Przejdź do zawartości

Haloizyt

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Haloizyt
Ilustracja
Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny

uwodniony krzemian glinu
Al4[Si4O10](OH)8•4H2O

Twardość w skali Mohsa

1-2

Przełam

ziemisty

Łupliwość

nie wykazuje

Układ krystalograficzny

jednoskośny

Gęstość

2,0-2,2 g/cm³

Właściwości optyczne
Barwa

biały, żółtawy, zielonkawy, czerwonawy

Rysa

biała

Połysk

szklisty, tłusty

Haloizyt (halloizyt) – minerał z gromady krzemianów, zaliczany do grupy minerałów ilastych (grupa kaolinitu). Należy do grupy minerałów pospolitych i szeroko rozpowszechnionych.

Nazwa pochodzi od nazwiska belgijskiego geologa Omaliusa d'Halloya (1783-1875).

Właściwości

[edytuj | edytuj kod]

Zazwyczaj tworzy bardzo małe, widoczne pod bardzo dużym powiększeniem, kryształy o pokroju rurkowym. Występuje w skupieniach zbitych, masywnych (przypominających porcelanę), ziemistych i proszkowych. Jest podobny do montmorillonitu i kaolinitu. Jest przeświecający. Bardzo często zawiera domieszki chromu, żelaza, magnezu, niklu, miedzi. Suchy rozpada się na nieforemne okruchy. W wodzie kruszy się, lecz nie pęcznieje. W temperaturze ok. 60 °C i przy długotrwałym suszeniu traci wodę i przechodzi w metahaloizyt – o składzie chemicznym identycznym z kaolinitem lecz o różnej, zaburzonej strukturze.

Występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Minerał hydrotermalny i hipergeniczny. Powstaje w środowisku kwaśnym lub obojętnym, zwłaszcza w obecności kwasu siarkowego, tworzącego się na skutek wietrzenia pirytu lub markasytu (produkt przeobrażeń (wietrzenia) tlenków żelaza). Współwystępuje z gibbsytem, montmorillonitem, kaolinitem, allofanem, markasytem.

Miejsca występowania: Azerbejdżan, Rosja, Belgia, Niemcy, Francja, Słowacja.

 Osobny artykuł: Kopalnia haloizytu w Duninie.

W Polsce – występuje jedno z największych złóż w świecie - złoże "Dunino" k. Legnicy. Jego zasoby szacowane są na ponad 10 mln ton[1]. Występują w nim głównie nanorurki (HNT) oraz nanopłytki (HNP) haloizytowe[2].

Występuje też jako domieszka w białych glinach ceramicznych w okolicach Będzina (zwykle towarzyszy mu gibbsyt i allofany), w złożu rud żelaza k. Starachowic oraz w strefie wietrzenia dolnośląskich masywów serpentyninowych w okolicach Szklar k. Ząbkowic Śląskich (odmiany żelazowe haloizytu).

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]
  • surowiec dla przemysłu ceramicznego;
  • surowiec do produkcji sorbentów mineralnych;
  • dodatek paszowy;
  • katalizator;
  • złoża filtracyjne
  • absorber promieniowania elektromagnetycznego w zakresie fal radiowych[3].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. P. Sakiewicz i inni, Selected properties of the halloysite as a component of Geosynthetic Clay Liners (GCL), „Journal of Achivements in Materials and Manufacturing Engineering”, 48 (2), 2011, s. 177-191 [dostęp 2021-06-16] (ang.).
  2. Piotr Sakiewicz i inni, Purification of halloysite by magnetic separation, „Physicochemical Problems of Mineral Processing”, 2016, 591 kB, DOI10.5277/PPMP160236, ISSN 2084-4735 [dostęp 2021-06-16] (ang.).
  3. Mariusz J. Adamczyk i inni, Haloizyt–naturalny absorber promieniowania elektromagnetycznego, „Wiadomości Chemiczne”, [Z] 73, 3-4, 2019, ISSN 0043-5104 [dostęp 2022-08-20] (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • J. Parafiniuk: Minerały systematyczny katalog 2004, TG ”Spirifer” W-wa 2005
  • A. Bolewski: Mineralogia szczegółowa, Wyd. Geolog. 1965 r.
  • W. Heflik, L. Natkaniec-Nowak: Minerały Polski, Wyd. "Antykwa" 1998 r.
  • A. Bolewski, A. Manecki: Mineralogia szczegółowa, Wyd. PAE. 1993 r.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
  • Marcin Lutyński, Piotr Sakiewicz, Sylwia Lutyńska, Characterization of Diatomaceous Earth and Halloysite Resources of Poland, „Minerals”, 9 (11), 2019, s. 670, DOI10.3390/min9110670 [dostęp 2021-06-16] (ang.).