HMS Velox (1902)
| |
| Historia | |
| Stocznia |
Hawthorn Leslie & Co., Newcastle |
|---|---|
| Położenie stępki |
10 kwietnia 1901 |
| Wodowanie |
11 lutego 1902 |
 Royal Navy
| |
| Wejście do służby |
luty 1904 |
| Los okrętu |
złomowany po wejściu na miny 25 października 1915 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
400 ts (konstrukcyjna) |
| Długość |
68,15 m |
| Szerokość |
6,28 m |
| Zanurzenie |
2,61 m |
| Napęd | |
| 4 kotły typu Yarrow 4 turbiny Parsonsa o łącznej mocy 8000 shp 2 maszyny parowe o mocy po 150 ihp | |
| Prędkość |
27 węzłów |
| Uzbrojenie | |
| 1 armata 12-funtowa (kal. 76 mm) 5 armat 6-funtowych (kal. 57 mm) 2 wyrzutnie torped kal. 450 mm | |
| Załoga |
63 |
HMS Velox − brytyjski eksperymentalny niszczyciel (w oryginalnej nomenklaturze torpedo-boat destroyer) zbudowany w latach 1901−1904 w stoczni Hawthorn Leslie & Co. w Newcastle upon Tyne na zamówienie Royal Navy, jeden z pierwszych na świecie okrętów napędzanych turbinami parowymi. Wziął udział w działaniach I wojny światowej, został zniszczony po wejściu na minę 25 października 1915 roku.
Projektowanie i budowa[edytuj | edytuj kod]
Wkrótce po wprowadzeniu do służby w Royal Navy pierwszych eksperymentalnych niszczycieli z napędem turbinowym: „Viper” i „Cobra”, Admiralicja zdecydowała się zamówić kolejny, zbliżony okręt, przeznaczony do dalszych badań właściwości nowego napędu. Podobnie jak w przypadku „Vipera”, zamówienie złożono w Parsons Marine Steam Co., firmie konstruktora pierwszych turbin parowych, Charlesa Parsonsa, która zleciła budowę okrętu stoczni Hawthorn Leslie & Co. w Newcastle upon Tyne. Początkowo nowy niszczyciel miał nosić nazwę „Python”, ale po wypadkach obydwu, również noszących nazwy pochodzące od węży, wcześniejszych okrętów, postanowiono zmienić ją na „Velox”[1]. Nazwa ta została użyta po raz pierwszy w historii Royal Navy[2].
Krótka służba poprzedników pozwoliła jednak zebrać pewne doświadczenia dotyczące instalowania turbin parowych na okrętach wojennych. Do podstawowych zalet należały: łatwość uzyskiwania dużych prędkości, niskie wibracje i małe rozmiary maszyn; zaś do wad ich nieekonomiczność przy prędkościach marszowych oraz niemożność zastosowania turbin do biegu wstecznego[3]. Na „Veloxie” postanowiono zaradzić temu przez instalację obok turbin parowych dwóch maszyn parowych potrójnego rozprężania, napędzających wewnętrzne wały napędowe. Miały one pracować podczas pływania z niskimi prędkościami i do tyłu[1][3]. Rozwiązanie to okazało się chybione: ekonomiczność niszczyciela nie poprawiła się zarówno w zakresie wysokich jak i niskich prędkości[4].
Stępkę pod budowę okrętu położono w stoczni Hawthorn Leslie & Co. 10 kwietnia 1901 roku, wodowanie, już pod zmienioną nazwą, odbyło się 11 lutego 1902 roku, a w pełni ukończony niszczyciel wszedł do służby w lutym 1904 roku[1].
Opis konstrukcji[edytuj | edytuj kod]
Konstrukcja kadłuba „Veloxa” bazowała na budowanych równolegle niszczycielach napędzanych maszynami parowymi, określanymi od 1913 roku zbiorczą nazwą typu C. Jego długość całkowita wynosiła 68,15 m (65,15 m między pionami), szerokość 6,28 m, zaś zanurzenie przy wyporności pełnej równej 490 ts – 2,61 m[5]. Główną różnicę stanowił napęd, składający się z czterech turbin parowych o łącznej mocy 8000 shp, napędzających bezpośrednio cztery wały napędowe[1]. Na każdym z nich znajdowały się po dwie śruby o małej średnicy[4]. Parę do turbin dostarczały cztery kotły wodnorurkowe typu Yarrow z wymuszonym obiegiem wody. Spaliny z kotłowni odprowadzane były przez trzy kominy, z których środkowy miał większą średnicę. Wały wewnętrzne były dodatkowo napędzane przez dwie maszyny parowe potrójnego rozprężania o mocy 150 ihp każda[1]. Były one używane przy prędkości nie przekraczającej 13 węzłów, powyżej tej wartości były odstawiane i napęd przejmowały turbiny parowe[5]. Taki układ siłowni zapewniał jednostce stałą prędkość 27 węzłów i chwilową przekraczającą 30 węzłów[4], na próbach osiągnięto 33,64 węzła[5].
Uzbrojenie niszczyciela składało się z jednej armaty 12-funtowej (kal. 76 mm), umieszczonej na wzniesionym stanowisku na dziobie, pięciu armat 6-funtowych Hotchkiss (kal. 57 mm) oraz dwóch wyrzutni torpedowych kalibru 450 mm (18 cali)[4][a]. Według projektu załoga miała wynosić 63 oficerów, podoficerów i marynarzy[5].
Przebieg służby[edytuj | edytuj kod]
„Velox” posłużył do przeprowadzania dalszych eksperymentów z nowym rodzajem napędu. Po stwierdzeniu nieekonomiczności układu z maszynami parowymi stosowanymi przy małych prędkościach, w 1906 roku zainstalowano na nim dwie turbiny marszowe małej mocy[5]. Pomimo stwierdzonych wad pozostał w służbie aż do wybuchu I wojny światowej. 25 października 1915 roku wszedł na minę we wschodnim wejściu do Solent i jako nie nadający się do remontu został złomowany[4]. Załoga nie poniosła strat[5].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugène M. Kolesnik (red.): Conway's all the World's Fighting Ships: 1860–1905. London: 1979, s. 98. ISBN 0-85177-130-0.
- ↑ J. J. Colledge, Ben Warlow: Ships of the Royal Navy: The Complete Record of all Fighting Ships of the Royal Navy from the 15th Century to the Present. London: 2006, s. 378. ISBN 978-1-86176-281-8.
- ↑ a b Eric W. Osborne: Destroyers: An Illustrated History of Their Impact. Santa Barbara, CA: 2005, s. 37. ISBN 1-85109-484-9.
- ↑ a b c d e Jim Crossley: British Destroyers: 1892-1918. Oxford: 2009, s. 14, 16. ISBN 978-1-84603-514-2.
- ↑ a b c d e f С.В. Патятин: Эсминцы ВМС Великобритнии. Том I. Часть 1: Эсминцы ВМС Великобритнии периода 1892–1909 гг. Санкт-Петербург: 2004, s. 126–130. ISBN 5-8172-0088-0. (S. W. Patiatin: Esmincy WMS Wielikobritanii. Tom I. Czast' 1: Esmincy WMS Wielikobritanii pierioda 1892–1909 gg.)