Honorowi obywatele Gdańska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Honorowe Obywatelstwo Miasta Gdańska
Ilustracja
Herb miasta Gdańsk
Nagroda za

wyjątkowe zasługi dla Polski i Gdańska

Przyznający

Rada Miasta Gdańska

Państwo

 Polska

Lokalizacja

Gdańsk

Pierwsze rozdanie

1831

Ostatnie rozdanie

2022

Multimedia w Wikimedia Commons

Honorowi obywatele Gdańska – lista osób, którym Rada Miasta Gdańska przyznała „Honorowe Obywatelstwo Miasta Gdańska” – tytuł nadawany za wyjątkowe zasługi dla miasta.

Uregulowania prawne[edytuj | edytuj kod]

Ustanowiona w 1831 pruska ustawa o samorządzie wprowadziła pojęcie honorowego obywatela. Pozwalała ona Radzie Miasta (za zgodą magistratu) na nadawanie tego tytułu osobom zasłużonym dla miasta[1]. Po II wojnie światowej przez długi czas wyróżnienie przyznawała Rada Miasta, wydając zwykłą uchwałę, brakowało jednak przepisów, regulujących tę kwestię. Dopiero uchwała Rady Miasta z 6 kwietnia 1993 uporządkowała tę sprawę[2]. 26 listopada 2020 uchwalono nowe zasady przyznawania wyróżnienia, wprowadziły one możliwość pozbawienia tytułu osoby wyróżnionej[3]. Jak zapisano w treści uchwały, tytuł ten nadaje Rada w drodze uchwały podjętej na wniosek: w przypadku osoby żyjącej – prezydenta, klubu radnych, 5 radnych, grupy 300 obywateli lub organizacji pożytku publicznego; w przypadku osoby zmarłej – grupy 18 radnych. Rada Miasta Gdańska może ponadto, w drodze uchwały, pozbawić honorowych wyróżnień[4]. Wyróżniony tytułem otrzymuje ozdobny dyplom (od kwietnia 2007 także specjalną legitymację), replikę fotela w stylu gdańskim, prawo do bezpłatnych przejazdów komunikacją miejską oraz pochówku w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Komunalnym[5][6].

Kwestia nadań honorowego obywatelstwa przed 1990[edytuj | edytuj kod]

W związku z informacjami o rzekomym posiadaniu przez przywódców nazistowskich i komunistycznych honorowego obywatelstwa miasta 27 listopada 2008 Rada Miasta wydała oświadczenie, informujące, że: tytuły nadane przed 1945 zostały unieważnione przez dekret Krajowej Rady Narodowej z 30 marca 1945 o utworzeniu województwa gdańskiego, natomiast niewymienienie honorowych obywatelstw z czasów PRL w uchwale nr XV/76/90 Rady Miasta Gdańska z dnia 18 grudnia 1990 r. w sprawie wykazu aktów prawa miejscowego wydanych przez Miejską Radę Narodową w Gdańsku i jej Prezydium oraz Prezydenta Miasta Gdańska przed dniem 27 maja 1990 r. i nadal obowiązujących automatycznie je unieważnia[7].

Honorowe Obywatelstwo Miasta Gdańska do 1918[edytuj | edytuj kod]

Pierwszą osobą uhonorowaną tytułem honorowego obywatela, na mocy przepisów pruskich (potwierdzoną w źródłach historycznych) był w 1832 dr Wilhelm Baum, uhonorowany za kierowanie akcją zwalczania epidemii cholery w mieście w 1831[a][8]. Do 1918 łącznie przyznano 26 takich wyróżnień. Dekret Krajowej Rady Narodowej z 30 marca 1945 roku unieważnił wszystkie tytuły Honorowego Obywatela Miasta Gdańska nadane przed rokiem 1918[7].

Lista laureatów (do 1918 roku)
Rok Laureat Źródło
1831 Johann Friedrich Constantin von Lossau
[9]
1832
Wilhelm Baum
[8]
1833 Gustav Adolf Leo
[10]
1841 Johann Karl Rothe
[11]
1842 Jakob Friedrich von Rüchel-Kleist
[12]
1847 Paul M. Wundsch
[13]
1849 Adolf Heinrich von Grabow
[14]
 ks. Stanisław Kostka Rosołkiewicz
[15]
Emil Friedrich Götz
[16]
1853 Otto von Manteuffel
[17]
1856 Friedrich Wilhelm Clausewitz
[18]
1863 Robert Ludwig Blumenthal
[19]
1865 Matthias Gotthilf Löschin
[20]
1885
Eduard Friedrich Wiebe
[21]
1888
Ernst von Ernsthausen
[22]
1890
Leopold von Winter
[23]
1893 Julius Albert Licht
[24]
1894
Leo von Caprivi
[25]
1895 Heinrich Rickert
[26]
1896 Otto Steffens
[27]
1897 Richard Damme
[28]
1898
Georg Friedrich Abegg
[29]
1899
Gustav von Gossler
[30]
1903 Emil Berenz
[31]
1915
Paul von Hindenburg
[32]
 August von Mackensen
[33]

Honorowe Obywatelstwo Miasta Gdańska od 1918 do 1945[edytuj | edytuj kod]

W latach 1918–1945, mimo braku odpowiednich przepisów, władze miasta przyznały 4 tytuły honorowych obywateli. Dekret Krajowej Rady Narodowej z 30 marca 1945 roku unieważnił wszystkie tytuły Honorowego Obywatela Miasta Gdańska nadane wcześniej[7].

Lista laureatów (od 1918 do 1945 roku)
Rok Laureat Źródło
1925
Max Halbe
[34]
1933
Albert Forster
[35]
1939
Adolf Hitler
[36]
1943
Hermann Göring
[37]

Honorowe Obywatelstwo Miasta Gdańska w okresie PRL-u[edytuj | edytuj kod]

W latach 1945–1989, mimo braku odpowiednich przepisów, władze miasta przyznały 4 tytuły honorowych obywateli. Honorowe obywatelstwa w Gdańsku z okresu PRL-u zostały cofnięte decyzją Rady Miasta Gdańska z 18 grudnia 1990 roku[7].

Lista laureatów (od 1945 do 1989 roku)
Rok Laureat Źródło
1947
Bolesław Bierut
[38]
1949
Konstanty Rokossowski
[39]
1965
Paweł Batow
[40]
1977
Wiktor Kulikow
[41]

Honorowe Obywatelstwo Miasta Gdańska od 1993[edytuj | edytuj kod]

Od 1993, czyli daty uchwalenia przepisów dotyczących honorowego obywatelstwa, Rada Miasta 32 razy przyznała tytuł honorowego obywatela, w tym 3 razy zbiorowo[7].

Lista laureatów (od 1993 roku)
Rok Laureat Źródło
1993
Günter Grass
[42]
1994
Hans-Lothar Fauth
[43]
 Gerard Labuda
[44]
Ignacy Adamczewski
[45]
 Hans Koschnick
[46]
1997
George H.W. Bush
[47]
 Richard von Weizsäcker
[48]
 Lech Wałęsa
[49]
 Marian Kołodziej
[50]
1998
Ryszard Kukliński
[51][52]
Obrońcy Westerplatte 1–7 września 1939
[53][54]
Obrońcy Poczty Polskiej w Gdańsku 1 września 1939
2000 Działacze Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża

i sygnatariusze Porozumień Sierpniowych w 1980[b]

[55][56]
 ks. Henryk Jankowski[c]
[56][57][58]
 Margaret Thatcher
[59][60]
 Ronald Reagan
[60][61]
2002
Andrzej Januszajtis
[62][63]
 Zbigniew Brzeziński
[64][65]
 Jan Nowak-Jeziorański
[66][67]
 Dieter Schenk
[68][69]
2003
Zygmunt Chychła
[70][71]
2004
ks. Stanisław Bogdanowicz
[72][73]
2008
Ryszard Kaczorowski
[74][75]
2009
Helmut Kohl
[76][77]
 Tadeusz Mazowiecki
[77][78]
2011
Ludwik Wiśniewski
[79][80]
Andrzej Zbierski
[81][82]
2016
Andrzej Wajda
[83]
 abp Tadeusz Gocłowski
[84][85]
2018 Joanna Muszkowska-Penson
[86][87]
2020
Halina Winiarska-Kiszkis
[88][89]
 Jerzy Kiszkis
[90][91]
2022
Danuta Wałęsa
[92][93]
2024
Jerzy Owsiak
[94]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Na Gedanopedii można znaleźć informację, że pierwsze honorowe obywatelstwo miasta otrzymał Johann Friedrich Constantin von Lossau w 1831, na stronie Rady Miasta jako pierwszy laureat wymieniany jest właśnie dr Baum.
  2. ↑ Lech Bądkowski, Henryka Krzywonos, Jerzy Borowczak, Stefan Lewandowski, Bogdan Borusewicz, Bogdan Lis, Joanna Duda-Gwiazda, Alina Pienkowska, Bogdan Felski, Ludwik Prądzyński, Wojciech Gruszecki, Józef Przybylski, Andrzej Gwiazda, Jerzy Sikorski, Stefan Izdebski, Lech Sobieszek, Jerzy Kmiecik, Tadeusz Stanny, Zdzisław Kobyliński, Anna Walentynowicz (odmówiła przyjęcia wyróżnienia), Andrzej Kołodziej i Florian Wiśniewski.
  3. ↑ Pozbawiony wyróżnienia w 2019.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ § 6 Städte-Ordnung für die sechs östlichen Provinzen der den Preußischen Monarchie vom 30. Mai 1853 [online], verfassungen.de [dostęp 2022-01-05].
  2. ↑ l, Uchwała Rady Miasta Gdańska nr LVII-456-93 z dnia 6 kwietnia 1993 r., 5 stycznia 2022.
  3. ↑ Zmiana zasad przyznawania honorowego obywatelstwa [online], trojmiasto.pl, 30 października 2020 [dostęp 2022-01-05] (pol.).
  4. ↑ UCHWAŁA NR XXX/786/20 RADY MIASTA GDAŃSKA z dnia 26 listopada 2020 r. w sprawie zasad i trybu nadawania tytułów Honorowej Obywatelki Miasta Gdańska albo Honorowego Obywatela Miasta Gdańska [online], baw.bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  5. ↑ Andrzej Wajda honorowym obywatelem Gdańska [online], trojmiasto.pl, 28 stycznia 2016 [dostęp 2022-01-05] (pol.).
  6. ↑ Stolarz honorowych obywateli Gdańska [online], trojmiasto.pl, 1 lutego 2016 [dostęp 2022-01-05] (pol.).
  7. ↑ a b c d e Honorowi obywatele Gdańska [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  8. ↑ a b Mirosław Gliński, Wilhelm Baum [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  9. ↑ LOSSAU JOHANN FRIEDRICH CONSTANTIN von – Encyklopedia Gdańska [online], gdansk.gedanopedia.pl [dostęp 2022-01-05].
  10. ↑ LEO GUSTAV ADOLPH HEINRICH FERDINAND – Encyklopedia Gdańska [online], gdansk.gedanopedia.pl [dostęp 2022-01-05].
  11. ↑ Mirosław Gliński, Johann Karl Rothe [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  12. ↑ Mirosław Gliński, Jakob Friedrich von Rüchel-Kleist [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  13. ↑ Mirosław Gliński, Paul M. Wundsch [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  14. ↑ Mirosław Gliński, Adolf Heinrich von Grabow [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  15. ↑ Mirosław Gliński, Ks. Stanisław Kostka Rosołkiewicz [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  16. ↑ Mirosław Gliński, Emil Friedrich Götz [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  17. ↑ Mirosław Gliński, Otto von Manteuffel [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  18. ↑ Mirosław Gliński, Friedrich Wilhelm Clausewitz [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  19. ↑ Mirosław Gliński, Robert Ludwig Blumenthal [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  20. ↑ Mirosław Gliński, Matthias Gotthilf Löschin [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  21. ↑ Mirosław Gliński, Eduard Friedrich Wiebe [online], bip.gdansk.pl.
  22. ↑ Mirosław Gliński, Ernst von Ernsthausen [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  23. ↑ Mirosław Gliński, Leopold von Winter [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  24. ↑ Mirosław Gliński, Julius Albert Licht [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  25. ↑ Mirosław Gliński, Leo von Caprivi [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  26. ↑ Mirosław Gliński, Heinrich Rickert [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  27. ↑ Mirosław Gliński, Otto Steffens [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  28. ↑ Mirosław Gliński, Richard Damme [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  29. ↑ Mirosław Gliński, Georg Friedrich Abegg [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  30. ↑ Mirosław Gliński, Gustav von Gossler [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  31. ↑ Mirosław Gliński, Emil Berenz [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  32. ↑ Mirosław Gliński, Paul von Hindenburg [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  33. ↑ Mirosław Gliński, August von Mackensen [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  34. ↑ Mirosław Gliński, Max Halbe [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  35. ↑ Mirosław Gliński, Albert Forster [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  36. ↑ Mirosław Gliński, Adolf Hitler [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  37. ↑ Mirosław Gliński, Hermann Göring [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  38. ↑ Mirosław Gliński, Bolesław Bierut [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  39. ↑ Mirosław Gliński, Konstanty Rokossowski [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  40. ↑ Mirosław Gliński, Paweł Batow [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  41. ↑ Mirosław Gliński, Wiktor Kulikow [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  42. ↑ Mirosław Gliński, Günter Grass [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  43. ↑ Mirosław Gliński, Hans-Lothar Fauth [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  44. ↑ Mirosław Gliński, Gerard Labuda [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  45. ↑ Mirosław Gliński, Ignacy Adamczewski [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  46. ↑ Mirosław Gliński, Hans Koschnick [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  47. ↑ Mirosław Gliński, George H.W. Bush [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  48. ↑ Mirosław Gliński, Richard von Weizsäcker [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  49. ↑ Mirosław Gliński, Lech Wałęsa [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  50. ↑ Mirosław Gliński, Marian Kołodziej [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  51. ↑ Mirosław Gliński, Ryszard Kukliński [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  52. ↑ Uchwała Nr LIX/772/98 Rady Miasta Gdańska z dnia 19 marca 1998 r. [online], baw.bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  53. ↑ Mirosław Gliński, Obrońcy Westerplatte, Obrońcy Poczty Polskiej w Gdańsku [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  54. ↑ Uchwała Nr LXI/806/98 Rady Miasta Gdańska z dnia 21 maja 1998 r. [online], baw.bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  55. ↑ Mirosław Gliński, Działacze Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża i sygnatariusze Porozumień Sierpniowych w 1980 r. [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-08].
  56. ↑ a b Uchwała Nr XXVI/754/2000 Rady Miasta Gdańska z dnia 24 sierpnia 2000 roku [online], baw.bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  57. ↑ Mirosław Gliński, Ks. Henryk Jankowski [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  58. ↑ UCHWAŁA NR VI/101/19 RADY MIASTA GDAŃSKA z dnia 7 marca 2019 r. w sprawie pozbawienia tytułu Honorowego Obywatela Miasta Gdańska [online], baw.bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  59. ↑ Mirosław Gliński, Margaret Thatcher [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  60. ↑ a b Uchwała Nr XXVI/756/2000 Rady Miasta Gdańska z dnia 24 sierpnia 2000 roku [online], baw.bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  61. ↑ Mirosław Gliński, Ronald Reagan [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  62. ↑ Mirosław Gliński, Andrzej Januszajtis [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  63. ↑ Uchwała Nr XLIV/1309/2002 Rady Miasta Gdańska z dnia 24 stycznia 2002 roku [online], baw.bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  64. ↑ Mirosław Gliński, Zbigniew Brzeziński [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  65. ↑ Uchwała Nr LII/1574/2002 Rady Miasta Gdańska z dnia 29 sierpnia 2002 roku [online], baw.bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  66. ↑ Mirosław Gliński, Jan Nowak-Jeziorański [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  67. ↑ Uchwała Nr LII/1575/2002 Rady Miasta Gdańska z dnia 29 sierpnia 2002 roku [online], baw.bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  68. ↑ Mirosław Gliński, Dieter Schenk [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  69. ↑ Uchwała Nr LII/1576/2002 Rady Miasta Gdańska z dnia 29 sierpnia 2002 [online], baw.bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  70. ↑ Zygmunt Chychła [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  71. ↑ Uchwała Nr XI/272/2003 Rady Miasta Gdańska z dnia 10 lipca 2003 roku [online], baw.bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  72. ↑ Ks. Stanisław Bogdanowicz [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  73. ↑ Uchwała Nr XXIV/705/04 Rady Miasta Gdańska z dnia 27 maja 2004 roku [online], baw.bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  74. ↑ Ryszard Kaczorowski [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  75. ↑ Uchwała Nr XIX/453/08 Rady Miasta Gdańska z dnia 31 stycznia 2008 roku [online], baw.bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  76. ↑ Helmut Kohl [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  77. ↑ a b Uchwała Nr XXXV/978/09 Rady Miasta Gdańska z dnia 23 kwietnia 2009 roku [online], baw.bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  78. ↑ Tadeusz Mazowiecki [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  79. ↑ Ludwik Wiśniewski [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  80. ↑ Uchwała Nr XI/143/11 Rady Miasta Gdańska z dnia 26 maja 2011 roku [online], baw.bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  81. ↑ Andrzej Zbierski [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  82. ↑ Uchwała Nr XI/144/11 Rady Miasta Gdańska z dnia 26 maja 2011 roku [online], baw.bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  83. ↑ UCHWAŁA NR XVIII/524/16 RADY MIASTA GDAŃSKA z dnia 28 stycznia 2016 roku [online], baw.bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  84. ↑ Arcybiskup Tadeusz Gocłowski [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  85. ↑ UCHWAŁA NR XXII/597/16 RADY MIASTA GDAŃSKA z dnia 28 kwietnia 2016 roku [online], baw.bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05] (pol.).
  86. ↑ Joanna Muszkowska-Penson [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  87. ↑ UCHWAŁA Nr L/1466/18RADY MIASTA GDAŃSKA z dnia 29 marca 2018 r. [online], baw.bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  88. ↑ Halina Winiarska-Kiszkisz [online], gdansk.pl [dostęp 2022-01-05] (pol.).
  89. ↑ UCHWAŁA NR XX/507/20 RADY MIASTA GDAŃSKA z dnia 27 lutego 2020 r. [online], baw.bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  90. ↑ Jerzy Kiszkis [online], gdansk.pl [dostęp 2022-01-05] (pol.).
  91. ↑ UCHWAŁA NR XX/508/20 RADY MIASTA GDAŃSKA z dnia 27 lutego 2020 r. [online], baw.bip.gdansk.pl [dostęp 2022-01-05].
  92. ↑ Baza Aktów Własnych [online], baw.bip.gdansk.pl [dostęp 2022-10-01].
  93. ↑ BIP - Urząd Miejski w Gdańsku [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2022-08-26].
  94. ↑ Wyborcza Trójmiasto [online], trojmiasto.wyborcza.pl [dostęp 2024-01-18].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Honorowi_obywatele_Gdańska&oldid=72761170”