Hohenbruch (KL)
Typ | |
---|---|
Odpowiedzialny | |
Rozpoczęcie działalności |
1939 |
Zakończenie działalności |
1942 lub 1944 |
Terytorium | |
Miejsce | |
Narodowość więźniów |
głównie Polacy |
Liczba ofiar |
~ 200 |
Upamiętnienie |
krzyż z 1946, |
Położenie na mapie Rzeszy Niemieckiej ![]() | |
54°58′34,1″N 21°24′47,2″E/54,976139 21,413111 |
Obóz koncentracyjny Hohenbruch – niemiecki obóz koncentracyjny w Prusach Wschodnich, położony w pobliżu miejscowości o tej samej nazwie (obecnie Gromowo w rejonie sławskim obwodu królewieckiego Federacji Rosyjskiej).
W latach 1939–1942 (według innych źródeł do 1944, lub nawet do stycznia 1945) siedziba nazistowskiego obozu koncentracyjnego zlokalizowanego na bagnistym terenie w lesie, 3 km od wsi, w miejscu wcześniejszego obozu pracy Reichsarbeitsdienstu dla niemieckiej młodzieży, którego baraki zaadaptowano na potrzeby obozu SS. Jego ofiarami byli przede wszystkim Polacy, zarówno działacze polonijni należący do Związku Polaków w Niemczech, Polskiego Związku Zachodniego, Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech z Prus Wschodnich, polscy celnicy spod Malborka i Tczewa, jak i z terenów sąsiednich, ale też przedstawiciele innych nacji, w tym Niemcy i Żydzi. Praca więźniów była wykorzystywana do karczowania lasu i osuszania bagien. Dzieje obozu Hohenbruch są mało znane. Przebywało tu do kilku tysięcy więźniów, jednak ich dokładnej liczby dotąd nie ustalono. Około 200 osób zostało zamordowanych. Komendantem obozu był Pust.
- Zobacz też kategorię:
Niektórzy więźniowie i ofiary obozu:
- Piotr Abraszewski (1905–1996), artysta malarz[1]
- Władysław Biały
- Wojciech Gałęziewski (wzgl Gałęziowski), współwydawca „Gazety Olsztyńskiej” (zamordowany 24.02.1940)
- Leon Gąsiewski, współwydawca „Gazety Olsztyńskiej”
- Władysław Gębik
- Bohdan Jałowiecki, ostatni konsul RP w Olsztynie
- Franciszek Kellmann (1898–1945), polski działacz narodowy na Warmii
- Ryszard Knosała (1907–1945), nauczyciel>[2]
- Kazimierz Adam Lubecki (1880–1939), prawnik, filozof, pedagog[3]
- Jan Maza, działacz harcerski i nauczyciel z Unieszewa (zamordowany 24.02.1940)
- Seweryn Pieniężny (syn) (zamordowany 24.02.1940)
- Sylwester Parzybok (1886–1944), Nadkomisarz Policji, komendant policji w Toruniu, zamordowany w Królewcu
- Jan Piotrowski, konsul w Królewcu
- Józef Leliwa Piotrowicz (1899–1939), dziennikarz z Nowego Miasta Lubawskiego (zamordowany)[4]
- Ludgard Rakowski, polski inspektor celny w Wolnym Mieście Gdańsku[5]
- Franciszek Schnarbach (1905–1947), nauczyciel[6]
- Leon Włodarczak – komendant hufca wschodniopruskiego Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech (zamordowany 24.02.1940)[7]
- Michał Żywiec (1882–1954), działacz polsko-ewangelicki w powiecie działdowskim[8]
W 1946 Juliusz Malewski, działacz Związku Polaków w Prusach Wschodnich, sprowadził prochy Pieniężnego i innych Polaków do Olsztyna, po czym postawił na terenie obozu krzyż. W późniejszym okresie uległ on zniszczeniu i został odtworzony w lutym 1995. W 2006 z inicjatywy Jarosława Czubińskiego, konsula generalnego RP w Królewcu i weteranów z olsztyńskiego Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy, zaplanowano odsłonięcie kamiennego pomnika ofiar obozu (proj. Janusz Wierzyński), który odsłonięto w marcu 2011, z napisami w językach polskim i rosyjskim po obu stronach pamiątkowej płyty[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Strona Służewskich – tamże obszerne informacje o Piotrze Abraszewskim.
- ↑ Patron szkoły, Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Ryszarda Knosały [dostęp 2019-09-21] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-17] (pol.).
- ↑ LOKOZMIN on-line. lokozmin.itime.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-13)].
- ↑ Józef Leliwa Piotrowicz (1899–1939).
- ↑ Ludgard Rakowski.
- ↑ Franciszek Schnarbach.
- ↑ Helena Lehr, Edmund Osmańczyk „Polacy spod znaku Rodła”, MON, Warszawa 1972.
- ↑ Gazeta Ewangelicka online. gazetaewangelicka.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-13)].
- ↑ Adam Hlebowicz: Kaliningrad bez wizy. Gdansk: Oskar, 2012, s. 181–183. ISBN 978-83-63709-17-4.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Pomnik w Hohenbruch będzie. 213.73.7.124. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-09-21)]. Głos znad Pregoły, Nr 4 (117) kwiecień 2006
- Pamięć o KZ Hochenbruch
- Kaliningrad: Einweihung neuer KZ-Gedenkstätte Russland-Aktuell, 28.04.2005 (de)