Grigoris Awksendiu
.jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1947–1957 |
| Siły zbrojne |
Ellenikόs Stratόs, Narodowa Organizacja Cypryjskich Bojowników |
| Jednostki |
okręg Famagusta, okręg Trodos |
| Stanowiska |
drugi oficer |
| Główne wojny i bitwy |
powstanie przeciwko władzy brytyjskiej na Cyprze |
Grigoris Pieris Awksendiu (gr. Γρηγόρης Πιερής Αυξεντίου; 22 lutego 1928 – 3 marca 1957) – cypryjski partyzant, który walczył przeciwko brytyjskiemu panowaniu na Cyprze; uważany jest za bohatera narodowego. W hierarchii EOKA, był drugim oficerem w zespole generała Jeorjosa Griwasa. Jego kryptonim brzmiał Zidhros (Ζήδρος).
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Awksendiu urodził się w miejscowości Lisi 22 lutego 1928, w rodzinie Pierisa i Antonii Awksendiu. Miał młodszą siostrę, Chrystalę. Uczęszczał do Szkoły Podstawowej w Lisi i otrzymał wykształcenie średnie w greckim gimnazjum w Famaguście. Według opinii znajomych, był zapalonym sportowcem, zafascynowanym piłką nożną. Był członkiem Anorthosisu Famagusta, jednego z najsilniejszych klubów w tej okolicy[1].
Wyjechał do Grecji, gdzie nie udało mu się dostać do Greckiej Akademii Wojskowej w Atenach. W grudniu 1949 roku wstąpił do Armii Greckiej jako ochotnik. Od marca do października 1950 roku, studiował w Akademii Oficerów Rezerwy na wyspie Siros. Następnie służył w armii greckiej na granicy grecko-bułgarskiej, jako podporucznik, po czym wrócił na Cypr i przyłączył się do EOKA[2].
Został zwolniony z szeregów Armii Greckiej w dniu 15 listopada 1953 i wrócił na Cypr, gdzie pomagał ojcu w jego działalności, pracując jako kierowca taksówki. W tym czasie również się zaręczył.
Awksendiu wstąpił do Narodowej Organizacji Cypryjskich Bojowników (EOKA), gdzie wkrótce stał się zastępcą lidera organizacji, Jeorjosa Griwasa[3]. Został mianowany jako regionalny dowódca dzielnicy Famagusta, którą dobrze znał[4]. Jako pierwszy obmyślił plan pozyskania materiałów wybuchowych z dna morza, z płytkich wód u wybrzeży Famagusty. Pociski Armii Brytyjskiej, które pod koniec II Wojny Światowej zostały zrzucone do morza podlegały recyklingowi i uzyskiwano z nich nowe materiały wybuchowe[4]. Awksendiu był bardzo lubiany przez kolegów z partyzantki i szybko został awansowany przez generała Griwasa na dowódcę dzielnicy Kyrenia[5].
Wiosną 1955 roku przeprowadzał zamachy przeciwko kontrolowanej przez Brytyjczyków Cyprus Broadcasting Corporation i elektrowni w Nikozji. Znany był jako Zidhros (Ζήδρος). Po swoim ataku stał się jedną z najbardziej poszukiwanych przez Brytyjczyków osób[6]. Pierwotnie ogłoszono nagrodę w wysokości 250 funtów za jego aresztowanie, następnie podwyższono ją do £1,000[7], i £5,000 funtów za zniszczenie własności brytyjskiej[8].
Gdy nagroda została ogłoszona, zaczął się ukrywać w Górach Kyreńskich i górach Trodos, gdzie szkolił bojowników EOKA w użyciu broni oraz taktyce wojny partyzanckiej.
W październiku 1955 roku, dzień po przybyciu marszałka Johna Hardinga na Cypr, Awksendiu wtargnął w biały dzień do komisariatu policji w Lefkoniko i zdobył cały arsenał broni, który się tam znajdował[9].
W grudniu 1955 roku Awksendiu został przeniesiony na rozkaz generała Grivasa do okręgu Trodos, konkretnie do kryjówki we wsi Spilia, co pozwoliło mu wziąć udział w bitwie o Spilię[10].
3 marca 1957, po tym, jak informator zdradził jego położenie, wojska brytyjskie otoczyły go w pobliżu Klasztoru Machairas niedaleko Lazanias[11]. W tym czasie przebywał wewnątrz schronu wraz z czterema innymi partyzantami. Zdając sobie sprawę, że przeciwnik miał przewagę liczebną, Awksendiu początkowo rozkazał swoim towarzyszom się poddać, ale ostatecznie pozostał, aby walczyć do śmierci[11]. Anglicy kazali mu złożyć broń, ten jednak odpowiedział: molon labe (przyjdź i weź), cytując spartańskiego króla Leonidasa. Wojska brytyjskie, w obawie przed dużymi stratami w walce bezpośredniej, postanowiły oblać jego schron benzyną i spalić Cypryjczyka żywcem. Obawiając się zamieszek, jego ciało pochowano na dziedzińcu Centralnego Więzienia Nikozji[12], spoczywa ono tam do dzisiaj. Anglicy nikogo nie poinformowali o tej zbrodni, decydując się wyjawić publicznie gazetom w Wielkiej Brytanii, że Awksendiu był już martwy, kiedy spalono jego ciało.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Memory of Grigoris Afxentiou
- ↑ Grigoris Afxentiou [gr.]
- ↑ Grivas Memoirs (1964)
- ↑ a b Grivas Memoirs (1964), s. 30
- ↑ Grivas Memoirs (1964), s. 34
- ↑ Presidential Commissioner's Office, Heroes from occupied Cyprus (1955 - 1959). orc.gov.cy. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-30)].
- ↑ "Grivas Memoirs (1964), p. 33
- ↑ Cyprus Bishop's Approach To Disavowal Of Terrorists. galeuk.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2003-09-06)]. [en.] Dostęp na 24 czerwca 2018r.
- ↑ Grivas Memoirs (1964), s. 48.
- ↑ Grivas Memoirs (1964), s. 54.
- ↑ a b Grivas Memoirs (1964), s. 111
- ↑ Grivas Memoirs (1964), s. 71
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- The Memoirs of General Grivas, George Grivas, red. Charles Foley. Wydawnictwo Longmans, Londyn 1964.
- Grigoris Afxentoiu, cypryjski żołnierz