kraków 2000 ISBN 83-7006-926-6, s. 117–119.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]