Horst-Wessel-Lied
 Płyta szelakowa z nagraniem „Die Fahne Hoch…! (Horst-Wessel-Lied)” | |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Tytuł alternatywny |
Die Fahne Hoch | ||
| Tekst |
Horst Wessel, 1929 | ||
| Lata obowiązywania |
1933–1945 | ||
Horst-Wessel-Lied (pol. „Pieśń Horsta Wessela”; także Die Fahne Hoch, tłum. chorągiew wznieś) – były hymn nazistów niemieckich, wykonywany ku czci Horsta Wessela. W okresie Trzeciej Rzeszy pieśń ta była wykonywana bezpośrednio po hymnie państwowym („Das Lied der Deutschen”) w tempie wyraźnie żywszym. Wessel, który został zastrzelony w 1930 roku, uznawany był przez nazistów za męczennika. Obecnie jej publiczne wykonywanie, także samej melodii, jest zakazane w Niemczech zgodnie z artykułami §86 i §86a Strafgesetzbuch (kodeksu karnego).
Geneza utworu[edytuj | edytuj kod]
Słowa w 1929 roku napisał Horst Wessel[1], major Oddziałów Szturmowych NSDAP (SA)[2] we Friedrichshain (dzielnica Berlina)[3]. 14 stycznia 1930 Wessel został postrzelony przez Albrechta Höhlera, członka partii komunistycznej; Wessel zmarł 23 lutego[4]. Paramilitarna organizacja Komunistycznej Partii Niemiec Roter Frontkämpferbund w latach 20. i 30., prowadziła z SA otwarte walki uliczne, w których masowo ginęli ludzie[5]. Po śmierci Wessela, Joseph Goebbels uznał go za męczennika ruchu nazistowskiego[6].
Podczas pogrzebu Wessela członkowie SA odśpiewali „Horst-Wessel-Lied”. W późniejszym czasie pieśń była regularnie wykorzystywana podczas uroczystości partyjnych, jak również śpiewana przez członków bojówek SA w trakcie ulicznych pochodów[7].
Melodia pochodzi prawdopodobnie z opery Joseph et ses frères Étienne-Nicolasa Méhula z 1807 roku.
Tekst[edytuj | edytuj kod]
| Wersja oryginalna | Polska wersja literacka z lat 60. |
|---|---|
|
|
Parodie utworu w żartach politycznych[edytuj | edytuj kod]
W „Cichych i gęgaczach”, satyrycznej operze Janusza Szpotańskiego napisanej w 1964 roku, która stała się rodzajem szopki politycznej, autor wykorzystał i sparafrazował wiele znanych utworów muzycznych m.in. „Horst-Wessel-Lied”. Utwór Szpotańskiego jest pamfletem przeciwko rządom Władysława Gomułki, którego nazwał w tym utworze Gnomem, a także satyrą na ówczesne postawy inteligencji[8].
W czasie wydarzeń marca 1968 Szpotański stał się ulubionym celem niewybrednych ataków I sekretarza. Gomułka nazwał poetę „człowiekiem o moralności alfonsa”, a jego utwór – „reakcyjnym paszkwilem, ziejącym sadystycznym jadem nienawiści do naszej partii”.
W „Operze” utwór śpiewany jest przez chór ZOMO-wców z Golędzinowa. Ten fragment nazywany „Pieśnią pułkownika Cichych” winien być wykonywany na melodię hitlerowskiego marsza:
- „Gasrurkę wznieś! Szeregi mocno zwarte!
- Patrz - kawiarnianych literatów tłum!
- To bractwo znów jest krnąbrne i uparte,
- Najwyższy czas przyłożyć kilka gum! (bis)
- A gdy spod pały gęgaczy krew wytryśnie,
- I w nerę wetnie się wojskowy but
- Jutrzenka wstanie znów w ludowej nam ojczyźnie,
- I wnet nastanie gospodarczy cud! (bis)
- Wiec wolny szlak chłopcom z Golędzinowa,
- Więc wolny szlak gierojom z KBW,
- Najwyższy czas zapełnić cele Mokotowa,
- I ku wolności wlec w kajdanach lud! (bis)”
W 2006 roku swoją autorską wersję jak twierdzi, napisaną „specjalnie” dla LPR do muzyki „Horst-Wessel-Lied”, i parodii opery Szpotańskiego ułożył kontrowersyjny dziennikarz i polityk Józef Kossecki. Utwór był wykonywany także w wersji oryginalnej, jako jeden z utworów ścieżki dźwiękowej serialu animowanego Generał Italia, który parodiował działania wojenne z okresu II wojny światowej.
Polskie przekłady[edytuj | edytuj kod]
Pierwszą literacką wersję „Pieśni Horsta Wessela” w tłumaczeniu na język polski sporządził Andrzej Lam[9] podczas sympozjum polonistycznego w Samotni 1963[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Nicholas John Cull, David Holbrook Culbert, David Welch: Propaganda and Mass Persuasion: A Historical Encyclopedia, 1500 to the Present. ABC-CLIO, 2003, s. 169. ISBN 978-1-57607-820-4.
- ↑ Daniel Siemens (tłum. David Burnett): The Making of a Nazi Hero: The Murder and Myth of Horst Wessel. London: I.B.Tauris, 2013, s. 41. ISBN 978-0857733139.
- ↑ Woodman 2017 ↓, s. 440.
- ↑ Bob Herzberg: The Third Reich on Screen, 1929–2015. McFarland, 2016, s. 34. ISBN 978-1-4766-6426-2.
- ↑ Jean Bottaro, John Stanley: History for the IB Diploma: Democratic States. Cambridge University Press, 2011, s. 49. ISBN 978-0-521-18937-8.
- ↑ Andreas Höfele: No Hamlets: German Shakespeare from Nietzsche to Carl Schmitt. Oxford University Press, 2016, s. 155. ISBN 978-0-19-871854-3.
- ↑ Woodman 2017 ↓, s. 442.
- ↑ „cisi” funkcjonariusze i agenci SB; „gęgacze” działacze tzw. opozycji w latach sześćdziesiątych np. Ludwik Hass, Jan Józef Lipski, Paweł Jasienica, Jan Kott i Antoni Słonimski, bywalcy saloniku PIWu na ul. Foksal.
- ↑ Jerzy Eisler: Marzec tysiąc dziewięćset sześćdziesiąt osiem. 1991, s. 477
- ↑ Andrzej Lam: Poznać to, co mówimy. 2009, s. 164
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Georg Woodman: 2033: The Century After: How the World Would Look/Be If Nazi Germany & Empire Japan Had Won World War II. Strategic Book Publishing & Rights Agency, 2017. ISBN 978-1-68181-946-4.