Bocznianka brązowawa
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
bocznianka brązowawa |
| Nazwa systematyczna | |
| Hohenbuehelia petaloides (Bull.) Schulzer Verh. zool.-bot. Ges. Wien 16(Abh.): 45 (1866) | |
.jpg)
.jpg)
Bocznianka brązowawa (Hohenbuehelia petaloides (Bull.) Schulzer) – gatunek grzybów z rodziny boczniakowatych (Pleurotaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hohenbuehelia, Pleurotaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1785 r. J.B.F. Bulliard nadając mu nazwę Agaricus petaloides. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1866 r. Stephan Schulzer von Müggenburg, przenosząc go do rodzaju Hohenbuehelia[1].
Ma 37 synonimów. Są nimi wszystkie formy i odmiany. Niektóre inne synonimy[2]:
- Acanthocystis carbonaria (Cooke & Massee) Konrad & Maubl. 1949
- Acanthocystis geogenius (DC.) Kühner 1926
- Acanthocystis petaloides (Bull.) Kühner 1926
- Hohenbuehelia carbonaria (Cooke & Massee) Pegler 1965
- Resupinatus petaloides (Bull.) Kühner 1980
Nazwę polską nadał Władysław Wojewoda w 1979 r. Autor ten opisywał ten gatunek w 1999 r. także pod nazwą bocznianka łopatkowata, nazwę tę uznał jednak za mniej odpowiednią[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Grzyb cyfelloidalny o siedzącym bazydiokarpie.
Szerokość 2–6 cm, długość 3–12 cm, kształt muszlowaty, wachlarzowaty lub łopatkowaty muszlowaty. Brzeg faliście pogięty, podwinięty lub nico zgięty. Powierzchnia naga, matowa, o barwie białawej, ochrowej, żółtobrązowej, siwobrązowej lub czerwonobrązowej i białawo oszroniona. Podczas suchej pogody pilśniowa, podczas wilgotnej nieco lepka[4].
Gęste i głęboko zbiegające, początkowo białe, potem kremowożółte[4].
Bardzo krótki, boczny, pełny. Powierzchnia biaława, naga lub bardzo delikatnie łuseczkowata[4].
Soczysty i sprężysty, o żółtawej barwie, niezmieniającej się po uszkodzeniu. Zapach niewyraźny, smak słodkawy. Charakterystyczną cechą jest występowanie pod skórką galaretowatej warstewki[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki 5–9 (–10) × 3–4,5 μm, elipsoidalne z wydatnym szczytem, gładkie, w KOH hialinowe, nieamyloidalne. Cheilocystydy wrzecionowate, główkowate lub nieregularne, o rozmiarach około 35 × 8 μm. Pleurocystydy (metuloidy) obfite, o kształcie od lancetowatego do wrzecionowatego i rozmiarach 35–100 × 7,5–20 μm. Mają ściany bardzo grube, gładkie, ale czasami na wierzchołkach inkrustowane (czasami trudne do zobaczenia w KOH, ale widoczne w laktofenolu i błękicie bawełnianym). W KOH szkliste z ochrowymi ścianami. Komórki skórki zbudowane ze splątanych strzępek o wymiarach 2,5–7,5 mm, z rozproszonymi pilocystydami powyżej grubej strefy zżelowanych strzępek. Na strzępkach występują sprzążki[5].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Bocznianka brązowawa w Ameryce Północnej jest szeroko rozprzestrzeniona[5]. Występuje także w Europie, Ameryce Południowej i Australii[6]. W Polsce jest rzadka. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek o nieokreślonym zagrożeniu. W Polsce do 2003 r. podano 7 stanowisk[7]. Aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[8].
Nadrzewny grzyb saprotroficzny. Owocniki pojawiają się od lata do jesieni pojedynczo lub w skupiskach na ziemi i na resztkach drzewnych. Spotykany jest w lasach, w ogrodach, parkach, trawnikach itp.[5] Występuje zarówno w lasach iglastych, jak i liściastych, ale w tych ostatnich częściej, zwłaszcza w buczynach. Rozwija się na obumarłych i przewróconych drzewach, na omszałych pniach i pniakach, obrzynkach, trocie, drzazgach, czasami nawet na wypaleniskach[4]. Jak wszystkie bocznianki jest także grzybem nicieniobójczym. Jej grzybnia za pomocą klejących cyst strzępkowych atakuje nicienie i trawi je[9].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Charakterystycznymi cechami bocznianki brązowawej są: kształt, gęste blaszki, mączysty zapach, a pod mikroskopem wyraźne metuloidy i białe zarodniki. Czasami podobna może być twardówka anyżkowa (Lentinellus cochleatus), ale ma bardziej lejkowaty owocnik, dłuższy trzon, różni się też cechami mikroskopowymi[5]. Od innych bocznianek odróżnia się galaretowatą warstewką pod skórką kapelusza oraz wielkością owocników[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2018-12-02]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2018-12-02]. (ang.).
- ↑ Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c d Mushroom Expert. Hohenbuehelia petaloides. [dostęp 2018-12-02].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2018-12-02].
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Aktualne stanowiska bocznianki brązowawej w Polsce. [dostęp 2018-12-03].
- ↑ G. Consiglio, L. Setti, R.G. Thorn, New species of Hohenbuehelia, with comments on the Hohenbuehelia atrocoerulea – Nematoctonus robustus species complex, „Persoonia”, 41, 2009, s. 202–212, DOI: 10.3767/persoonia.2018.41.10.