Gorzkowice
51°12′53″N 19°35′52″E/51,214722 19,597778| wieś | |
 Zamek w Gorzkowicach i panorama wsi | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
3267[2] |
| Strefa numeracyjna |
44 |
| Kod pocztowy |
97-350[3] |
| Tablice rejestracyjne |
EPI |
| SIMC |
0539800 |
Położenie na mapie gminy Gorzkowice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
Położenie na mapie powiatu piotrkowskiego  | |
| 51°12′53″N 19°35′52″E/51,214722 19,597778[1]
| |
| Strona internetowa | |
_(Gorzkowice)_(2).jpg)
.jpg)
Gorzkowice – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie piotrkowskim, w gminie Gorzkowice.
Miejscowość jest siedzibą gminy Gorzkowice.
Gorzkowice uzyskały lokację miejską w 1494 roku, zdegradowane przed 1520 rokiem[4].
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Gorzkowice położone są w południowej części powiatu piotrkowskiego w odległości 26 km od Piotrkowa Trybunalskiego, 23 km od Radomska i 31 km od Bełchatowa.
Przez miejscowość przebiega niewielka rzeka Prudka dopływ Luciąży.
Części wsi
[edytuj | edytuj kod]| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0539816 | Leonów | część wsi |
Pochodzenie nazwy
[edytuj | edytuj kod]Nazwa Gorzkowice należy do nazwań patronimicznych, powstała poprzez dodanie sufiksu -ice do staropolskiej nazwy osobowej Gorzek (potomkowie Gorzka)[7].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Gorzkowice po raz pierwszy pojawiły się w źródłach pisanych w 1335 roku jako własność prywatna[8]. Wśród licznych właścicieli znajdowali się Kurozwęccy (koniec XV wieku), Myszkowscy herbu Jastrzębiec, Łascy, Koniecpolscy (początek XVII wieku), Walewscy i Zarębowie[9].
W latach 1494–1508 miejscowość posiadała prawa miejskie. W miejscowości zachował się miejski rynek.
Do 1895 roku istniał w miejscowości drewniany kościół, który spłonął od iskry parowozu kolejowego[10]. Natychmiast podjęto działania zmierzające do budowy nowej świątyni. Nowy murowany z cegły kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa wzniesiono w latach 1896–98[11].
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Gorzkowice. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa piotrkowskiego.
Przez wieś dwukrotnie przeszła trąba powietrzna: 15 sierpnia 2008 (zniszczeniu uległo wówczas wiele domów i gospodarstw) oraz 18 lipca 2009 (zerwane dachy i zniszczone budynki).
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa[12] na listę zabytków wpisany jest obiekt:
- fortalicja ziemna, XVII w., nr rej.: 687 z 16.09.1967
- kościół par. pw. Najśw. Serca Pana Jezusa, nr A/81 z 27.07.2009
Leon Konrad Gliński
[edytuj | edytuj kod]W roku 1870 w Gorzkowicach urodził się Leon Gliński, lekarz anatomopatolog, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, autor pierwszego opisu zmian w przebiegu choroby Glińskiego–Simmondsa (niedoczynności przysadki) (zm. 1918). 13 czerwca 2013 roku na zieleńcu Szkoły Podstawowej im. Henryka Sienkiewicza i Gimnazjum im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Gorzkowicach posadzono pamiątkową brzozę Leona Konrada Glińskiego i lipę Mikołaja Kopernika[13][14][15].
Komunikacja
[edytuj | edytuj kod]Przez Gorzkowice przechodzi droga Kamieńsk-Przedbórz. Znajduje się tu także stacja kolejowa Gorzkowice, a kiedyś znajdowała się tu także stacja Gorzkowice Wąskotorowe, obecnie rozebrana wraz z linią.
Sport
[edytuj | edytuj kod]- GUKS Gorzkowice – Gminno-Uczniowski Klub Sportowy „Gorzkowice” w Gorzkowicach założony w 2001 roku po fuzji UKS Gorzkowice – KS Tulipan.
- LZS Motor Bujniczki – Ludowy Zespół Sportowy “Motor” Bujniczki założony w 2002 roku.
- GUKS STS Gorzkowice – Gminny Uczniowski Klub Sportowy Sekcja Tenisa Stołowego w Gorzkowicach założona w 1992 roku.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 35157
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 322 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 32–33.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ Stanisław Rospond, Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Zakład Narodowy im.Ossolińskich Wydawnictwo Wrocław 1984, s. 100.
- ↑ Leszek Kajzer: Zamki i dwory obronne w Polsce Centralnej. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2004, s. 206. ISBN 83-7181-328-7.
- ↑ Leszek Kajzer: Leksykon zamków w Polsce. Warszawa: Arkady, 2003, s. 194. ISBN 83-213-4158-6.
- ↑ Parafia Gorzkowice – Rys historyczny [online], www.parafia-gorzkowice.pl [dostęp 2020-12-20].
- ↑ Cezary Graczykowski, Moje Gorzkowice, 2010, s. 87–99, ISBN 978-83-931963-0-2.
- ↑ NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie. [dostęp 2008-09-18].
- ↑ Gliński LK. Z kazuistyki zmian anatomo-patologicznych w przysadce mózgowej. Przegląd Lekarski, Kraków, 1913, 52: 13-14. Streszczenie w: Deutsche Medizinische Wochenschrift, 1913, 39: 473.
- ↑ Skoczylas Michał M. Historia medycyny a potencjał turystyczny Nadpilicza Środkowego. W: red. Magowska Anita, Pękacka-Falkowska Katarzyna, Owecki Michał. Wybrane problemy historii medycyny. W kręgu epistemologii i praktyki. Poznań: Wydawnictwo Kontekst, 2020, s. 53–75. ISBN 978-83-65275-95-0, treść on-line.
- ↑ https://hbpl.ptpk.org/kronika/ Kronika Sekcji Nauk o Człowieku (Sekcji Biologii Człowieka) Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Gorzkowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 731.
- Gorzkowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 523.
