Halina Marta Kurowska

Halina Marta Kurowska

Gertruda Schulz, Helena Gara

"Kryształ", "Sabina", "Szreniawa"

podporucznik
Data i miejsce urodzenia	29 lipca 1915 Chełmża
Data i miejsce śmierci	2 stycznia 1984 Gdańsk
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Krajowa
Stanowiska	2/1 1942-7/1 1942 łączniczka Komendy Naczelnej TOW „Gryfa Pomorskiego”, 7/1 1942-6/1 1943 organizatorka i komendantka kobiecego pionu „Gryfa” – „Przedświt”, 7/1 1943-7/1 1944 łączniczka przewodniczącego Organizacji Ziem Zachodnich „Ojczyzna”, Od 8/1 1944 łączniczka a następnie komendantka łączniczek w dowództwie batalionu „Iwo” AK
Główne wojny i bitwy	powstanie warszawskie
Odznaczenia

Halina Marta Kurowska, po mężu Juniszewska, (ur. 29 lipca 1915 w Chełmży, zm. 2 stycznia 1984 w Gdańsku) – podporucznik AK, łączniczka Komendy Naczelnej TOW „Gryfa Pomorskiego”, organizatorka i komendantka kobiecego pionu „Gryfa” – „Przedświt”, łączniczka przewodniczącego Organizacji Ziem Zachodnich „Ojczyzna”, łączniczka a następnie komendantka łączniczek w dowództwie batalionu „Iwo” AK.

Życiorys

Młodość

Była trzecim z sześciu dzieci Zofii z Politowiczów i inż. Bolesława Kurowskiego, po (Bożysławie (1911) i Krzesławie (1913)). Szkołę powszechną ukończyła w Chełmży. Następnie rok spędziła w szkole średniej ss. Urszulanek w Belgii. W 1936 r. została absolwentką Państwowego Seminarium Nauczycielskiego Żeńskiego im. Królowej Jadwigi w Toruniu. 1933–1936 uczestniczyła w Przysposobieniu Wojskowym Kobiet w hufcu szkolnym nr 2 gdzie zaliczyła kurs instruktorki. Pracę jako nauczycielka podjęła w Szkole Powszechnej w Grzywnie (pow. toruński), a następnie pracowała aż do wybuchu II wojny światowej w Szkole Powszechnej nr 10 w Chełmży. Kierownikiem szkoły był Józef Gierszewski. Poprzez swojego ojca i Józefa Gierszewskiego poznała działaczy Tajnej Organizacji Konspiracyjnej „Grunwald”, do której wstąpiła w czerwcu 1939 r. Magazynowała i ukrywała broń, amunicję oraz materiały wybuchowe na wypadek wybuchu wojny.

II wojna światowa

Mieszkała w Chełmży z rodzicami do 1942 r., kiedy została wysiedlona do Karsina (pow. chojnicki). Tu znów spotkała Józefa Gierszewskiego, który wtedy był Komendantem Naczelnym Tajnej Organizacji Wojskowej „Gryf Pomorski” do którego wstąpiła w lutym 1942 r.. W lipcu 1942 r. została mianowana komendantką Pomocniczej Służby Kobiet „Przedświt”, gdzie działała pod pseudonimem „Kryształ”. Poszukiwana przez Gestapo, zdecydowała się w lipcu 1943 r. na wyjazd z Pomorza do Warszawy. W stolicy skontaktowała się z przyjaciółmi swojego brata Bożysława – Włodzimierzem Wnukiem i Witoldem Grottem, członkami Organizacji Ziem Zachodnich „Ojczyzna”. W „Ojczyźnie” używała pseudonimu „Sabina” i działała jako łączniczka jej przewodniczącego – „Sławka” (Jan Jacek Nikisch). Równocześnie studiowała na Wydziale Oświaty i Bibliotekarstwa Tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich. Służbę w „Ojczyźnie” pełniła do wybuchu powstania warszawskiego.

Powstanie warszawskie

1 sierpnia 1944 r. zgłosiła się do punktu werbunkowego przy ul. Marszałkowskiej 74. Najpierw została przydzielona do pracy jako łączniczka w dowództwie batalionu „Iwo”, równocześnie w referacie łączności WSK Pierwszego Rejonu I Obwodu Okręgu Warszawskiego AK, potem została komendantką łączniczek batalionu.

Niewola

Po upadku powstania poszła do niewoli pod fałszywym nazwiskiem Helena Gara – od października 1944 r. była jeńcem Stalagu X B Sandbostel, w grudniu 1944 r., po ujawnieniu stopnia oficerskiego, została przeniesiona do Oflagu IX C Molsdorf w Turyngii. Z grupą kobiet–oficerów przewieziona do Blankenhain. 13 kwietnia 1945 r. została wyzwolona przez pododdziały 3 Armii USA dowodzonej przez gen. Pattona.

Powrót do kraju

Po wyzwoleniu została przewieziona z grupą byłych jeńców do fabryki metalurgicznej w Burgu w Hesji, gdzie spotkała swojego brata Krzesława, do niedawna jeńca Oflagu VII A Murnau. Z bratem udała się do Oflagu w Murnau, gdyż obóz ten stał się ośrodkiem polskości na terenie okupowanych Niemiec. 12 września 1945 r. wyszła za mąż za ppor. Jerzego Szczęsnego Juniszewskiego, jeńca z września 1939 r. w Oflagu w Murnau, który po zakończeniu wojny pełnił funkcję oficera łącznikowego PSZ w Innsbrucku w Austrii. W 1946 r. urodziła syna Jacka Piotra i z mężem powróciła do Polski do Mieroszowa koło Wałbrzycha.

PRL

W Mieroszowie urodziła Macieja Szczęsnego (1948) i Małgorzatę Zofię (1950). W 1951 r. przeniosła się wraz z rodziną do Legnicy, gdzie podjęła pracę sekretarza Wydziału Cywilnego w Sądzie Powiatowym, a od 1957 r. jako katechetka w Szkole Podstawowej nr 10, a następnie do sierpnia 1961 r., jako wychowawczyni w internacie Technikum Spożywczego. Po dwóch latach pracy w niepełnym wymiarze godzin przeszła na rentę, a po roku na emeryturę. Zmarła 2 stycznia 1984 r. w szpitalu Akademii Medycznej w Gdańsku. Pochowana 6 stycznia 1984 r. w Legnicy.

Odznaczenia i awanse

• Awans do stopnia podporucznika AK (Warszawa 29/9 1944)
• Medal Wojska (trzykrotnie, Londyn, 15/8 1948)
• Krzyż Partyzancki (Warszawa 30/7 1975)
• Krzyż Armii Krajowej (Londyn 10/11 1983)

Bibliografia

• Powstańcze Biogramy, Muzeum Powstania Warszawskiego [1]
• Sylwetki Kobiet-Żołnierzy, pod red. Krystyny Kabzińskiej, wyd. Fundacja "Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek", Toruń 2003 r., artykuł Janiny Kulesza-Kurowskiej.
• Adam Szymanowski, Polityka władz komunistycznych Polski wobec Kościoła rzymskokatolickiego na Dolnym Śląsku (1957–1966), Wrocław 2011, s. 135-136, s. 185.
• Adam Szymanowski, Polityka władz komunistycznych wobec Kościoła rzymskokatolickiego na Dolnym Śląsku w latach 1960 – 1966, Praca doktorska napisana na seminarium naukowym z historii Kościoła pod kierunkiem ks. prof. Zdzisława Leca, Papieski Wydział Teologiczny, Wrocław 2009 r. [2]
• Andrzej Gąsiorowski i Krzysztof Steyer, Tajna Organizacja Wojskowa Gryf Pomorski, Polnord Wydawnictwo Oskar, Gdańsk, 2010 r.
• Włodzimierz Wnuk, Byłem z wami, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1985 r.
• Hanna Maciejewska, Elżbieta Zawacka, Słownik biograficzny konspiracji pomorskiej 1939–1945, Fundacja "Archiwum Pomorskie Armii Krajowej", 1994 r.