53°49′34″N 14°58′55″E/53,826111 14,981944Golczewo
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
 ulica Zwycięstwa z widocznym kościołem św. Andrzeja Boboli | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Prawa miejskie |
1 stycznia 1990[1] | ||||
| Burmistrz |
Maciej Zieliński | ||||
| Powierzchnia |
7,42 km² | ||||
| Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
(+48) 91 | ||||
| Kod pocztowy |
72-410 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
ZKA | ||||
Położenie na mapie gminy Golczewo  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu kamieńskiego  | |||||
| 53°49′34″N 14°58′55″E/53,826111 14,981944
| |||||
| TERC (TERYT) |
3207024 | ||||
| SIMC |
0978881 | ||||
| Hasło promocyjne: Pierwsze miasto III Rzeczypospolitej | |||||
Urząd miejski ul. Zwycięstwa 2372-410 Golczewo | |||||
| Strona internetowa | |||||
Golczewo (niem. Gülzow[3]) – miasto w województwie zachodniopomorskim, w powiecie kamieńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Golczewo. Położone na Równinie Gryfickiej, nad Jeziorem Okonim i Jeziorem Szczuczym i przepływającą przez nie rzeką Niemicą.
31 grudnia 2010 r. miasto miało 2708 mieszkańców[4].
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Miasto znajduje się w północno-zachodniej części woj. zachodniopomorskiego. Golczewo jest położone w południowo-zachodniej części Równiny Gryfickiej. W granicach administracyjnych miasta znajdują się dwa większe zbiorniki wodne: Jezioro Okonie i Jezioro Szczucze, przez które przepływa rzeka Niemica. Główna zabudowa Golczewa mieści się na wschodnich brzegach obu jezior.
Według danych z 1 stycznia 2009 powierzchnia miasta wynosi 7,42 km²[5].
Częściami miasta są: Golczewko, Golczewo-Młyn i Rybaki. Układ miejski tworzą 29 ulic i 2 osiedla mieszkaniowe.
Golczewo położone jest przy drodze wojewódzkiej nr 106 (Rzewnowo – Stargard – Pyrzyce).
Do 1945 r. w prowincji Pomorze, w rejencji szczecińskiej. W latach 1946–1998 Golczewo należało do województwa szczecińskiego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
- IX wiek – nad jeziorami Górnym i Dolnym powstało grodzisko, chroniące od południa dawne państwo Słowian – Wolin
- IX-XIII wiek – twierdza przekształcona została w solidny zamek, wokół którego powstała słowiańska osada
- XIV wiek – dokument z 15 lipca 1304 roku informuje o sprzedaży zamku przez dwóch rycerzy biskupowi kamieńskiemu Henrykowi von Wacholz za zgodą księcia szczecińskiego Bogusława IV
- 1405 r. – zamek przeszedł we władanie książąt pomorskich
- 1436 r. – książę szczeciński ponownie przekazał zamek biskupom kamieńskim
- 1454 r. – synod biskupów w Golczewie
- 1520 r. – zamek kilkakrotnie był odwiedzany przez księcia Bogusława X
- 1684 r. – Golczewo wraz z całym biskupstwem przeszło we władanie Marchii Brandenburskiej
- XVIII wiek – Golczewo spełniało wszystkie funkcje ośrodka miejskiego. Posiadało 40 domów, liczyło kilkuset mieszkańców. Trudnili się oni rolnictwem, rzemiosłem i handlem. Liczne przywileje otrzymali tutejsi rzemieślnicy: krawcy, tkacze, siodlarze, kowale i płatnerze. Zamek uległ zniszczeniu, z opisu z 1784 roku wynika, że jest już kupą gruzów. Pozostała tylko wieża.
- XIX wiek – Miasto liczyło ponad 1000 mieszkańców (w roku 1876 – 1300). Zabudowa osady była skrzyżowaniem budownictwa miejskiego z tradycyjną zabudową wiejską. W tym czasie odbywały się w Golczewie liczne targi drewnem, bydłem i końmi. Specyficzną cechą rzemiosła w tamtym czasie była produkcja łodzi dla potrzeb rybactwa z osad nad Zalewem Szczecińskim i Dziwną. Mieszkańcy trudnili się również spławem drewna Niemicą.
- 1945 r. – podczas działań wojennych zniszczonych zostało 40 procent miasta, wiele zakładów przemysłowych i rzemieślniczych. Miejscowość została włączona do Polski. Jej dotychczasowych mieszkańców wysiedlono do Niemiec. Przez krótki okres administracja polska używała nazw Goleszewo oraz Goliszewo[6][7], jednak ostatecznie ustaloną ją w obecnej formie.
- 1 stycznia 1990 r. – ze względu na miejski charakter funkcjonalno-przestrzenny, Golczewo uzyskało prawa miejskie[1].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Przy skrzyżowaniu ulic Jedności Narodowej, Witosa i Zwycięstwa znajduje się XVI-wieczny kościół pw. św. Andrzeja Boboli. Tutejsza parafia jest siedzibą dekanatu.
- Przy wyjeździe z Golczewa w kierunku Przybiernowa stoi wysoka na 33 m baszta – pozostałość po zamku biskupów kamieńskich[8], z przełomu XIII/XIV w. Znajduje się na niej punkt widokowy, z którego roztacza się widok na Jezioro Szczucze i Jezioro Okonie oraz okolice Golczewa.
- zabudowa ryglowa z XVIII-XIX w. przy ul. Zwycięstwa
- studzienka na podzamczu z rzeźbą żaby w koronie[9]
Współczesność[edytuj | edytuj kod]
W mieście znajdują się: Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w którym działają poradnie podstawowej opieki zdrowotnej, poradnia ginekologiczno-położnicza, poradnia chirurgiczna oraz gabinet fizjoterapii[10] Lecznica dla zwierząt, posterunek policji, dwa banki, urząd pocztowy. W mieście działają 3 placówki oświatowe: zespół szkół ogólnokształcących, gimnazjum oraz zespół szkolno-przedszkolny, w ramach którego działa szkoła podstawowa i przedszkole. Placówką kulturalną jest Miejska Biblioteka.
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]
„Szlak przez „Las Golczewski” (o długości 15,5 km, szlak okrężny: Golczewo – rezerwat przyrody „Golczewskie Uroczysko” – Jezioro Żabie – zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Las Golczewski” – Kłęby (wschodni skraj wsi) – Jezioro Szczucze – Golczewo)
„Szlak „Doliną Niemicy” (o długości 17,5 km, szlak okrężny: Golczewo – Jezioro Szczucze – Jezioro Okonie – Gadom – dolina Niemicy – Samlino – Gołogóra – Golczewo)
Ochrona przyrody[edytuj | edytuj kod]
W Golczewie rośnie 5 drzew uznanych za pomniki przyrody. Na ogródkach działkowych przy ul. Miodowej (działka nr 393) rosną 4 buki czerwone o obwodach od 347 do 356 cm. Na cmentarzu niemieckim na działce nr 199 rośnie brzoza brodawkowata o obwodzie 478 cm[11].
- rezerwat przyrody „Golczewskie Uroczysko” – 3 km na wschód-północny wschód
- zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Las Golczewski” – 3 km na wschód-południowy wschód
- zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Las Samliński” – 1,5 km na północny zachód
Sport i rekreacja[edytuj | edytuj kod]
Miejscowym zespołem piłki nożnej jest Ludowy Klub Sportowy „Iskra” Golczewo, utworzony 17 września 1946 roku. Zespół piłkarski posiada barwy klubowe zielono-niebiesko-żółte[12]. Klub rozgrywa mecze na stadionie przy ulicy Krótkiej. W sezonie 2010/2011 „Iskra” Golczewo grała w A-klasie, grupie szczecińskiej. „Iskra” zajęła 1 miejsce przed Pomorzaninem Przybiernów i awansowała do klasy Okręgowej[13].
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Struktura demograficzna mieszkańców Golczewa według danych z 31 grudnia 2008[14]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| Populacja | 2726 | 100 | 1397 | 51,25 | 1329 | 48,75 |
| Wiek przedprodukcyjny (0–17 lat) | 541 | 19,85 | 256 | 9,39 | 285 | 10,45 |
| Wiek produkcyjny (18–65 lat) | 1815 | 66,58 | 870 | 31,91 | 945 | 34,67 |
| Wiek poprodukcyjny (powyżej 65 lat) | 370 | 13,57 | 271 | 9,94 | 99 | 3,63 |
- Piramida wieku mieszkańców Golczewa w 2014 roku[2].
Administracja[edytuj | edytuj kod]
Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. W Radzie Miejskiej w Golczewie zasiada 15 radnych. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest urząd miejski przy ul. Zwycięstwa.
Burmistrzowie Golczewa:
- Janusz Domański (1990 – 2006)
- Andrzej Jan Danieluk (2006 - 2018)
- Maciej Zieliński (od listopada 2018)
Gmina Golczewo utworzyła jednostkę pomocniczą – „Osiedle Golczewo”, które obejmuje miejscowości: Golczewo, Golczewo-Gaj i Sosnowice[15][16]. Mieszkańcy tych trzech miejscowości na zebraniu ogólnym wyłaniają zarząd osiedla oraz jego przewodniczącego[17].
Mieszkańcy Golczewa wybierają parlamentarzystów z okręgów wyborczych Szczecin, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13.
Miasta partnerskie[edytuj | edytuj kod]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Uchwała nr 165 Rady Ministrów z dnia 11 grudnia 1989 r. w sprawie utworzenia miasta Gołczewo w województwie szczecińskim (M.P. z 1989 r. nr 41, poz. 326).
- ↑ a b Golczewo w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 10 czerwca 2011, ISSN 1734-6118.
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 26 lipca 2013, ISSN 1505-5507.
- ↑ Pierwsza powojenna mapa Polski wydana przez WIG Sztabu Generalnego w roku 1945.
- ↑ Słownik współczesnych nazw geograficznych Pomorza Zachodniego z nazwami przejściowymi z lat 1945–1948. Tadeusz Białecki (red.). Szczecin: Książnica Pomorska w Szczecinie, 2002, s. 70. ISBN 83-87879-34-7.
- ↑ Piotr Skurzyński "Pomorze" Wyd. Sport i Turystyka - Muza S.A. Warszawa 2007 s. 62-63 ISBN 978-83-7495-133-3
- ↑ Czesław Piskorski, Pomorze Zachodnie, mały przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka Warszawa, 1980, s. 138-139, ISBN 83-217-2292-X, OCLC 8032482.
- ↑ Biuletyn Informacji Publicznej.
- ↑ Uchwała Nr XXVII/177/01 Rady Miejskiej w Golczewie z dnia 7 września 2001 r. ws. uznania drzew za pomniki przyrody (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2001 r. Nr 38, poz. 889).
- ↑ O klubie. strona nieoficjalna LKS „Iskra” Golczewo. [dostęp 2010-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-25)]. (pol.).
- ↑ Iskra Golczewo. 90minut.pl. [dostęp 2010-01-31]. (pol.).
- ↑ Bank Danych Regionalnych – Strona główna. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Uchwała Nr XXIII/154/2000 Rady Miejskiej w Golczewie z dnia 28 grudnia 2000 r. (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2001 r. Nr 4, poz. 38).
- ↑ Uchwała Nr XXVII/173/01 Rady Miejskiej w Golczewie z dnia 7 września 2001 r. (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2001 r. Nr 35, poz. 803).
- ↑ Uchwała Nr XXI/159/97 Rady Miejskiej w Golczewie z dnia 27 lutego 1997 r. ws. Statutu Osiedla Golczewo (z późn. zmianami).
- ↑ Partnerschaften. Partnerstadt Golzewo, serwis amt-joachimsthal.de [dostęp 5.08.2015].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy Kosacki, Bogdan Kucharski: Pomorze Zachodnie i Środkowe. Przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 2001, s. 403–404. ISBN 83-7200-583-4.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Nadleśnictwo Rokita
- Historia Żydów w Golczewie na portalu Wirtualny Sztetl
| Miasta na prawach powiatu | |
|---|---|
| Miasta powiatowe | |
| Miasta gminne |
|
- Siedziba gminy: Golczewo