Palmojad
| Gypohierax angolensis[1] | |||
| (J.F. Gmelin, 1788) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
palmojad | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[8] | |||
 | |||
Palmojad[9], rakama (Gypohierax angolensis) – gatunek dużego ptaka z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), jedyny przedstawiciel rodzaju Gypohierax[10]. Występuje na terenie Afryki Subsaharyjskiej.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1788 roku niemiecki zoolog Johann Friedrich Gmelin, nadając mu nazwę Falco angolensis[7]. Holotyp na podstawie tekstu „Angola Vulture” Johna Lathama[11] pochodził z Angoli[7]. Nie wyróżnia się podgatunków[10][12].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Gypohierax (Gyphierax): gr. γυψ gups, γυπος gupos „sęp”; ἱεραξ hierax, ἱερακος hierakos „jastrząb, sokół”[13].
- Racama (Recama): według Bruce’a (1790) Rachamah była nazwą ścierwnika (Neophron percnopterus) w Egipcie i Afryce Północnej; Goodman (1986) sugeruje, że Rakhama jest ogólnym określeniem dla sępów w Egipcie[14].
- angolensis: Angola (port. Angola, od słowa Ngola będącego tytułem władców Ndongo)[15].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Wyglądem przypomina bielika, długość ciała 57–65 cm, masa ciała 1200–1800 g (średnio 1470 g), rozpiętość skrzydeł 135–155 cm[12]. Jego głowa jest nieopierzona wyłącznie wokół oczu. Głowa i tułów pokryte są białymi piórami, ogon i skrzydła są czarno-białe, dziób żółtawy, u nasady szaroniebieski.
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
_on_nest.jpg)
Występuje głównie na sawannach, na obrzeżach wilgotnych lasów tropikalnych i nadrzecznych, na wybrzeżach, w lasach mangrowych, lagunach i na terenach z plantacjami palm olejowych[16].
Duże gniazdo z patyków buduje wysoko na drzewie, zwykle w pobliżu wody; może być ono używane w kolejnych latach. Samica składa tylko jedno jajo[16].
Żywi się głównie owocami palm: Raphia vinifera i olejowca gwinejskiego (Elaeis guineensis). Rzadziej pożywia się małymi zwierzętami, w tym pisklętami ptaków, wężami, rybami, krabami (słodkowodnymi i morskimi), mięczakami, gryzoniami, dużymi ślimakami, chrząszczami gnojowymi, termitami, latającymi mrówkami i szarańczą. Niekiedy zjada też padlinę[16].
Status[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje palmojada za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Trend liczebności populacji uznaje się za stabilny[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Gypohierax angolensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Gypohierax, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2010-12-30] (ang.).
- ↑ E. Rüppell: Neue Wirbelthiere zu der Fauna von Abyssinien gehörig. Frankfurt am Main: S. Schmerber, 1835–1840, s. 46. (niem.).
- ↑ G.R. Gray: A list of the genera of birds: with their synonyma an indication of the typical species of each genus. London: R. and J.E. Taylor, 1840, s. 2. (ang.).
- ↑ E. de Selys Longchamps: Faune belge. 1re partie, Indication méthodique des mammifères, oiseaux, reptiles et poissons observés jusqu’ici en Belgique. Liége: H. Dessain, 1842, s. 256. (fr.).
- ↑ G.R. Gray: The genera of birds: comprising their generic characters, a notice of the habits of each genus, and an extensive list of species referred to their several genera. Cz. 1. London: Longman, Brown, Green, and Longmans, 1849, s. ryc. 3. (ang.).
- ↑ a b c J.F. Gmelin: Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Cz. 1. Lipsiae: Impensis Georg. Emanuel. Beer., 1788, s. 252. (łac.).
- ↑ a b BirdLife International, Gypohierax angolensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2018-1 [dostęp 2018-07-29] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Gypaetini Bonaparte, 1831 (Wersja: 2019-03-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-11-12].
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hoatzin, New World vultures, Secretarybird, raptors. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-11-12]. (ang.).
- ↑ J. Latham: A general synopsis of birds. Cz. 1. London: Printed for Benj. White, 1781, s. 18. (ang.).
- ↑ a b A.C. Kemp & G.M. Kirwan: Palm-nut Vulture (Gypohierax angolensis). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2015. [dostęp 2015-01-07]. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Gypohierax [dostęp 2018-07-29].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Racama [dostęp 2018-07-29].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Angolae [dostęp 2018-07-29].
- ↑ a b c Species account: Palm-nut Vulture Gypohierax angolensis. [w:] Global Raptor Information Network [on-line]. The Peregrine Fund. [dostęp 2020-11-12]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).