Gryfina Halicka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Gryfina
Ilustracja
Księżna krakowska
Okres

od 1279
do 1288

Jako żona

Leszka Czarnego

Poprzedniczka

Kinga

Następczyni

Matylda

Księżna sieradzka
Okres

od 1265
do 1288

Jako żona

Leszka Czarnego

Poprzedniczka

Eufrozyna

Następczyni

Jadwiga Bolesławówna

pani sądecka
Okres

od 1292
do 1309

Jako żona

Leszka Czarnego

Poprzedniczka

Kinga

Następczyni

Jadwiga Bolesławówna

Dane biograficzne
Dynastia

Rurykowicze

Data urodzenia

ok. 1248

Data śmierci

ok. 1309

Miejsce spoczynku

klasztor klarysek w Pradze

Ojciec

Rościsław Michajłowicz

Matka

Anna Arpadówna

Mąż

Leszek Czarny

Gryfina (Agrypina; ur. ok. 1248, zm. pomiędzy 1305 a 1309, najprawdopodobniej w 1309) – księżna krakowska, żona Leszka Czarnego od 1265.

Była córką Rościsława Michajłowicza (1225-1262) kniazia halickiego, bana serbskiej Maczwy i Slawonii oraz węgierskiej Anny Arpadówny (1226/1227-po 1270). Jej siostra Kunegunda Halicka poślubiła króla Czech Przemysla Ottokara II.

Do zawarcia małżeństwa Gryfiny z Leszkiem Czarnym doszło zapewne w 1265[1], a przyczynił się do niego Bolesław Wstydliwy, który adoptował Leszka. W latach 1271-1274 doszło do rozłąki między małżonkami. Przyczyną była impotencja Leszka Czarnego, którą Gryfina publicznie mu zarzuciła. Do zgody doszło w wyniku mediacji Bolesława Wstydliwego. Leszek Czarny zdecydował się na leczenie, ale nie przyniosło ono rezultatu i małżeństwo pozostało bezdzietne.

W czasie buntu rycerstwa przeciwko mężowi w 1285, księżna schroniła się na Wawelu pod opieką mieszczan. W czasie trzeciego najazdu Tatarów na Polskę w 1287 uszła wraz z Leszkiem na Węgry. Po śmierci męża w 1288, z pretensjami do tronu krakowskiego wystąpił jej siostrzeniec król czeski Wacław II, który powoływał się na prawo sukcesji po ciotce[2]. Po śmierci męża zamieszkała w klasztorze klarysek w Starym Sączu. Przeoryszą była tam jej bliska krewna, wdowa po Bolesławie Wstydliwym - św. Kinga. Nie wiemy, czy już wówczas Gryfina otrzymała jakąś oprawę wdowią dopiero bowiem od 1292 (od śmierci Kingi, która zarządzała tymi włościami) tytułowała się panią sądecką - łac. domina de Sandecz). Po śmierci Kingi Gryfina objęła również tytuł przeoryszy[3].

Od 1300 przebywała w Czechach jako opiekunka Ryksy Elżbiety, córki Przemysła II i narzeczonej Wacława II.

Pochowana została w klasztorze klarysek w Pradze.

Spór małżeński Gryfiny z Leszkiem Czarnym, obraz Jana Matejki
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Wsiewołod Czermny
 
 
 
 
 
 
 
Michał I Wsiewołodowicz Święty
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
N.N. córka Kazimierza Sprawiedliwego
 
 
 
 
 
 
 
Rościsław Michajłowicz
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
?
 
 
 
 
 
 
 
?
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
?
 
 
 
 
 
 
 
Gryfina Halicka
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Andrzej II węgierski
 
 
 
 
 
 
 
Bela IV
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Gertruda z Meran
 
 
 
 
 
 
 
Anna Arpadówna
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Teodor I Laskarys
 
 
 
 
 
 
 
Maria Laskarina
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Anna Angelina
 
 
 
 
 
 

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Oswald Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 2005, s. 582.
  2. Istnieje prawdopodobieństwo, że Gryfina zrzekła się praw do tronu na rzecz siostrzeńca specjalnym legatem. Do dzisiaj nie odnaleziono jakiegokolwiek dokumentu świadczącego o jakimś porozumieniu zawartym pomiędzy Gryfiną a Wacławem. Jednak już nawet dla współczesnych pretensje Wacława były pozbawione jakichkolwiek podstaw.
  3. Część historyków skłania się do postawienia tezy, że Gryfina uzyskała ten tytuł w zamian za zrzeczenie się praw do tronu krakowskiego.

Literatura[edytuj | edytuj kod]