Haft kociewski
 |
Ten artykuł od 2009-09 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Haft kociewski – wzory haftu charakterystyczne dla Kociewia, stworzone współcześnie (lata 60. XX wieku) na podstawie zachowanych elementów kultury ludowej tego regionu.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Zanik tradycji[edytuj | edytuj kod]
Tradycyjne hafciarstwo na Kociewiu zanikło. Przyczyną tego mogło być rozpowszechnienie się mody na przemysłowo wykonaną odzież, która trafiła tu wcześniej niż na sąsiednie tereny[potrzebny przypis]. Ponadto Kociewie nie było przedmiotem tak skrupulatnych badań jak sąsiednie Kaszuby. Począwszy od Oskara Kolberga, etnografowie i badacze kultury ludowej bardziej upodobali dalej położone Kaszuby, jako region bardziej atrakcyjny. W związku z tym Kociewie w pewnym sensie przegrało batalię o udokumentowanie swojej tożsamości regionalnej. Nie opisane, nie do końca zbadane, w wielu bezpowrotnie utraciło dowody własnej kultury ludowej. Tak było przede wszystkim z haftem i strojem ludowym.
Próba rekonstrukcji[edytuj | edytuj kod]
Na przełomie lat 60. i 70. XX wieku podjęto próby odtwarzania haftu kociewskiego. Niewątpliwe zasługi w tym zakresie mają Maria Wespowa z Morzeszczyna oraz Małgorzata Garnyszowa z Pączewa, których prace hafciarskie już wtedy cechowało barwne wzornictwo motywów roślinnych, zasadniczo odmienne od przykładów kaszubskich.
Zaczęto badać zachowane jeszcze tu i ówdzie relikty ludowego ornamentu kociewskiego. Zbadano wiele sztandarów i chorągwi parafialnych w kociewskich kościołach wiejskich, w celu przeniesienia zachowanych wzorów dawnych hafciarek ludowych. Dokonano przeglądu kociewskich skrzyń wianowych i szelblągów, na których widniały ornamenty i motywy kwiatowe w formie ozdób malarskich. Przeprowadzono mnóstwo wywiadów środowiskowych w celu pozyskania zachowanych serwetek. Przewertowano również dostępną literaturę etnograficzną, aby z materiałów ikonograficznych odtworzyć motywy zdobnicze mebli ludowych. Pomocne okazały się też wizyty w muzeach posiadających zbiory z terenu Kociewia.
Podjęte wysiłki zaowocowały rekonstrukcją. Poszczególne elementy wzorów, a nawet kompozycje ich połączeń nanoszono na matryce, by następnie je powielić i wypełnić uzgodnionymi kolorami. Kanon kolorystyki odtworzonego haftu określano na podstawie konfrontacji nielicznych przykładów haftów kościelnych i polichromii występujących na sprzętach domowych. Przyjęto zatem siedem podstawowych kolorów: biały, żółty, niebieski, zielony, czerwony, liliowy i brązowy.