Halina Olech

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Halina Olech
Data i miejsce urodzenia

1922
Grodno

Data i miejsce śmierci

lipiec 1994
Wrocław

Narodowość

polska

Alma Mater

Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych we Wrocławiu

Dziedzina sztuki

ceramika

Epoka

sztuka współczesna

Halina Olech (ur. 1922 w Grodnie, zm. w lipcu 1994 we Wrocławiu) – polska artystka, ceramiczka, organizatorka życia uczelni i wykładowczyni w Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu. Jedna z pionierek powojennej ceramiki artystycznej w Polsce.

Dokumentatorka i autorka wspomnień o wrocławskim środowisku artystycznym.

Wykształcenie[edytuj | edytuj kod]

Jedna z pierwszych absolwentek Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu (wówczas: Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych we Wrocławiu), z którą związana była od 1949 r.[1] Dyplom w zakresie projektowania ceramiki artystycznej uzyskała w 1952 r.

Praca zawodowa[edytuj | edytuj kod]

W latach 1950-1994 pedagog w Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu. Wraz z Rufinem Kominkiem i Krystyną Cybińską znalazła się w gronie pierwszych asystentów prof. Julii Kotarbińskiej, w utworzonej przez nią w 1951 r. Pracowni Projektowania Ceramiki[2][3][4]. Jak wspomina K. Cybińska, „adiunkt Halina Olech była tą osobą, która wybierała szkliwo, szkliwiła [...] prace i wypalała je. Chodziło o to, żeby rezultat był jak najlepszy, bo przecież pracownie rywalizowały ze sobą na wyniki”[5]. Od 1954 r. asystenturę u prof. Kotarbińskiej przejęła K. Cybińska, a Halina Olech przeszła na pełny etat do pracowni prof. Rudolfa Krzywca[6]. W latach 1962-1963 prowadziła samodzielnie Pracownię Projektowania Ceramiki Dekoracyjnej i Przemysłowej oraz awansowała na stanowisko adiunkta[7].

Stosunkowo szybko, bo już w roku 1965 uzyskała stopień naukowy docenta i została prodziekanem Wydziału Ceramiki i Szkła (1965-1968) oraz Kierowniczką Katedry Ceramiki. W związku ze zmianami administracyjnymi w uczelni w roku 1968 została kierowniczką Studium Ceramiki i Szkła na nowo utworzonym Wydziale Malarstwa, Grafiki i Rzeźby. Funkcję tę pełniła w latach 1968-1972 oraz 1975-1978. Natomiast Katedrą Ceramiki kierowała w latach 1966-1981. W latach 1985-1988 kierowała Katedrą Ogólnoplastyczną[1][8][9][10][11][12].

Ceniona za nacisk na budowanie na uczelni atmosfery życzliwości i współpracy w ramach wszystkich działających równolegle pracowni ceramicznych oraz za ofiarność i bezinteresowną pomoc[13]. Była zaangażowana w sprawy administracyjne uczelni – po zmianach z 1968 r. walczyła o ponowne utworzenie Wydziału Ceramiki i Szkła[8]. Zajmowały ją też problemy techniczne: projektowała piece do wypału ceramiki, w tym – wraz z Kazimierzem Lamorskim, elektrykiem – skonstruowała w 1985 r. piec elektryczny[14].

Jej asystentką była od 1975 r. Lidia Kupczyńska-Jankowiak[15][16]. W 1993 r. przeszła na emeryturę[17].

Członkini Związku Polskich Artystów Plastyków[18].

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Kamienica Pod Złotą Koroną we Wrocławiu przy ul. Oławskiej 2. Projekt dekoracji ceramicznej: Irena Lipska-Zworska, wykonanie: Krystyna Cybińska, Irena Lipska-Zworska, Rufin Kominek, Halina Olech

Tak jak inni wychowankowie prof. J. Kotarbińskiej i R. Krzywca – K. Cybińska, R. Kominek i Irena Lipska – realizowała początkowo prace oszczędne w wyrazie, skoncentrowane na warsztacie i klasycznej formie naczynia. W latach 50. przynależała więc do wyraźnej formacji, określanej przez badaczkę „wrocławską szkołą ceramiki”[19]. Wraz z K. Cybińską, R. Kominkiem i I. Lipską wykonała w 1963 r. dekorację ceramiczną Kamienicy Pod Złotą Koroną we Wrocławiu, wg projektu Lipskiej[20].

Od lat 60. poszukiwała własnych środków wyrazu, coraz chętniej eksperymentując z formą rzeźbiarską, na co wpłynęła możliwość konfrontacji własnej twórczości z pracami artystów z całego świata podczas Międzynarodowej Wystawy Ceramiki w Pradze w 1962 r., gdzie jej realizacje nagrodzone zostały złotym medalem, obok takich artystów, jak R. Krzywiec, R. Kominek, Mieczysław Zdanowicz, Helena Grześkiewicz, Lech Grześkiewicz, Marta Podolska-Koch (srebrem wyróżniono K. Cybińską)[19]. Jej prace ujawniały „biomorficzne i organiczne” inspiracje[21].

„Jej grubościenne naczynia, formowane z wolnej ręki, pokrywa szkliwo o intensywnej barwie, które kontrastuje z porowatą fakturą szamotu. Świadoma archaizacja tych masywnych form jest zaprzeczeniem klasycznego piękna ceramiki naczyniowej z lat 60. Jej późniejsze prace cechuje duży dynamizm znakomicie oddający wrażenie ruchu” – charakteryzuje badaczka[22].

Wieloletnia uczestniczka Międzynarodowych Plenerów Ceramiczno-Rzeźbiarskich w Bolesławcu[23].

Wybrane prace[edytuj | edytuj kod]

Wybrane wystawy indywidualne[edytuj | edytuj kod]

Wybrane wystawy zbiorowe[edytuj | edytuj kod]

  • 1954 – Ogólnopolska Wystawa Ceramiki i Szkła Artystycznego, Wrocław
  • 1962 – Międzynarodowa Wystawa Ceramiki, Akademie International Ceramic, Praga
  • 1964 – Ogólnopolska Wystawa Tkaniny, Ceramiki i Szkła, Warszawa
  • 1965 – Genewa
  • 1967 – Stambuł
  • 1968 – Międzynarodowe Biennale Ceramiki Artystycznej, Vallauris
  • 1970, 1973, 1976 – wystawa „Tworzywo Ceramiczne w Sztuce Współczesnej”, Sopot
  • 1975, 1977 – Międzynarodowy Konkurs Ceramiki Artystycznej, Faenza
  • 1979 – Wystawa Ceramiki Polskiej, Wałbrzych – Książ
  • 2006 – Wieżowce Wrocławia. Wystawa dorobku twórczego PWSSP – ASP 1946-2006, Muzeum Narodowe we Wrocławiu
  • 2011 – Po setce, Muzeum Narodowe we Wrocławiu[25]

Prace w kolekcjach[edytuj | edytuj kod]

Nagrody[edytuj | edytuj kod]

Złoty medal na Międzynarodowej Wystawie Ceramiki w Akademie International Ceramic w Pradze w 1962 r. Nagroda Ministra Kultury i Sztuki w 1965, 1970, 1979 i 1986 r. Wyróżnienie na Wystawie Ceramiki Polskiej w Książu w 1979 r.

Publikacje[edytuj | edytuj kod]

  • Halina Olech, Pierwsze lata ceramiki – pierwsi pedagodzy, [w:] Szkice z pamięci. Monografia uczelni, ASP Wrocław, Wrocław 1996.
  • Kalendarium 1946-2018. Z notatek: doc. Haliny Olech i prof. Ireny Lipskiej-Zworskiej, oprac. J. Drzewiecki, [w:] CiSz. 70 lat obecności Ceramiki i Szkła na wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych. Historia, red. K. Pawlak, Wrocław 2018, https://issuu.com/maciejkasperski/docs/mono, s. 166-227.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b CiSz. 70 lat obecności Ceramiki i Szkła na wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych. Historia, red. K. Pawlak, Wrocław 2018, https://issuu.com/maciejkasperski/docs/mono, s. 30.
  2. ↑ Kalendarium 1946-2018. Z notatek: doc. Haliny Olech i prof. Ireny Lipskiej-Zworskiej, oprac. J. Drzewiecki, [w:] CiSz. 70 lat obecności Ceramiki i Szkła na wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych. Historia, red. K. Pawlak, Wrocław 2018, https://issuu.com/maciejkasperski/docs/mono, s. 171.
  3. ↑ Barbara Banaś, Próba ognia. Wrocławskie szkło i ceramika, [w:]Wrocław sztuki. Sztuka i środowisko artystyczne we Wrocławiu 1946-2006, red. A. Kostołowski, Wysoka 2006, s. 206.
  4. ↑ Barbara Banaś, Julia Kotarbińska, „Format” 2006, nr 2-3, https://www.dbc.wroc.pl/dlibra/publication/1662/edition/1833, s. 14.
  5. ↑ Krystyna Cybińska, [Wspomnienie], [w:] CiSz. 70 lat obecności Ceramiki i Szkła na wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych. Historia, red. K. Pawlak, Wrocław 2018, https://issuu.com/maciejkasperski/docs/mono, s. 53.
  6. ↑ Krystyna Cybińska, [Wspomnienie], [w:] CiSz. 70 lat obecności Ceramiki i Szkła na wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych. Historia, red. K. Pawlak, Wrocław 2018, https://issuu.com/maciejkasperski/docs/mono, s. 57-58.
  7. ↑ Kalendarium 1946-2018. Z notatek: doc. Haliny Olech i prof. Ireny Lipskiej-Zworskiej, oprac. J. Drzewiecki, [w:] CiSz. 70 lat obecności Ceramiki i Szkła na wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych. Historia, red. K. Pawlak, Wrocław 2018, https://issuu.com/maciejkasperski/docs/mono, s. 177-179.
  8. ↑ a b Irena Lipska-Zworska, [Wspomnienie], [w:] CiSz. 70 lat obecności Ceramiki i Szkła na wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych. Historia, red. K. Pawlak, Wrocław 2018, https://issuu.com/maciejkasperski/docs/mono, s. 80.
  9. ↑ Kalendarium 1946-2018. Z notatek: doc. Haliny Olech i prof. Ireny Lipskiej-Zworskiej, oprac. J. Drzewiecki, [w:] CiSz. 70 lat obecności Ceramiki i Szkła na wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych. Historia, red. K. Pawlak, Wrocław 2018, https://issuu.com/maciejkasperski/docs/mono, s. 179-181.
  10. ↑ Wrocław sztuki. Sztuka i środowisko artystyczne we Wrocławiu 1946-2006, red. A. Kostołowski, Wysoka 2006, s. 332.
  11. ↑ Barbara Banaś, Próba ognia. Wrocławskie szkło i ceramika, [w:] Wrocław sztuki. Sztuka i środowisko artystyczne we Wrocławiu 1946-2006, red. A. Kostołowski, Wysoka 2006, s. 212.
  12. ↑ CiSz. 70 lat obecności Ceramiki i Szkła na wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych. Historia, red. K. Pawlak, Wrocław 2018, https://issuu.com/maciejkasperski/docs/mono, s. 236-239.
  13. ↑ Irena Lipska-Zworska,[Wspomnienie], [w:] CiSz. 70 lat obecności Ceramiki i Szkła na wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych. Historia, red. K. Pawlak, Wrocław 2018, https://issuu.com/maciejkasperski/docs/mono, s. 79-80.
  14. ↑ Kalendarium 1946-2018. Z notatek: doc. Haliny Olech i prof. Ireny Lipskiej-Zworskiej, oprac. J. Drzewiecki, [w:] CiSz. 70 lat obecności Ceramiki i Szkła na wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych. Historia, red. K. Pawlak, Wrocław 2018, https://issuu.com/maciejkasperski/docs/mono, s. 197.
  15. ↑ Lidia Kupczyńska-Jankowiak, [Moja Akademia], [w:] CiSz. 70 lat obecności Ceramiki i Szkła na wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych. Historia, red. K. Pawlak, Wrocław 2018, https://issuu.com/maciejkasperski/docs/mono, s. 142.
  16. ↑ Kalendarium 1946-2018. Z notatek: doc. Haliny Olech i prof. Ireny Lipskiej-Zworskiej, oprac. J. Drzewiecki, [w:] CiSz. 70 lat obecności Ceramiki i Szkła na wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych. Historia, red. K. Pawlak, Wrocław 2018, https://issuu.com/maciejkasperski/docs/mono, s. 189.
  17. ↑ Kalendarium 1946-2018. Z notatek: doc. Haliny Olech i prof. Ireny Lipskiej-Zworskiej, oprac. J. Drzewiecki, [w:] CiSz. 70 lat obecności Ceramiki i Szkła na wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych. Historia, red. K. Pawlak, Wrocław 2018, https://issuu.com/maciejkasperski/docs/mono, s. 205.
  18. ↑ Nieżyjący artyści: Związek Polskich Artystów Plastyków : Okręg Wrocław [online], www.zpap.wroclaw.pl [dostęp 2019-03-17] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-28].
  19. ↑ a b Barbara Banaś, Próba ognia. Wrocławskie szkło i ceramika, [w:] Wrocław sztuki. Sztuka i środowisko artystyczne we Wrocławiu 1946-2006, red. A. Kostołowski, Wysoka 2006, s. 210.
  20. ↑ Irena Lipska-Zworska, [Wspomnienie], [w:] CiSz. 70 lat obecności Ceramiki i Szkła na wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych. Historia, red. K. Pawlak, Wrocław 2018, https://issuu.com/maciejkasperski/docs/mono, s. 77.
  21. ↑ Barbara Banaś, Szkło i Ceramika, „Format” 2006, nr 2-3, https://www.dbc.wroc.pl/dlibra/publication/1662/edition/1833, s. 83.
  22. ↑ Maria Jeżewska, Sztuka Tworzywa, „Format” 1999, nr 1-2, https://www.dbc.wroc.pl/dlibra/publication/9789/edition/9041, s. 30.
  23. ↑ Raj dla ceramików, „Format” 1999, nr 1-2, https://www.dbc.wroc.pl/dlibra/publication/9789/edition/9041, s. 100.
  24. ↑ Kalendarium 1946-2018. Z notatek: doc. Haliny Olech i prof. Ireny Lipskiej-Zworskiej, oprac. J. Drzewiecki, [w:] CiSz. 70 lat obecności Ceramiki i Szkła na wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych. Historia, red. K. Pawlak, Wrocław 2018, https://issuu.com/maciejkasperski/docs/mono, s. 177.
  25. ↑ Po setce - Muzeum Narodowe :: Związek Polskich Artystów Plastyków : Okręg Wrocław [online], www.zpap.wroclaw.pl [dostęp 2019-03-17] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-28].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Halina_Olech&oldid=67337506”