Górnik
.jpg)
Górnik (w gwarze zawodowej gwarek, grubiorz, murcek, bergman[1]) – w szerokim znaczeniu potocznym: każdy pracownik zakładu górniczego, czyli kopalni; w węższym znaczeniu robotnik wykwalifikowany, tak zwany rębacz (gwarowo kopacz, hajer, hawierz, żeleźnik[2]), którego główne zadanie to urabianie kopaliny[1][3].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Za najstarszych górników świata można uznać ludzi pracujących w paleolitycznych kopalniach rogowca w Egipcie, które działały około 50 tysięcy lat p.n.e.[4] Najstarsi znani górnicy pracujący na terenie obecnej Polski pracowali przy wydobyciu krzemienia w Krzemionkach[5].
Nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
W zależności od specyfiki wykonywanych robót górniczych wyróżnia się współcześnie między innymi: górników drużyny naprawczej, przodkowych, przodowych, górników na filarze, na robotach eksploatacyjnych, rabowaczy, górników na robotach przygotowawczych, na robotach w kamieniu, na ścianie, na wdzierce, górników szybowych[6].
Polskie historyczne i gwarowe określenia robotników górniczych to między innymi:
- ciągacz, obsługujący kołowrót do wyciągania urobku, załogi i tym podobnych[1]
- ciskacz, wozak, wozacz, odstawiający ręcznie wózki z przodka[1]
- flekarz, zliczający wozy zapełnione urobkiem[1]
- hałdziarz, warpiarz, zwałowy, wywożący skałę płonną na hałdę[1]
- hamowacz, opuszczający zapełnione wozy z urobkiem po pochylni[7]
- koniarz, koniarek, wozak, trybarz, zajmujący się końmi ciągnącymi wózki lub poruszającymi kierat[7]
- maszyniok, maszynista obsługujący lokomotywki kolei kopalnianej[7]
- młynkarz, obsługujący ręczny wentylator[7]
- szleper, śleper, narażacz, nakładacz, ładowacz, folowacz, ładujący wózki i odstawiający je na podszybie[2]
- strzałowy, szyshajer, rębacz wykorzystujący ładunki wybuchowe do urabiania kopaliny[2]
- zapinacz, spinający wozy lub przypinający je do liny[2]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Gajda 1988 ↓, s. 437.
- ↑ a b c d Gajda 1988 ↓, s. 439.
- ↑ Gisman 1949 ↓, s. 82.
- ↑ Yvan Dionne: 5 Oldest Mines in the World: A Casual Survey. Promine, 2014-08-19. [dostęp 2017-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-05)]. (ang.).
- ↑ Kazimierz Nowak: Polskie górnictwo: od czasów przedhistorycznych do lat 70. XX wieku. Fundacja Wolnej Myśli, 1973. [dostęp 2017-08-16].
- ↑ Gisman 1949 ↓, s. 82–83.
- ↑ a b c d Gajda 1988 ↓, s. 438.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Stanisław Gajda: Gwara górnicza. W: Górniczy stan w wierzeniach, obrzędach, humorze i pieśniach. Dorota Simonides (red.). Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1988. ISBN 83-7008-067-7.
- Stanisław Gisman: Słownik górniczy. Hasło: górnik. Katowice: Instytut Węglowy, 1949.