HMAS Goorangai
| |
| Historia | |
| Stocznia |
Cochrane & Sons Ltd |
|---|---|
| Wodowanie |
1919 |
Zamówiony dla  Australia
| |
| Nazwa |
„Goorangai” |
 Royal Australian Navy
| |
| Nazwa |
HMAS „Goorangai” |
| Wejście do służby |
1939 |
| Los okrętu |
zatopiony w kolizji |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
223 t (pojemność brutto) |
| Długość |
177 stóp (53,94 m) |
| Szerokość |
22,1 stopy (6,73 m) |
| Zanurzenie |
12 stóp (3,65 m) |
| Napęd | |
| maszyna parowa, pojedyncza śruba | |
| Prędkość |
9,5 |
| Zasięg |
6500 mil |
| Uzbrojenie | |
| 1 x 76,2 mm | |
| Załoga |
24 |
HMAS Goorangai (FY47) – australijski trałowiec pomocniczy z okresu II wojny światowej. Był jednym z 35 statków cywilnych zarekwirowanych przez RAN w czasie wojny i przystosowanych do roli trałowców. „Goorangai” był jednym z ośmiu statków należących do Cam & Sons, które weszły do służby w RAN i jednym z dwóch statków tej firmy, które zatonęły w czasie wojny[a]
„Goorangai” zatonął po kolizji z MV „Duntroon” 20 listopada 1940. Był to pierwszy okręt nawodny stracony przez RAN w trakcie działań wojennych, pierwszy okręt nawodny RAN stracony ze stratą wszystkich marynarzy na pokładzie[b] i pierwszy okręt RAN stracony w czasie II wojny światowej.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Goorangai[edytuj | edytuj kod]
Parowiec „Goorangai” został zbudowany w należących do rządu Nowej Południowej Walii stoczni State Dockyard w Newcastle w 1919[1][2][3][4]. Statek miał stalowy kadłub, trzycylindrowa maszyna parowa potrójnego rozprężania[4] o mocy 78 KM[2] napędzała pojedynczą śrubę dając mu maksymalną prędkość 9,5 węzła[1][2]. Długość statku wynosiła 177 stóp (53,94 m), szerokość 22,1 stopy (6,73 m), a zanurzenie około 12 stóp (3,65 m)[c][1][2][4]. Pojemność brutto statku wynosiła 223 BRT, net tonnage[d] wynosiła 78[1].
W 1926 został sprzedany do firmy rybackiej Cam & Sons i zaadaptowany do roli trawlera[3]. Po wybuchu II wojny światowej „Goorangai” wraz z 34 innymi statkami został zarekwirowany przez RAN i przystosowany do roli trałowca pomocniczego[2]. „Goorangai” był jednym z ośmiu statków należących do Cam & Sons, które weszły do służby w RAN i jednym z dwóch statków tej firmy, które zatonęły w czasie wojny (drugim był HMAS „Patricia Cam” zatopiony przez japoński samolot)[3].
HMAS Goorangai[edytuj | edytuj kod]
Po wybuchu wojny statek został zarekwirowany przez RAN 8 września 1939 i przystosowany do roli trałowca pomocniczego. Na okręcie zainstalowano urządzenia trałowe, został także uzbrojony w pojedynczą armatę 12-funtową (76,2 mm). Do służby wszedł jako HMAS „Goorangai” (FY47) 9 października 1939[1][2][3].
Podobnie jak w przypadku wszystkich trałowców pomocniczych większość załogi stanowili rezerwiści RAN, choć w przypadku „Goorangai” po pozyskaniu statku dla RAN 16 z jego marynarzy zdecydowało zaciągnąć się go marynarki. Jednym z nich był szkocki szyper „Goorangai” David McGregor który otrzymał czasowy stopień Commissioned Officer from Warrant Rank[e] i pozostał na stanowisku dowódcy okrętu. Szyprowi „Goorangai” przydzielono doradcę ds. trałowania (minesweeping advisor) był nim komandor podporucznik Gordon W Boyle. Łącznie załogę „Goorangai” stanowiło 3 oficerów i 21 marynarzy[1][5].
W październiku 1940 niemiecki rajder „Pinguin” przechwycił na morzu norweski tankowiec „Storstad”. Na zdobyczny statek przeniesiono część min „Pinguina” i już obsadzony niemiecką załogą jako „Passat” zaminował on część wybrzeża Australii. Pod koniec października na minach postawionych przez „Passata” w pobliżu przylądka Wilsons Promontory zatonął parowiec „Cambridge”, a przy Cape Otway zatonął amerykański frachtowiec „City of Wayville” (pierwszy amerykański statek zatopiony w czasie II wojny światowej)[3][5][4].
Już po zatonięciach tych statków „Goorangai” i dwa inne trałowce, HMAS „Orana” i „Orana” zostały wysłane go Cieśniny Bassego w celu oczyszczenia jej z min. W nocy 20 listopada 1940 „Goorangai” podążał z Queenscliff do Portsea przez zatokę Port Phillip[1]. Okręt miał zakotwiczyć w Portsea aby rankiem ponowić poszukiwanie min. „Goorangai” szedł zaciemniony (brownout conditions - dozwolone minimalne oświetlenie), widoczność była ograniczony wicher z kierunku południowego. O godzinie 20.37[1][5] (20.30[3] lub 20.45[4]) idący do Sydney transportowiec wojska MV „Duntroon” (także zaciemnieniu) uderzył w śródokręcie „Goorangai” przecinając go w pół. „Goorangai” zatonął w ciągu minuty, ciągnąc na dno całą załogę[1][3][5][4].
„Duntroon” rozpoczął akcję ratunkową, ale z powodu przepisów wojennych nie mógł włączyć reflektorów aby pomóc w poszukiwaniu rozbitków. Opuścił na wodę szalupy, z pokładu okrętu rzucono kapoki w kierunku dochodzących z wody krzyków, wystrzelono także kilka rac, pomimo wysiłków nie udało się jednak odnaleźć żadnych rozbitków. Wrak „Goorangai” osiadł w płytkiej wodzie na głębokości 15 metrów[3][4].
„Goorangai” był pierwszym okrętem nawodnym straconym przez RAN w trakcie działań wojennych, pierwszym okrętem nawodnym RAN straconym ze stratą wszystkich marynarzy na pokładzie i pierwszym okrętem RAN straconym w czasie II wojny światowej[3][5].
Pierwsze śledztwo w sprawie kolizji uznało winnym za kolizję dowodzącego „Duntroonem” kapitana Lloyda. W późniejszym czasie został on jednak uniewinniony, śledztwo wykazało, że podstawowym powodem kolizji było nieprawidłowe ustawienia świateł na „Goorangai”. Po zatonięciu okrętu cenzura wojenna wprowadziła zakaz publikacji na temat wypadku i ofiar do czasu poinformowania najbliższych rodzin ofiar śmiertelnych i zaginionych, co w Australii ustanowiło precedens w kwestiach publikacji na temat ofiar śmiertelnych w czasie wojny[3].
Pomimo szeroko zakrojonych poszukiwań udało się odnaleźć tylko sześć ciał[3], wszystkie z nich wydobyto z okrętu. Pięciu marynarzy zostało zidentyfikowanych, ich ciała zostały pochowane na cmentarzach. Ciało niezidentyfikowanego marynarza zostało pochowane w morzu[1][5].
Wrak „Goorangai” znajdował się w pobliżu uczęszczanego szlaku morskiego i w styczniu 1941 został rozerwany ładunkiem wybuchowym aby nie stanowił zagrożenia dla innych statków. Obecnie jego resztki pokrywają obszar około 200 metrów kwadratowych[3].
Początkowo wrak „Goorangai” nie był objęty żadną ochroną, jako że żadna z federalnych organizacji nie miała prawa nadawać wrakom okrętów statusu grobu wojennego. Taki status wrak otrzymał dopiero w 1995 po wprowadzeniu w życie przez rząd Wiktorii przepisów Victorian Heritage Act w ramach ustawy Victorian Historic Shipwrecks Act. Nurkowanie w pobliżu wraku jest dozwolone, ale nie wolno usuwać czy w jakikolwiek sposób dotykać jego pozostałości[4].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
W 1981 na wzgórzu w pobliżu miejsca zatonięcia „Goorangai” wzniesiono upamiętniający go cairn, na którym umieszczono nazwiska załogi[5]. W niedzielę 22 listopada 1987 w tym miejscu odbyła się uroczystość upamiętniająca marynarzy, którzy stracili tam życie, a nurkowie umieścili na wraku „Goorangai” wieniec[1].
Nazwę „Goorangai” nosi nieregularny periodyk wydawany przez Rezerwę Marynarki Wojennej (Occasional Papers of the Royal Australian Naval Reserve Professional Studies Program), którego pierwszy numer ukazał się w listopadzie 2004[5].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Drugim był HMAS „Patricia Cam” zatopiony przez japoński samolot.
- ↑ Pierwszym w ogóle okrętem straconym przez RAN był okręt podwodny HMAS „AE1”, który zaginął bez wieści w czasie I wojny światowej.
- ↑ W źródłach podawane są wartości od 11 do 13,8 stóp (3,35 - 4,2 m).
- ↑ Jednostka niemianowana wyliczana na podstawie teoretycznego wzoru matematycznego zdefiniowanego przez The International Convention on Tonnage Measurement of Ships używana do kalkulacji opłat portowych.
- ↑ Także Commissioned Warrant Officer – brak bezpośredniego polskiego odpowiednika w marynarce wojennej, stopień był zazwyczaj tymczasowy i był uznawany za stopień oficerski, znajdował się pomiędzy stopniami midshipman i sub-lieutenant.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k Vic Cassells: For Those in Peril. s. 32.
- ↑ a b c d e f Ross Gillett: Australian & New Zealand Warships, 1914-1945. s. 175.
- ↑ a b c d e f g h i j k l HMAS „Goorangai” 1919-1940. vicnet.net.au, 2010. [dostęp 2012-01-27]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h HMAS „Goorangai”. heritage.vic.gov.au. [dostęp 2012-01-27]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Vic Cassells: For Those in Peril: A Comprehensive Listing of the Ships and Men of the Royal Australian Navy Who Have Paid the Supreme Sacrifice in the Wars of the Twentieth Century. Kenthurst: Kangaroo Press, 2010. ISBN 978-0-86417-734-6.
- Ross Gillett: Australian & New Zealand Warships, 1914–1945. Sydney: Doubleday, 1983. ISBN 0-86824-095-8.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Lost at Sea. ww2australia.gov.au. [dostęp 2012-01-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-02-20)]. (ang.).
- 1940: The first casualty, HMAS GOORANGAI in Victorian waters - zdjęcie okrętu i krótka historia. flickr.com. [dostęp 2012-01-27]. (ang.).