Hulok zachodni

Hulok zachodni
	Hoolock hoolock
	(Harlan, 1834)
	; Samica
	; Samiec
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	wyższe naczelne
Infrarząd	małpokształtne
Parvordo	małpy wąskonose
Nadrodzina	człekokształtne
Rodzina	gibbonowate
Rodzaj	hulok
Gatunek	hulok zachodni
Synonimy
	Simia golock André, 1795; Simia hoolock Harlan, 1834; Hylobates fuscus W. Lewis, 1834; Hylobates choromandus Ogilby, 1838; Hylobates houloch: Lesson, 1840; Hylobates scyritus Ogilby, 1840;
	Simia golock André, 1795; Simia hoolock Harlan, 1834; Hylobates fuscus W. Lewis, 1834; Hylobates choromandus Ogilby, 1838; Hylobates houloch: Lesson, 1840; Hylobates scyritus Ogilby, 1840;
Podgatunki
	H. h. hoolock (Harlan, 1834); H. h. mishmiensis Choudhury, 2013;
	H. h. hoolock (Harlan, 1834); H. h. mishmiensis Choudhury, 2013;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Hulok zachodni^[10], gibon hulok^[11], hulok^[11] (Hoolock hoolock) – gatunek ssaka naczelnego z rodziny gibbonowatych (Hylobatidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Hulok zachodni występuje w południowej Azji zamieszkując w zależności od podgatunku^[12]:

H. hoolock hoolock – Bangladesz i północno-wschodnie Indie (Asam, Arunachal Pradesh, Nagaland, Meghalaya, Manipur, Mizoram i Tripura) między rzekami Brahmaputra i Saluin oraz na południe od rzeki Brahmaputra i na wschód od rzeki Dibang, z zasięgiem rozciągającym się do północno-zachodniej Mjanmy, na zachód od rzeki Czinduin.
H. hoolock mishmiensis – między rzekami Lohit i Dibang w stanie Asam i Arunachal Pradesh w północno-wschodnich Indiach. Istnieją również doniesienia o odizolowanej populacji na północy, w Medog Nature Reserve w południowo-wschodnim Tybetańskim Regionie Autonomicznym, za granicą z Arunachal Pradesh, ale ich tożsamość nie została jeszcze ustalona.

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1834 roku amerykański zoolog i paleontolog Richard Harlan nadając mu nazwę Simia hoolock^[3]. Holotyp pochodził z Garo Paharijan, w stanie Asam, w Indiach^[13].

Badania genetyczne w 1983 roku uznały huloki za odrębny podrodzaj pod nazwą Bunopithecus (z gatunkiem typowym z plejstocenu z Yanjinggou w Syczuanie w Chińskiej Republice Ludowej) w obrębie rodzaju Hylobates, natomiast w późniejszym przeglądzie taksonomicznym z 2004 roku podrodzaj został podniesiony do rangi odrębnego rodzaju^[12]. W 2005 roku nazwa Bunopithecus okazała się niedostępna i utworzono nową nazwę rodzajową Hoolock^[14]^[12]. To samo badanie wykazało również, że takson leuconedys, dawniej podgatunek H. hoolock ze wschodniej części rozmieszczenia, jest odrębnym gatunkiem^[14]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki^[12].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Hoolock: nazwa হলৌ holou oznaczająca w języku asamskim lub pokrewnych huloka zachodniego, być może w aluzji do jego odgłosów^[14].
mishmiensis: Miśmi Paharijan, Arunachal Pradesh, Indie^[15].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Osiąga około 81 cm długości ciała oraz masę ciała: samic 6,1 kg i samców 6,9 kg^[16]. Nie posiada worka gardzielowego. Posiada gęste futro, z długą sierścią. Ubarwienie zmienia się w ciągu życia, młode osobniki są szare, później ciemnieją i jako dorosłe samce są prawie czarne z jasną przepaską na czole, natomiast samice są złotobrązowe.

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Hulok żyje w małych rodzinach, składających się zwykle z 7 osobników. Żywi się owocami.

Status zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]

Gatunek jest zagrożony wyginięciem i podobnie jak wszystkie gibonowate jest objęty konwencją CITES (Załącznik I)^[17].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Hoolock hoolock, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Ch.K. André: Der Zoologe, oder Compendiöse Bibliothek des Wissenswürdigsten aus der Thiergeschichte und allgemeinen Naturkunde. Cz. 1. Eisenach: Johann Jacob Gebauer, 1795, s. 70. (niem.).
↑ ^a ^b R. Harlan. Description of a Species of Orang, from the north-eastern province of British East India, lately the kingdom of Assam. „Transactions of the American Philosophical Society”. New series. 4, s. 52, 1834. (ang.).
↑ W. Lewis. Description of a gibbon. „Boston journal of natural history”. 1 (1), s. 32, 1834. (ang.).
↑ W. Ogilby. On a New Gibbon (Hylobates Choromandus), and a New Species of Colobus (C. leucomeros). „Proceedings of the Zoological Society of London”. 5, s. 69, 1837. (ang.).
↑ R.-P. Lesson: Species des Mammifères bimanes et quadrumanes; suivi d’un mémoire sur les Oryctéropes. Paris: J.B. Baillière, 1840, s. 54. (fr.).
↑ W. Ogilby: Memoir on the mammalogy of the Himalayas. W: J.F. Royle: Illustrations of the botany and other branches of the natural history of the Himalayan mountains, and of the Flora of Cashmere. London: W. H. Allen and Co., 1839, s. lx. (ang.).
↑ Choudhury 2013 ↓, s. 50.
↑ D.D. Chetry D.D., J.J. Das J.J., W. Brockelman & T.W.B.& T. Geissmann W. Brockelman & T.W.B.& T., Hoolock hoolock, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-12] (ang.).
↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 53. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 119. ISBN 83-01-14344-4.
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 264. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Bunopithecus hoolock. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-09-12].
↑ ^a ^b ^c A. Mootnick & C.G. Groves. A New Generic Name for the Hoolock Gibbon (Hylobatidae). „International Journal of Primatology”. 26 (4), s. 971–976, 2005. DOI: 10.1007/s10764-005-5332-4. (ang.).
↑ Choudhury 2013 ↓, s. 51.
↑ D.J. Chivers, M.V. Anandam, C.P. Groves, S. Molur, B.M. Rawson, M.C. Richardson, Ch. Roos & D. Whittaker: Family Hylobatidae (Gibbons). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 779. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
↑ CITES: Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora, Appendices I, II and III. 2010. [dostęp 2012-02-07]. (ang.). Załączniki I, II i III w formacie pdf (pl)

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

W. Serafiński, E. Wielgus-Serafińska: Ssaki. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
A. Choudhury. Description of a new subspecies of hoolock gibbon Hoolock hoolock from North East India. „Newsletter & Journal of The Rhino Foundation for nature in NE India”. 9, s. 49–59, 2013. (ang.).

[itis-1] Hoolock hoolock, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[André-2] Ch.K. André: Der Zoologe, oder Compendiöse Bibliothek des Wissenswürdigsten aus der Thiergeschichte und allgemeinen Naturkunde. Cz. 1. Eisenach: Johann Jacob Gebauer, 1795, s. 70. (niem.).

[Harlan-3] R. Harlan. Description of a Species of Orang, from the north-eastern province of British East India, lately the kingdom of Assam. „Transactions of the American Philosophical Society”. New series. 4, s. 52, 1834. (ang.).

[Lewis-4] W. Lewis. Description of a gibbon. „Boston journal of natural history”. 1 (1), s. 32, 1834. (ang.).

[Ogilby1838-5] W. Ogilby. On a New Gibbon (Hylobates Choromandus), and a New Species of Colobus (C. leucomeros). „Proceedings of the Zoological Society of London”. 5, s. 69, 1837. (ang.).

[Lesson-6] R.-P. Lesson: Species des Mammifères bimanes et quadrumanes; suivi d’un mémoire sur les Oryctéropes. Paris: J.B. Baillière, 1840, s. 54. (fr.).

[Ogilby1840-7] W. Ogilby: Memoir on the mammalogy of the Himalayas. W: J.F. Royle: Illustrations of the botany and other branches of the natural history of the Himalayan mountains, and of the Flora of Cashmere. London: W. H. Allen and Co., 1839, s. lx. (ang.).

[CITEREFChoudhury201350-8] Choudhury 2013 ↓, s. 50.

[iucn-9] D.D. Chetry D.D., J.J. Das J.J., W. Brockelman & T.W.B.& T. Geissmann W. Brockelman & T.W.B.& T., Hoolock hoolock, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-12] (ang.).

[Cichocki&inni-10] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 53. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[pwn-11] Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 119. ISBN 83-01-14344-4.

[Burgin&inni-12] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 264. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-13] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Bunopithecus hoolock. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-09-12].

[Mootnick&Groves-14] A. Mootnick & C.G. Groves. A New Generic Name for the Hoolock Gibbon (Hylobatidae). „International Journal of Primatology”. 26 (4), s. 971–976, 2005. DOI: 10.1007/s10764-005-5332-4. (ang.).

[CITEREFChoudhury201351-15] Choudhury 2013 ↓, s. 51.

[Chivers&inni-16] D.J. Chivers, M.V. Anandam, C.P. Groves, S. Molur, B.M. Rawson, M.C. Richardson, Ch. Roos & D. Whittaker: Family Hylobatidae (Gibbons). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 779. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

[CITES-17] CITES: Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora, Appendices I, II and III. 2010. [dostęp 2012-02-07]. (ang.). Załączniki I, II i III w formacie pdf (pl)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]