Gołda Tencer

Gołda Tencer
Data i miejsce urodzenia	2 sierpnia 1949 ; Łódź
Zawód	aktorka, reżyserka, piosenkarka
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Gołda Tencer (jid. גאָלדע טענצער; ur. 2 sierpnia 1949 w Łodzi) – polska aktorka, reżyser i piosenkarka żydowskiego pochodzenia, od 1969 związana z Teatrem Żydowskim im. Ester Rachel i Idy Kamińskich w Warszawie, także działaczka kulturalna, popularyzatorka języka jidysz, założycielka i prezes Fundacji Shalom, organizatorka Festiwalu Kultury Żydowskiej Warszawa Singera.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się w Łodzi w rodzinie żydowskiej, jako córka Szmula Tencera (1915–1971)^[1], kaletnika ocalonego z Holocaustu i Sonii Tencer (1926–2004)^[2], która przeżyła wojnę wraz z rodziną w Związku Radzieckim. Pierwsze etapy kształcenia pobierała w obecnie nieistniejącej żydowskiej szkole im. Icchoka Pereca przy ulicy Więckowskiego 13 w Łodzi. Tam stawiała pierwsze kroki na scenie teatru szkolnego. Jako dziecko występowała również na deskach Teatru Powszechnego w Łodzi.

W 1969 wyjechała do Warszawy na Studium Aktorskie przy Teatrze Żydowskim, które ukończyła w 1971. Artystycznie ukształtował ją dyrektor teatru Szymon Szurmiej. W 1984, jako stypendystka rządu Stanów Zjednoczonych, miała okazję zapoznać się z życiem teatralnym USA. Stypendium otrzymała za wcześniejsze dokonania aktorskie.

Jest aktorką, scenarzystką oraz reżyserem w Teatrze Żydowskim im. Ester Rachel i Idy Kamińskich w Warszawie. Jest również prezesem założonej przez samą siebie Fundacji Shalom. Od 2004 organizuje Festiwal Kultury Żydowskiej Warszawa Singera. Jest pomysłodawczynią nakręcenia filmu Perecowicze^[3]. Jest członkinią Komitetu Wspierania Muzeum Historii Żydów Polskich Polin w Warszawie^[4], jak również Kolegium społecznego tej instytucji^[5].

Laureatka Nagrody im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego (2019)^[6] oraz „Złotej Liry”, najwyższej nagrody Izraela za zasługi w promocji kultury żydowskiej^[7].

Gołda Tencer znana jest również publiczności z nagrań piosenek w języku jidysz i po polsku, np. „Miasteczko Bełz”.

Jej mężem był Szymon Szurmiej (1923–2014), z którym ma syna Dawida (ur. 1985).

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

Aktorka filmowa[edytuj | edytuj kod]

2007: Liebe nach Rezept – jako Rosha
2004: Alles auf Zucker! – jako Golda Zuckermann
1985: War and love
1983: The winds of war
1983: Haracz szarego dnia – jako Żydówka Róża
1982: Hotel Polan und Seine Geste – jako pani Menasze
1982: Austeria – jako Blanka
1979: Komedianci
1979: Gwiazdy na dachu
1979: Dybuk – jako Lea
1979: David

Reżyser[edytuj | edytuj kod]

2006: Dla mnie bomba
2002: Cud purymowy
2000: Kamienica na Nalewkach (wraz z Szymonem Szurmiejem)
1997: Ballada o brunatnym teatrze (wraz z Szymonem Szurmiejem)
1993: My Żydzi polscy (wraz z Szymonem Szurmiejem)
1992: Trubadur z Galicji
1986: Pieśń o zamordowanym... (wraz z Szymonem Szurmiejem)

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2011)^[8].
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2005)^[9].
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2000)^[10].
Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2009)^[11].

Nagrody[edytuj | edytuj kod]

Nagroda im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego 2019: za tworzenie nowych przestrzeni polskiego teatru, którego integralną częścią jest prowadzony przez Nią i unowocześniany Teatr Żydowski

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Grób Szmula Tencera w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie
↑ Grób Soni Tencer w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie
↑ Perecowicze nie zawiedli – uml.lodz.pl. [dostęp 2009-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
↑ Komitet Wspierania Muzeum Historii Żydów Polskich Polin. Muzeum Historii Żydów Polskich Polin. [dostęp 2021-06-01].
↑ Kolegium społeczne. Muzeum Historii Żydów Polskich Polin. [dostęp 2021-06-01].
↑ Warszawa. Gołda Tencer otrzymała Nagrodę im. Tadeusza Żeleńskiego-Boya [online], www.e-teatr.pl [dostęp 2019-09-28] .
↑ Pięćdziesięciolecie pracy zawodowej Gołdy Tencer MKiDN - 2018 [online] [dostęp 2022-09-28] (pol.).
↑ Prezydent wręczył odznaczenia na Zamku Królewskim. prezydent.pl, 3 maja 2011.
↑ M.P. z 2006 r. nr 3, poz. 37
↑ M.P. z 2001 r. nr 2, poz. 43
↑ Rozdanie Medali „Gloria Artis”. mkidn.gov.pl, 7 grudnia 2009.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Gołda Tencer w bazie IMDb (ang.)
Gołda Tencer w bazie filmpolski.pl

[1] Grób Szmula Tencera w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie

[2] Grób Soni Tencer w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie

[3] Perecowicze nie zawiedli – uml.lodz.pl. [dostęp 2009-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].

[4] Komitet Wspierania Muzeum Historii Żydów Polskich Polin. Muzeum Historii Żydów Polskich Polin. [dostęp 2021-06-01].

[5] Kolegium społeczne. Muzeum Historii Żydów Polskich Polin. [dostęp 2021-06-01].

[6] Warszawa. Gołda Tencer otrzymała Nagrodę im. Tadeusza Żeleńskiego-Boya [online], www.e-teatr.pl [dostęp 2019-09-28] .

[7] Pięćdziesięciolecie pracy zawodowej Gołdy Tencer MKiDN - 2018 [online] [dostęp 2022-09-28] (pol.).

[8] Prezydent wręczył odznaczenia na Zamku Królewskim. prezydent.pl, 3 maja 2011.

[9] M.P. z 2006 r. nr 3, poz. 37

[10] M.P. z 2001 r. nr 2, poz. 43

[11] Rozdanie Medali „Gloria Artis”. mkidn.gov.pl, 7 grudnia 2009.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

1957–1959	Kazimierz Dejmek (1957) Krystyna Skuszanka Jerzy Krasowski (1958) Jacek Woszczerowicz (1959)
1960–1969	Erwin Axer (1960) Edward Csató (1961) Gustaw Holoubek (1961) Wojciech Siemion (1962) Tadeusz Łomnicki (1963) Lidia Zamkow (1964) Adam Hanuszkiewicz (1965) Konrad Swinarski (1966) Ludwik René (1968) Jan Kosiński (1969)
1970–1979	Jerzy Jarocki (1970) Marek Okopiński (1972) Zbigniew Zapasiewicz (1973) Andrzej Wajda (1974) Wojciech Pszoniak (1975) Kazimierz Dejmek (1976) Tadeusz Kantor (1977) Jerzy Grzegorzewski (1978) Jerzy Trela (1978) Zygmunt Hübner (1979)
1980–1989	Henryk Tomaszewski (1980) Henryk Tomaszewski (1981)
1990–1999	Sławomir Mrożek (1990)
2000–2009	Kazimierz Kutz (2001) Ewa Dałkowska Elżbieta Kępińska Joanna Żółkowska (2002) Jerzy Grzegorzewski (2003) Ignacy Gogolewski (2004) Maja Komorowska (2005) Zbigniew Zapasiewicz (2006) Anna Augustynowicz (2007) Jan Englert (2008) Janusz Wiśniewski (2009)
2010–2019	Janusz Gajos (2010) Agnieszka Glińska (2011) Henryk Talar (2012) Piotr Fronczewski (2013) Andrzej Seweryn (2014) Włodzimierz Staniewski (2015) Wojciech Kościelniak (2016) Agata Duda-Gracz (2017) Krystyna Janda (2018) Gołda Tencer (2019)
2020–2029	Jan Peszek (2021)