Halmahera
0°36′N 127°52′E/0,600000 127,866667
| |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Akwen | |
| Archipelag | |
| Powierzchnia |
17 780 km² |
| Populacja • liczba ludności |
|
Położenie na mapie Indonezji  | |
| 0°36′N 127°52′E/0,600000 127,866667
| |
| |
Halmahera (dawniej: Djailolo, Jailolo, Jilolo, Gilolo[1][2]) – wyspa w Indonezji, największa w archipelagu Moluki[2].
Leży w północnej części Moluków (prowincja Moluki Północne); oblewana przez: Morze Moluckie (od zachodu), Morze Seram (od południa), Morze Halmahera (od południowego wschodu) oraz Ocean Spokojny (od wschodu i północy). Oddzielona cieśniną Morotai od wyspy Morotai, cieśniną Patinti od wyspy Bacan; cieśniną Jailolo od wyspy Gebe; otoczona wieloma mniejszymi wyspami.
Powierzchnia (według różnych źródeł) wynosi 17 780 km² lub 18 039,6 km²; długość linii brzegowej 1607,2 km; linia brzegowa bardzo dobrze rozwinięta, z trzema wielkimi zatokami (Kao, Buli i Weda) i wieloma mniejszymi; powierzchnia górzysta (Gunung Gamkunoro 1635 m n.p.m.), na wybrzeżach wąskie niziny; klimat równikowy wilgotny, roczna suma opadów 2000–2500 mm; porośnięta lasem równikowym, występują także drzewa iglaste.
Populacja wyspy wynosi ok. 110 tys. mieszkańców[2], jest silnie zróżnicowana etnolingwistycznie[3][4]. Część grup etnicznych (m.in. Buli, Patani, Maba) to użytkownicy języków austronezyjskich, inne zaś (np. Galela, Tobelo, Sahu) posługują się językami spoza tej rodziny[1]. 80% – muzułmanie, 20% – chrześcijanie[5]. W latach 1999–2000 na wyspie miał miejsce krwawy konflikt między muzułmanami a chrześcijanami, który pochłonął tysiące ofiar[5]. Uprawa ryżu, kukurydzy, sagowca, kawowca, palmy kokosowej, kauczukowca; eksploatacja lasów; wydobycie złota, rud niklu i kobaltu; rybołówstwo; turystyka. Główne miasta: Jailolo, Sofifi (nowo budowane jako stolica prowincji).
Od 1683 r. pod wpływem Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej, w latach 1810–1814 należała do Brytyjczyków. W czasie II wojny światowej okupowana przez Japończyków, ważna baza japońskiego lotnictwa i floty (w zatoce Kao).
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- ludy północnohalmaherskie
- języki północnohalmaherskie
- języki południowohalmaherskie
- Sułtanat Jailolo
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b E.K.M. Masinambow: Halmahera. W: Frank M. LeBar (red.): Ethnic Groups of Insular Southeast Asia. T. 1: Indonesia, Andaman Islands, and Madagascar. New Haven: Human Relations Area Files Press, 1972, s. 119. ISBN 978-0-87536-403-2. OCLC 650009. (ang.).
- ↑ a b c Bogdan Suchodolski: Wielka encyklopedia powszechna PWN. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1964, s. 540.
- ↑ Peter Bellwood: The archaeology of Papuan and Austronesian prehistory in the Northern Moluccas, Eastern Indonesia. W: Roger Blench, Matthew Spriggs (red.): Archaeology and Language: Correlating archaeological and linguistic hypotheses. London–New York: Routledge, 1998, s. 128–140. ISBN 0-415-11761-5. OCLC 252876928. (ang.).
- ↑ Robert Blust: The Austronesian languages. Canberra: Asia-Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, The Australian National University, 2013, s. 9. ISBN 978-1-922185-07-5. OCLC 851066712. (ang.).
- ↑ a b Halmahera. [w:] Encyclopaedia Beliana [on-line]. [dostęp 2023-03-18]. (słow.).