Bawełna indyjska

Bawełna indyjska
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	ślazowce
Rodzina	ślazowate
Rodzaj	bawełna
Gatunek	bawełna indyjska
	Nazwa systematyczna
	Gossypium herbaceum L.; Sp. Pl. 693 1753
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; brak danych
	Multimedia w Wikimedia Commons

Bawełna indyjska (Gossypium herbaceum L.) – gatunek roślin z rodziny ślazowatych. Rośnie dziko w Afryce (Mozambik, Zimbabwe, Botswana, Namibia, Południowa Afryka, Suazi), ponadto jest uprawiana w innych krajach afrykańskich i w niektórych państwach Azji (Indie, Afganistan, Tadżykistan, Turkmenistan, Uzbekistan, Chiny)^[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Bylina o wysokości do 1,5 m^[6]. Uprawia się ją jako roślinę jednoroczną^[7].
Liście: Długoogonkowe, 3-7 klapowe, owłosione^[6]
Kwiaty: Małe, żółte, z fioletowym środkiem. Wyrastają pojedynczo w kątach liści. Mają trwały, 3-działkowy kieliszek, który całkowicie okrywa pączki kwiatowe. Kielich zrosły, 5-działkowy, korona 5-płatkowa, Pręciki liczne, zrośnięte w rurkę otaczającą słupek^[6]
Owoc: Torebka z licznymi nasionami. Zaopatrzone one są obficie we włoski, które pełnią rolę aparatu lotnego i umożliwiającego przenoszenie nasion przez wiatr na duże odległości^[6].

Roślina włóknodajna, używana do wytwarzania włókna zwanego bawełną. Otrzymuje się je z długich włosków otaczających nasiona^[6]. Po raz pierwszy zaczęto uprawiać ten gatunek bawełny około 500 lat p.n.e. w Indiach, do których dostała się ona z Persji. Później jej uprawa rozpowszechniła się także w Palestynie i innych rejonach. W Biblii wymieniona jest tylko raz, w Księdze Estery (1,6), gdzie określona jest hebrajskim słowem karpas. W Egipcie rozpoczęto ją uprawiać dopiero w czasach Imperium Rzymskiego^[7].
Do wytwarzania bawełny wykorzystuje się tylko długie włoski. Z włosków krótkich, zwanych podwłosiem, wytwarza się papier^[6].
W krajach o ciepłym klimacie jest uprawiana również jako roślina ozdobna^[8]. Po raz pierwszy zaczęto ją w Indiach uprawiać właśnie w celach ozdobnych, później dopiero jako roślinę włókienniczą^[7].
Z nasion otrzymuje się olej, zarówno jadalny, jak i techniczny^[6].
Wytłoki pozostałe po tłoczeniu oleju są wartościową paszą dla zwierząt^[6].
Z łodygi otrzymuje się włókna, z których wytwarza się powrozy^[6].

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-19] (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2014-11-20].
↑ Gossypium herbaceum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-11-20].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
↑ ^a ^b ^c Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
↑ GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .