Henryk Makower

Henryk Makower

Data i miejsce urodzenia	10 lutego 1904 Kalisz
Data i miejsce śmierci	11 marca 1964 Wrocław

Henryk Makower (ur. 10 lutego 1904 w Kaliszu, zm. 11 marca 1964 we Wrocławiu) – polski lekarz i badacz żydowskiego pochodzenia, profesor mikrobiologii Akademii Medycznej we Wrocławiu, kierownik Zakładu Wirusologii Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej.

Życiorys

Lata przedwojenne

Urodził się w Kaliszu w rodzinie żydowskiej z Kresów Wschodnich, jako syn Gedali i Dory z domu Lampert. Na weselu dziadków Makowera gościem była Eliza Orzeszkowa, która opisała to zdarzenie w powieści Eli Makower. Przez 2 lata studiował biologię na Uniwersytecie Wileńskim, następnie medycynę na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, którą ukończył w 1929. Podczas studiów był asystentem w Zakładzie Fizjologii i Bakteriologii. W 1931 ukończył kurs bakteriologii i immunologii w Państwowym Zakładzie Higieny w Warszawie. Do wybuchu II wojny światowej pracował w Łodzi jako lekarz internista w szpitalach miejskich i w pogotowiu ratunkowym.

II wojna światowa

Podczas II wojny światowej został przesiedlony do getta warszawskiego, gdzie przebywał od 1940 do 1943. Był tam ordynatorem oddziału zakaźnego w Szpitalu Dziecięcym im. Bersonów i Baumanów, brał udział w zwalczaniu epidemii tyfusu. Nawiązawszy współpracę z Ludwikiem Hirszfeldem, wykładał fizjologię dla medyków i farmaceutów na tajnym Wydziale Lekarskim w Getcie Warszawskim. Był także prywatnym lekarzem wielu pracowników Judenratu. Latem 1942, podczas wielkiej akcji deportacyjnej, wziął ślub z Emą Noemi Wigdorowicz (ur. 1912). W tym czasie została wywieziona jego matka, siostra z mężem i córką oraz brat z żoną.

24 stycznia 1943 wraz z żoną próbował (bez powodzenia) wydostać się z getta, a trzy dni później przejechali z grupą placówkarzy na stronę aryjską. Początkowo małżonkowie przebywali w mieszkaniu rodziny Paluchów, następnie zaś przez ponad 18 miesięcy ukrywali się w Miłośnie pod Warszawą, otoczeni opieką przez przyjaciół i doktora Emila Palucha. W sierpniu 1944 jako ochotnik wstąpił do Wojska Polskiego w Lublinie i w stopniu kapitana był ordynatorem oddziału chorób wewnętrznych i zakaźnych w szpitalu wojskowym, potem zaś kolejno w szpitalach w Otwocku i Gdańsku-Oliwie do końca 1945.

Wrocław

W lutym 1946 na zaproszenie profesora Ludwika Hirszfelda objął stanowisko adiunkta w Zakładzie Mikrobiologii Uniwersytetu Wrocławskiego. W latach 1947 i 1957 jako stypendysta Fundacji Rockefellera wyjeżdżał do Stanów Zjednoczonych, gdzie studiował metody badań wirusologicznych. W latach 1946–1950 organizował kursy doszkalające dla lekarzy i farmaceutów, na których wykładał mikrobiologię, immunologię i naukę o antybiotykach. W 1950 habilitował się we Wrocławiu na podstawie pracy Badania nad hemaglutynacją wywoływaną przez wirusy grypy (Wrocław 1952). Już jako docent ukończył studia biologiczne na Uniwersytecie Wrocławskim, uzyskując tytuł magistra.

Zakład Wirusologii Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej

W 1949 po powrocie z USA zorganizował pracownię wirusologiczną przy Zakładzie Mikrobiologii Lekarskiej. Pracownia stała się zaczątkiem Zakładu Wirusologii Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej. W 1954 został kierownikiem tegoż Zakładu i pełnił tę funkcję do swojej śmierci. Został profesorem nadzwyczajnym mikrobiologii Akademii Medycznej we Wrocławiu.

Zajmował się mikrobiologią, wirusologią, epidemiologią i etiologią chorób wirusowych, specjalnie grypy, obroną komórkową w zakażeniach wirusowych, myxowirusami, enterowirusami, bakteriofagami, hemaglutynacją, biologicznym ujęciem zjawisk odporności. Ogłosił ponad 100 publikacji, na przykład Świat wirusów. Popularnonaukową książkę Świat bakterii i monografię Grypa przetłumaczono na kilka języków. Należał do powołanej w 1958 komisji do spraw szczepienia żywą szczepionką poliomyeltis (polio, choroba Heinego-Medina). W latach 1959–1960 przebywał w Genewie jako ekspert od epidemiologii grypy Światowej Organizacji Zdrowia (WHO).

Zmarł we Wrocławiu. Pozostawił żonę profesor Noemi Makower-Wigdorowiczową, stomatologa, oraz dzieci: lekarza Józefa Jerzego i docenta psychologii Irenę Marię.

Bibliografia

• Henryk Makower: Pamiętnik z getta warszawskiego październik 1940 – styczeń 1943. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987. ISBN 83-04-02260-5.brak strony w książce
• Stocki E.: Makower Henryk, w: Polski Słownik Biograficzny T. XIX, s. 221–222

Linki zewnętrzne

• Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN
• Jerzy Urzykowski i jego rodzina ratowali [1]