Heksamitoza

Heksamitoza – pasożytnicza choroba wywołana przez wiciowce z rodzaju Hexamita, występująca u ryb.

Etiologia

Przypuszcza się, że za chorobę odpowiadają trzy gatunki pasożyta - Hexamita salmonis, Hexamita truttae oraz Hexamita intestinalis. Gatunek Hexamita symphysodoni wywołuje bardzo niebezpieczną "dziurawicę".

Pasożyty występują głównie w odpadach organicznych, żywiąc się nimi. Mogą zostać skonsumowane przez rybę przez co dochodzi do zarażenia, ale od stanu układu odpornościowego zależy czy wiciowce rozpoczną szybko reprodukcję i zaatakują organizm.

Wiciowce te początkowo przechodzą z układu pokarmowego do górnego jelita, gdzie przyczepiają się wiciami do jego ścianek. W dalszym stadium następuje ekspansja do innych narządów. Charakterystyczne jest gromadzenie się wiciowców w głowie ryby, gdzie dochodzi do poważnych uszkodzeń tkanek powodujących ubytki skórne i możliwość zakażenia wtórnego m.in. bakteryjnego i grzybiczego.

Warunki sprzyjające rozwojowi heksamitozy

• Osłabiony system odpornościowy ryb,
• Nieprawidłowe warunki w akwarium względem hodowanych gatunków ryb,
• Urazy mechaniczne,
• Stres wywołany transportem, nadmiarem związków azotu, brakiem tlenu,
• Nieprawidłowe karmienie,
• Zaleganie szczątków organicznych w akwarium.

Objawy

• Apatia,
• Rozdęte okolice brzuszne,
• Głowa opadająca w dół,
• Ubytki skórne w okolicy głowy,
• Utrata kolorów, zbladnięcie, zmętnienie,
• Pochyłe pływanie, efekt utraty równowagi,
• Podłużne, kleiste (pokryte śluzem), galaretowate odchody ciągnące się z okolic odbytu, widoczne również na dnie.

Leczenie

Najskuteczniejszym środkiem chemioterapeutycznym jest metronidazol o szerokim spektrum leczniczym w weterynarii ryb tropikalnych, najczęściej używany jest do leczenia chorób pasożytniczych wywołanych przez wiciowce. 

Środek ten dostępny jest tylko na receptę, więc w sytuacji niemożności zdobycia go, można zastosować inne metody leczenia.

• Terapia z wykorzystaniem preparatu Zoolek Protosol według zaleceń producenta, o szerokim spektrum działania wobec wiciowców,
• Terapia trypaflawiną (akryflawina) w stężeniu zalecanym przez producenta leku,
• Leczenie za pomocą wycofanego ze sprzedaży (w 2017 r. dostępny nadal w sklepach internetowych) Tetra Medica Hexa-ex według zaleceń producenta. Preparat wyróżnia się ukierunkowanym działaniem na wiciowce z rodziny Hexamita i Spironucleus,

Leczeniem pomocniczym jest proces dezynfekcji ran, ubytków skórnych (bezpośrednio na ranę) np. za pomocą preparatu Octenisept, Rivanolu lub nadganmanianu potasu w stężeniu 0,05%.

W trakcie leczenia należy zwiększyć napowietrzania wody.

Zakażenia wtórne

Ze względu na uszkodzenia tkanek, powstanie ubytków skórnych i osłabienie układu odpornościowego, istnieje ryzyko wystąpienia infekcji wtórnej wywołanej głównie przez bakterie i grzyby.

W przypadku stwierdzenia zakażenia wtórnego należy podjąć odpowiednie leczenie.

Profilaktyka

• Przeprowadzenie kwarantanny nowych ryb przez okres 4-6 tygodni,
• Badanie próbek kału pod mikroskopem na obecność pasożytów,
• Staranna preparacja i dezynfekcja roślin oraz dekoracji wkładanych do akwarium,
• Wywiad ze sprzedawcą na temat stanu kupowanych ryb,
• Zakup zwierząt z jednego, sprawdzonego źródła,
• Prawidłowe karmienie ryb, wyłącznie sprawdzonym pokarmem,
• Regularne usuwanie resztek organicznych z akwarium,
• Konserwacja sprzętu akwarystycznego (głównie filtra).