Helwingia
.jpg) Helwingia japonica | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina |
helwingiowate |
| Rodzaj |
helwingia |
| Nazwa systematyczna | |
| Helwingia Willdenow Sp. Pl. 4(2): 716. 1806 ('1805')[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
H. rusciflora Willdenow, nom. illeg. (=H. japonica (Thunberg) Morren et Decaisne)[3] | |
| Zasięg | |
| |
.jpg)
.jpg)
Helwingia[4] (Helwingia Willd.) – rodzaj roślin z monotypowej rodziny helwingiowatych Helwingiaceae z rzędu ostrokrzewowców (Aquifoliales). Obejmuje 4 gatunki[5] występujące na obszarze od Himalajów poprzez Chiny, Tajwan po Wyspy Japońskie[6]. Są to krzewy i niewielkie drzewa rosnące w lasach i zaroślach[7]. Wyróżniają się drobnymi kwiatami wyrastającymi z blaszki liściowej (w istocie wyrastają z ich nasady, ale ich szypułki zrastają się z ogonkiem i środkową wiązką przewodzącą)[4]. Liście roślin z tego rodzaju są jadalne i mają zastosowanie lecznicze[6]. Nazwa rodzajowa upamiętnia Georga Andreasa Helwinga – pruskiego pastora i botanika z Węgorzewa[8]. Rośliny bywają uprawiane jako osobliwości botaniczne[7].
W Polsce bywa uprawiana w kolekcjach botanicznych helwingia japońska H. japonica, ale przemarza[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Liście
- Zimozielone lub opadające na zimę[9]. Skrętoległe lub pozornie naprzeciwległe[6]. Liście są ogonkowe, z rychło odpadającymi przylistkami u nasady, często frędzlowatymi[6]. Blaszka liściowa pojedyncza, jajowata do równowąskolancetowatej[6], na brzegu gruczołowato piłkowana lub karbowana[9].
- Kwiaty
- Drobne, wyrastają w pęczkach lub drobnych baldaszkach z żyłki centralnej na górnej powierzchni blaszki liściowej lub rzadziej na ogonku liściowym w górnej, młodszej części pędów. Kwiaty są jednopłciowe (rośliny dwupienne), 3- lub 4-krotne, rzadko 5-krotne[9]. Okwiat z pojedynczego okółka 3, 4, rzadko 5 listków[6][2] (według Flora of China jest kielich i korona[9]). Listki okwiatu drobne, zielonkawe lub czerwonawozielone. Dno kwiatowe płaskie, mięsiste. Na osobnikach z kwiatami męskimi jest ich w kwiatostanie od 3 do 20 i zawierają one taką samą liczbę pręcików jak płatków, względem których wyrastają one przemiennie. Kwiaty żeńskie skupione są po 1–4 w baldaszkach. Ich szyjka słupka jest krótka, na szczycie rozdzielona na 3, 4 lub rzadziej 5 odgiętych łatek znamienia. Zalążnia dolna, zawiera 3, 4 lub rzadko 5 zalążków, po jednym w komorze[9].
- Owoce
- Niewielkie, kuliste czerwone do lśniąco czarnych[7] jagody przypominające pestkowce[9] (według niektórych źródeł – pestkowce[6][2]) zawierające od 1 do 4 nasion[9]. Po wyschnięciu z bardzo nierówną powierzchnią – z wgłębieniami i grzbietami. U nasady owoców zachowuje się trwały kielich[9].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj należy do monotypowej (czyli zawierającej tylko ten takson) rodziny Helwingiaceae Decne. in Ann. Sci. Nat. Bot., sér. 2, 6: 69. Aug 1836[10] z rzędu ostrokrzewowców (Aquifoliales)
W systemie Cronquista (1981) rodzaj włączony był do rodziny dereniowatych (Cornaceae). W systemie Takhtajana (1997) rodzaj podniesiony został do rangi monotypowej rodziny i rzędu Helwigiales i usytuowany obok Araliales. Analizy molekularne i bazujące na podobieństwach morfologicznych wskazują na pokrewieństwo rodzaju Helwigia z ostrokrzewowatymi i Phyllonomaceae[6]. Wraz z tymi rodzinami Helwigia jako rodzina Helwigiaceae sytuowana jest w systemach APG (w tym APG IV z 2016)[2][11].
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)[2]
| ostrokrzewowce |
| ||||||||||||||||||||||||
- Wykaz gatunków[5]
- Helwingia chinensis Batalin
- Helwingia himalaica Hook.f. & Thomson ex C.B.Clarke
- Helwingia japonica (Thunb.) F.Dietr. – helwingia japońska[4]
- Helwingia omeiensis (W.P.Fang) H.Hara & S.Kuros.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
- ↑ a b c d e Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
- ↑ a b Helwingia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2016-11-11].
- ↑ a b c d Włodzimierz Seneta: Drzewa i krzewy liściaste. D-H. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 296. ISBN 83-01-12029-0.
- ↑ a b Helwingia. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2016-11-11].
- ↑ a b c d e f g h Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 165-166. ISBN 1-55407-206-9. (ang.).
- ↑ a b c Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 330. ISBN 0-333-73003-8.
- ↑ William T. Stearn: Stearn's Dictionary of Plant Names for Gardeners. London: Cassel, 2004, s. 163. ISBN 978-0-304-36469-5.
- ↑ a b c d e f g h i Jenny Qiuyun Xiang, David E. Boufford: Helwingiaceae Decaisne. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2016-11-11].
- ↑ Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – H. [w:] James L. Reveal [on-line]. Cornell University. [dostęp 2016-11-11].
- ↑ The Angiosperm Phylogeny Group. An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 181, 1, s. 1–20, 2016. DOI: 10.1111/boj.12385.