Hans-Dietrich Genscher

Hans-Dietrich Genscher
Data i miejsce urodzenia	21 marca 1927 Reideburg, (Saksonia)
Data i miejsce śmierci	31 marca 2016 Wachtberg-Pech
Minister spraw wewnętrznych Niemiec
Okres	od 22 października 1969 do 16 maja 1974
Przynależność polityczna	FDP
Poprzednik	Ernst Benda
Następca	Werner Maihofer
Wicekanclerz Niemiec
Okres	od 16 maja 1974 do 17 września 1982
Przynależność polityczna	FDP
Poprzednik	Walter Scheel
Następca	Egon Franke
Wicekanclerz Niemiec
Okres	od 4 października 1982 do 18 maja 1992
Przynależność polityczna	FDP
Poprzednik	Egon Franke
Następca	Jürgen Möllemann
Minister spraw zagranicznych Niemiec
Okres	od 17 maja 1974 do 17 września 1982
Przynależność polityczna	FDP
Poprzednik	Walter Scheel
Następca	Helmut Schmidt
Minister spraw zagranicznych Niemiec
Okres	od 4 października 1982 do 17 maja 1992
Przynależność polityczna	FDP
Poprzednik	Helmut Schmidt
Następca	Klaus Kinkel
Przewodniczący FDP
Okres	od 1974 do 1985
Poprzednik	Walter Scheel
Następca	Martin Bangemann
Odznaczenia

Genscher i Gerhart Baum (1977)

Genscher wręcza George’owi Bushowi sr. fragment Muru Berlińskiego (1989)

Hans-Dietrich Genscher (ur. 21 marca 1927 w Reideburgu, ob. część Halle, Saksonia-Anhalt, zm. 31 marca 2016 w Wachtberg-Pechu) – niemiecki prawnik, polityk i dyplomata, wieloletni lider Wolnej Partii Demokratycznej (FDP), minister spraw wewnętrznych (1969–1974) oraz wicekanclerz i minister spraw zagranicznych (1974–1992 z krótką przerwą w 1982).

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Urodził się jako syn Kurta Genschera, syndyka Towarzystwa Rolniczego i Hildy Genscher (z d. Kreime) w Reideburgu w powiecie Saal prowincji Saksonia. W 1933 rodzina przeprowadziła się do Halle an der Saale. Od 1937 był uczniem miejscowego Gimnazjum Realnego. W 1942 wstąpił do Hitlerjugend. W latach 1943–1944 służył w oddziałach pomocniczych obrony przeciwlotniczej (niem. Luftwaffenhelfer) i Służbie Pracy Rzeszy (niem. Reichsarbeitsdienst). W styczniu 1945 zgłosił się do Wehrmachtu. W maju 1945 trafił do niewoli amerykańskiej, a następnie do brytyjskiej.

Wykształcenie i praca zawodowa

Po zwolnieniu kontynuował naukę w Halle. W 1946 uzyskał maturę w miejscowej Friedrich-Nietzsche-Oberschule, po czym podjął studia prawnicze w Halle, a następnie w Lipsku. Po zdaniu egzaminu państwowego w 1949 pracował jako referendarz sądowy.

Od 1946 był członkiem Liberalno-Demokratycznej Partii Niemiec.

W 1952 wyjechał do Niemieckiej Republiki Federalnej i osiedlił się w Bremie. W latach 1952–1954 pracował jako referendarz sądowy. Zdał państwowy egzamin prawniczy drugiego stopnia. Od 1954 do 1956 wykonywał pracę jako asesor adwokacki i adwokat.

Kariera polityczna

Po przybyciu do RFN wstąpił do FDP. Dwa lata później został wybrany na stanowisko wiceprzewodniczącego krajowej organizacji Młodych Demokratów w Bremie. Od 1956 był pracownikiem frakcji parlamentarnej FDP w Bonn, początkowo jako asystent naukowy, a od 1959 do 1965 pełnił funkcję dyrektora frakcji. Od 1962 był również dyrektorem federalnym FDP.

Parlamentarzysta

W 1965 został po raz pierwszy wybrany do Bundestagu. Odnawiał mandat w kolejnych wyborach w 1969, 1972, 1976, 1980, 1983, 1987, 1990 i 1994. Od 1965 do 1969 pełnił funkcję parlamentarnego dyrektora frakcji FDP. W 1966 został wybrany do zarządu krajowego FDP w Nadrenii Północnej-Westfalii, a w 1968 na stanowisko zastępcy przewodniczącego federalnego.

Minister spraw wewnętrznych

W 1969 objął funkcję ministra spraw wewnętrznych w koalicyjnym rządzie socjaldemokratów i liberałów, kierowanym przez kanclerza Willy’ego Brandta. Jako szef resortu spraw wewnętrznych nadzorował akcję grupy specjalnej Federalnej Straży Granicznej w czasie ataku terrorystycznego na Igrzyskach Olimpijskich w Monachium w 1972.

Minister spraw zagranicznych

W 1974 został członkiem nowo utworzonego gabinetu koalicyjnego, kierowanego przez kanclerza Helmuta Schmidta. Objął stanowiska wicekanclerza i ministra spraw zagranicznych zajmowane dotychczas przez Waltera Scheela, który został wybrany na stanowisko prezydenta federalnego. Jednocześnie Genscher zastąpił Scheela w roli przewodniczącego FDP. Jako szef dyplomacji odpowiadał za sformułowanie nowej strategii odprężenia w stosunkach ze Związkiem Radzieckim i jego krajami sojuszniczymi. Uczestniczył w negocjacjach Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie zakończonych podpisaniem Aktu Końcowego KBWE w Helsinkach w 1975. W dniach 30 czerwca – 1 lipca 1980 wspólnie z kanclerzem Schmidtem gościł z wizytą w Moskwie. Efektem wizyty była zgoda władz radzieckich na rozpoczęcie negocjacji ze Stanami Zjednoczonymi ws. wycofania z Europy broni nuklearnej pośredniego zasięgu.

W 1982 FDP zerwała koalicję z SPD. Genscher opowiedział się za stworzeniem koalicji z CDU/CSU, a następnie za przeprowadzeniem procedury konstruktywnego wotum nieufności wobec rządu Schmidta, w wyniku czego powołany został rząd koalicji chadeków i liberałów z kanclerzem Helmutem Kohlem. Genscher w nowym rządzie zachował stanowiska wicekanclerza i szefa Auswärtiges Amt. Kontynuował prowadzenie polityki odprężenia w stosunkach z ZSRR i krajami socjalistycznymi, w tym z NRD. W 1984 odbył oficjalną podróż do Teheranu. Był pierwszym zachodnim szefem dyplomacji, który gościł w Iranie po rewolucji islamskiej w 1979. W 1988 przybył z wizytą do Polski, gdzie spotkał się m.in. z Lechem Wałęsą, przewodniczącym nielegalnej wówczas „Solidarności”.

W 1985 zrzekł się stanowiska przewodniczącego FDP.

W latach 1989–1990 brał aktywny udział w procesie przemian społeczno-politycznych w Europie Środkowo-Wschodniej. 30 września 1989 gościł w Pradze, gdzie negocjował z władzami czechosłowackimi możliwość wywozu z terytorium Czechosłowacji uchodźców z NRD, zgromadzonych na terenie ambasady RFN w Pradze. Wieczorem tego dnia wygłosił przemówienie z balkonu budynku ambasady skierowane do przebywających tam uchodźców. W momencie ogłoszenia zgody na wyjazd uciekinierów przemówienie Genschera zostało przerwane owacją. Uzyskał także zgodę Ericha Honeckera na przejazd przez terytorium NRD zaplombowanych pociągów ze wschodnioniemieckimi uchodźcami z Czechosłowacji i Polski. Uczestniczył w spotkaniach ministrów spraw zagranicznych w ramach konferencji 2 + 4, która doprowadziła do zawarcia 12 września 1990 w Moskwie Traktatu o ostatecznej regulacji w odniesieniu do Niemiec, a w konsekwencji do zjednoczenia obu państw niemieckich. 14 listopada 1990 wspólnie z Krzysztofem Skubiszewskim podpisał traktat między RFN i RP o potwierdzeniu istniejącej granicy na Odrze i Nysie.

W 1991 opowiedział się za uznaniem przez Niemcy, jako pierwszego kraju spośród członków Wspólnot Europejskich, niepodległości Słowenii i Chorwacji.

18 maja 1992 zrezygnował ze stanowisk wicekanclerza i ministra spraw zagranicznych. Został wybrany na honorowego przewodniczącego FDP.

Działalność po 1992

Po odejściu z funkcji szefa dyplomacji pozostał aktywnym uczestnikiem niemieckiego i europejskiego życia społeczno-politycznego. Od 1992 do 1994 pełnił funkcję prezydenta Ruchu Europejskiego Niemcy. W latach 1994–1995 był honorowym profesorem Wydziału Nauk Politycznych Wolnego Uniwersytetu Berlina. W kwietniu 1998 wygłosił przemówienie pożegnalne w Bundestagu. Nie ubiegał się o mandat w kolejnych wyborach parlamentarnych. Od 1998 był prezesem WMP Eurocom AG w Berlinie.

W 1999 powrócił do wykonywania zawodu prawnika. Został członkiem zespołu kancelarii Büsing, Müffelmann & Theye. W 2000 został partnerem zarządzającym w Hans-Dietrich Genscher Consult GmbH. Od 2001 do 2003 pełnił funkcję prezydenta Niemieckiego Towarzystwa Polityki Zagranicznej (niem. Deutschen Gesellschaft für Auswärtige Politik, DGAP). W 2003 był jednym z sygnatariuszy listu otwartego siedemnastu byłych przywódców europejskich, opublikowanego w „Le Monde” i „Corriere della Sera”, wzywającego do poprawy stosunków między Europą a Stanami Zjednoczonymi.

Zmarł 31 marca 2016, w wieku 89 lat, z powodu niewydolności układu sercowo-naczyniowego.

Życie prywatne

W latach 1958–1966 był żonaty z Luise Schweizer, z którą miał córkę. W 1969 ożenił się z Barbarą Schmidt.

Nagrody i odznaczenia

• 1973 – Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec
• 1975 – Krzyż Wielki z Gwiazdą i Wstęgą Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec
• 1977 – Krzyż Wielki Orderu Izabeli Katolickiej
• 1979 – Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Włoskiej
• 1980 – Krzyż Wielki Orderu Świętego Jakuba od Miecza (Portugalia)
• 1984 – Krzyż Wielki Orderu Infanta Henryka
• 1986 – Krzyż Wielki Legii Honorowej Republiki Francuskiej
• 1987 – Krzyż Wielki Orderu Zasługi (Portugalia)
• 1992 – Krzyż Wielki Orderu Zasługi RP
• 1992 – Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Węgierskiej
• 1997 – Wielki Oficer Orderu Trzech Gwiazd
• 2002 – Doktorat honoris causa Uniwersytetu Szczecińskiego
• 2003 – Doktorat honoris causa Uniwersytetu w Lipsku
• 2004 – Nagroda Ericha Kästnera
• 2006 – Nagroda Wolności Fundacji Friedricha Naumanna
• 2007 – Order Zasługi Nadrenii Północnej-Westfalii
• 2010 – Order Zasługi Saksonii-Anhaltu
• 2013 – Order Podwójnego Białego Krzyża II klasy

Publikacje

• Wspomnienia: H.-D. Genscher: Erinnerungen, 1995, ​ISBN 3-88680-453-4​.

Bibliografia

• Hans-Dietrich Genscher (niem.). W: Biografien [on-line]. Lebendiges virtuelles Museum Online. [dostęp 19.11.2011].
• Hans-Dietrich Genscher (niem.). W: Abgeordnete [on-line]. Bundestag. [dostęp 19.11.2011].

Linki zewnętrzne

• Strona oficjalna