Hala Torwar
 Hala od strony ul. Łazienkowskiej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Łazienkowska 6a |
| Lata budowy |
1953–1957 |
| Otwarta |
12 grudnia 1953[1] |
| Architekt |
Julian Brzuchowski |
| Właściciel | |
| Operator | |
| Liczba miejsc | |
| Stałych |
4806[2] |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°13′20,83″N 21°02′31,94″E/52,222453 21,042206
| |
Hala Torwar, hala widowiskowa Torwar, hala Torwar I, także hala COS Torwar[3] – hala sportowo-widowiskowa, zlokalizowana przy ul. Łazienkowskiej 6a w Warszawie.
Obok, pod tym samym adresem, znajduje się hala COS Torwar Lodowisko (również Lodowisko Torwar II i Lodowisko Torwar)[4][5], otwarte w 1997 roku. Zarządcą obu obiektów jest Centralny Ośrodek Sportu (COS)[6].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Decyzja o budowie pierwszego sztucznego lodowiska w Warszawie zapadła w styczniu 1953 roku, a na miejsce inwestycji wybrano dawną część parku Agrykola przy ulicy Łazienkowskiej. Lokalizacja ta uwzględniała naturalną skarpę jako osłonę przed ciepłymi wiatrami i oparcie dla trybun, a ponadto dogodne połączenie z centrum miasta oraz sąsiedztwo obiektów Legii[1]. Obiekt został wzniesiony w latach 1953–1957 według projektu Juliana Brzuchowskiego i Danuty Bredy jako pierwsze w Warszawie kryte lodowisko[7].
Nazwa Torwar miała łączyć przeznaczenie budynku (tor łyżwiarski) z miastem (Warszawa)[7]. Pierwszy kwartał 1953 roku upłynął na zaadaptowaniu starego projektu lodowiska autorstwa inż. Brzuchowskiego i dostosowaniu go do istniejących potrzeb. W maju 1953 roku na placu budowy ruszyły roboty ziemne, następnie prace przy betonowej płycie i kanale, a także budowa budynku maszynowni[1]. Obiekt posiadał trybuny na 7200 miejsc. Na elewacji umieszczono mozaikę „Łyżwiarze” Hanny Żuławskiej (usuniętą podczas modernizacji w latach 90.)[8][7]. Pierwsze mrożenie sztucznej tafli odbyło się 18 listopada 1953 roku, a nadzorował ją − sprowadzony specjalnie ze Stalinogrodu (Katowic) − lodomistrz Mutke. Zamrożona tafla uzyskała pozytywną oceną, charakteryzując się większą mocą zamrażania. 19 listopada 1953 roku pojawili się na niej pierwsi łyżwiarze: wielokrotny mistrz Polski w jeździe szybkiej Janusz Kalbarczyk, były mistrz Polski w jeździe figurowej Bolesław Staniszewski, łyżwiarki Anna Skrzetuska i E. Niemczykówna, a także znani hokeiści Franciszek Głowacki oraz Tadeusz Dolewski. Oficjalnym terminem uroczystego otwarcia lodowiska miał być 3 stycznia 1954 roku ale zdecydowano się na przyspieszenie i oficjalne uroczystości otwarcia odbyły się 12 grudnia 1953 roku. Podczas inauguracji rozegrano mecz hokejowy CWKS Warszawa z Gwardią Bydgoszcz (12:3). 3 stycznia 1954 roku rozegrano natomiast pierwsze spotkanie międzynarodowe, w którym CWKS pokonał Dynamo Weisswasser 6:5. 7 października 1954 roku odbył się z kolei premierowy mecz międzypaństwowy, a seniorska reprezentacja Polski uległa Związkowi Radzieckiemu 1:7[1].
Do lat 90. obiekt nie miał dachu, zadaszone (od 1967 r. według projektu zespołu: W. Humnicki, R. Piekarski W. Stocki)[9][10] były jedynie trybuny[11]. W konstrukcji zadaszenia po raz pierwszy w Polsce zastosowano kablobeton[7].
Mecze ligowe hokeja na lodzie rozgrywały na Torwarze drużyny Legii Warszawa[11] i Znicza Pruszków[12]. Od lat 70. na Torwarze odbywają się koncerty[13].
W latach 1998–1999[14] hala została przebudowana i oddana do ponownego użytku 26 listopada tego roku[1]. Inwestycja w dużej części sfinansowana została ze środków Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki[14]. Trybuny zmodernizowanego obiektu posiadają 4806 miejsc siedzących[2]. Służy głównie jako obiekt dla imprez masowych i wydarzeń sportowych rangi mistrzowskiej w różnych dyscyplinach. Organizowane są w niej również imprezy wystawiennicze. W części biurowej budynku ma siedzibę Centralny Ośrodek Sportu[15]. W 2009 r. Torwar był jedną z 7 aren mistrzostw Europy koszykarzy. Swoje oficjalne spotkanie międzypaństwowe rozgrywały w nim również męskie reprezentacje Polski w siatkówce (dwumecz fazy interkontynentalnej Ligi Światowej 2001 z Grecją) i piłce ręcznej.
Po zachodniej stronie hali Torwar, pod tym samym adresem, zbudowano drugi obiekt sportowy z krytym lodowiskiem – halę Torwar II (COS Torwar Lodowisko)[16]. Ma ona 619 miejsc na trybunach[17]. Wybudowano ją w 1997 r., a jej projektantami byli Andrzej Ryba i Tomasz Kazimierski[10].
Inne informacje[edytuj | edytuj kod]
Od nazwy obiektu pochodzi nazwa znajdującego się obok osiedla Torwar, wzniesionego w drugiej połowie lat 60. XX wieku[18].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Historia COS Torwar. torwar.cos.pl. [dostęp 2023-01-13]. (pol.).
- ↑ a b COS Torwar. Specyfikacja techniczna obiektu COS Torwar. [w:] torwar.cos.pl [on-line]. [dostęp 2021-02-24].
- ↑ COS Torwar. [w:] Centralny Ośrodek Sportu [on-line]. torwar.cos.pl. [dostęp 2018-12-03].
- ↑ COS Torwar Lodowisko. torwar.cos.pl. [dostęp 2018-12-03]. (pol.).
- ↑ Lodowisko Torwar II. torwar.pl. [dostęp 2023-01-13]. (pol.).
- ↑ Misja i działalność COS, cos.pl [dostęp 2021-04-20] (pol.).
- ↑ a b c d Małgorzata Omilanowska, Katarzyna Uchowicz: POW. Ilustrowany atlas architektury Powiśla. Warszawa: Fundacja Centrum Architektury, 2017, s. 181. ISBN 978-83-943750-8-9.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 890. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Juliusz A. Chrościcki, Andrzej Rottermund: Atlas architektury Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1977, s. 87.
- ↑ a b Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie. Warszawa: "Arkada" Pracownia Historii Sztuki, 1998, s. 259. ISBN 83-908950-0-5.
- ↑ a b Stefan Szczepłek. Radość na gruzach. „Skarpa Warszawska”, s. 60, listopad 2020.
- ↑ Zwycięstwo hokeistów. „Dziennik Bałtycki”, s. 8, Nr 280 z 2 grudnia 1991.
- ↑ Najlepsze koncerty na COS Torwar - Historia, Blog AleBilet – informacje o muzyce i koncertach, 28 grudnia 2021 [dostęp 2022-01-03] (pol.).
- ↑ a b Nowy system nagłośnieniowy na hali Torwar. docplayer.pl. [dostęp 2023-01-13]. (pol.).
- ↑ Kontakt. cos.pl. [dostęp 2021-04-25].
- ↑ Hala TORWAR II Lodowisko. torwar.cos.pl. [dostęp 2017-08-18].
- ↑ Specyfikacja techniczna obiektu COS Torwar. torwar.cos.pl. [dostęp 2021-04-25].
- ↑ Lech Chmielewski: Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie. Warszawa: Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita”, 1987, s. 44. ISBN 83-85028-56-0.