Grozny

Grozny
Гро́зный
	; Grozny (2016)
Herb	Flaga
Państwo	Rosja
Republika	Czeczenia
Data założenia	1818
Prawa miejskie	1869
Mer	Muslim Chuczijew
Powierzchnia	324,16 km²
Populacja (2021); • liczba ludności; • gęstość	; 324 602; 1001,36 os./km²
Nr kierunkowy	+7 8712
Kod pocztowy	364000-364099
Tablice rejestracyjne	95
	Położenie na mapie Czeczenii Grozny
	Położenie na mapie Rosji Grozny
	43°19′N 45°41′E/43,316667 45,683333
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa
	Portal Rosja

Grozny (ros. Гро́зный, Groznyj; czecz. Соьлжа-ГӀала, Sölƶa-Ġala) – miasto w Rosji, stolica Czeczenii. W 2010 roku miasto liczyło ok. 270 tys. mieszkańców (wobec ok. 400 tys. na początku lat 90. XX wieku).

Czeczeńcy używają też nazwy Dżochar-Gala (czecz. Джохар-ГӀала / Dƶoxar-Ġala), na cześć Dżochara Dudajewa.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Miasto zostało założone przez Rosjan w 1818 roku jako placówka wojskowa podczas wojny kaukaskiej. Pierwotnie było zamieszkane przez ludność słowiańską (Kozaków), jednak władze ZSRR, zwalczające Kozaków, zachęcały Czeczenów do osiedlania się w mieście. W 1944 roku muzułmańscy mieszkańcy miasta zostali wysiedleni do Azji Środkowej, w 1957 zezwolono im na powrót. W 1960 liczba Czeczenów mieszkających w Groznym przekroczyła liczbę Rosjan. Obecnie Czeczeni stanowią ponad 95% mieszkańców miasta.

W latach 90., podczas wojen mających na celu zajęcie Czeczenii i włączenie w skład Federacji Rosyjskiej (I i II wojna czeczeńska), Grozny został znacznie zniszczony w wyniku działań wojsk rosyjskich. Status stolicy republiki został przyznany 18 kwietnia 2001 roku. Uroczyste otwarcie nowych budynków władz miasta (tzw. Biały Dom) miało miejsce 5 dni później. Zostały one częściowo zniszczone w zamachu bombowym 27 grudnia 2002 roku. W 2003 roku ONZ nazwała Grozny najbardziej zniszczonym miastem na Ziemi^[2].

W pierwszych latach po II wojnie czeczeńskiej Grozny nie był spokojnym miastem. Często miały tam miejsce zamachy terrorystyczne i porachunki mafijne. W jednym z zamachów zginął w 2004 roku prezydent Czeczenii Achmad Kadyrow. Po wojnie nastąpiła rekonstrukcja miasta po stratach wojennych dzięki dotacjom rosyjskim. W 2005 r. ostatecznie zakończono renowację głównej arterii miasta – Prospektu Pobiedy (obecnie Prospekt Putina) w centrum Groznego. W 2011 r. ukończono budowę nowoczesnego kompleksu biznesowo-mieszkalnego Grozny City.

W 1892 roku w Groznym urodził się Stefan Narębski – polski architekt, a w 1980 Mamed Chalidow – polski zawodnik mieszanych sztuk walki pochodzenia czeczeńskiego.