52°14′08″N 21°00′46″E/52,235556 21,012778Hotel Warszawa w Warszawie
| ||
 Budynek w trakcie remontu (lipiec 2017) | ||
| Państwo |  Polska
| |
| Miejscowość | Warszawa | |
| Adres | plac Powstańców Warszawy 9 | |
| Architekt | Marcin Weinfeld Stefan Bryła | |
| Inwestor | Towarzystwo Ubezpieczeń Prudential | |
| Wysokość do dachu | 66 m | |
| Kondygnacje | 17 | |
| Rozpoczęcie budowy | 1931 | |
| Ukończenie budowy | 1933 | |
| Zniszczono | 1944 | |
| Odbudowano | 1954, 2018 | |
| Pierwszy właściciel | Towarzystwo Ubezpieczeń Prudential | |
| Kolejni właściciele | Hotele Warszawskie Syrena Polimex-Mostostal | |
| Obecny właściciel | Holding Liwa[1] | |
Położenie na mapie Warszawy   Hotel Warszawa w Warszawie | ||
Położenie na mapie Polski  Hotel Warszawa w Warszawie | ||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  Hotel Warszawa w Warszawie | ||
| 52°14′08″N 21°00′46″E/52,235556 21,012778
| ||
Hotel Warszawa w Warszawie, dawniej Prudential – warszawski wieżowiec, wybudowany w latach 1931–1933 przy pl. Napoleona 9 (obecnie pl. Powstańców Warszawy) w stylu art déco z przeznaczeniem na siedzibę miejscowej spółki brytyjskiego Towarzystwa Ubezpieczeń „Prudential”. W latach 1954–2002 oraz ponownie od 2018 budynek mieści, obecnie pięciogwiazdkowy, hotel „Warszawa”.
Opis[edytuj | edytuj kod]
Budynek powstał w miejscu zajmowanym do 1901 przez Szpital Dzieciątka Jezus[2]. Według pierwotnych planów miał mieć 11 pięter, jednak architekci, biorąc pod uwagę znaczne zróżnicowanie wysokości już stojących przy placu Napoleona budynków (2-6 pięter), uznali, że to będzie wysokość niewystarczająca do osiągnięcia odpowiedniego wrażenia dominanty[3]. Budynek miał wysokość 66 m (16 pięter) i był widoczny z wielu punktów śródmieścia[4].
W dolnej części budynku znajdowała się przestrzeń biurowa, w wieży mieściły się luksusowe apartamenty. Pomiędzy nimi, na szóstym piętrze mieściły się mieszkania służbowe i pomieszczenia gospodarcze. W części biurowej mieściły się nie tylko pomieszczenia towarzystwa Prudential, ale i innych firm, również Wydziału Handlowego Poselstwa Hiszpanii (1935-1938). Najbardziej luksusowe mieszkania miały po 240 m² powierzchni, zajmowanej przez 6 pokojów, 3 łazienki, kuchnię i służbówkę. Nawet mniej luksusowe apartamenty miały oprócz wejścia głównego wejście dla służby i windy[3]. Budynek zaprojektował Marcin Weinfeld, zaś stalową konstrukcję spawaną ustawioną na żelbetowych fundamentach biurowca zaprojektowali Stefan Bryła i Wenczesław Poniż[5]. Konstrukcję wykonała warszawska spółka K. Rudzki i S-ka[6]. Drzwi wejściowe skonstruowano z patynowanej miedzi, pozostałe drzwi i framugi okien wykonano z jesionu. Nad bocznymi wejściami znajdowały się rzeźby Ryszarda Moszkowskiego[3]. Do budowy użyto ponad 2 mln cegieł, 2 tys. ton cementu oraz ponad 1500 t stali[2].
Towarzystwo Ubezpieczeń „Prudential” przeniosło się do swojej nowo wybudowanej siedziby z pałacu Kronenberga[7].
W 1937 na dachu wieżowca umieszczono antenę telewizyjną, a 26 sierpnia 1939 wyemitowano stamtąd pierwszą próbną transmisję z udziałem Mieczysława Fogga[8].
Prudential został poważnie uszkodzony w czasie II wojny światowej, m.in. w czasie powstania warszawskiego został ostrzelany przez ok. 1000 pocisków. Trafiony został także pociskiem o masie 2 ton kalibru 600 mm z samobieżnego moździerza typu Karl-Gerät (o nazwie Ziu), co odchyliło go od pionu. Jednak jego stalowa konstrukcja przetrwała, przez kilka lat będąc jednym z symboli powojennych zniszczeń stolicy. Sylwetkę jego ruiny wykorzystano w antywojennych plakatach.
Po wojnie na szczycie wypalonego wieżowca przez kilka lat gniazdował sokół wędrowny[9].
W 1945 nieruchomość odebrano przedwojennym właścicielom na podstawie tzw. dekretu Bieruta, otrzymali oni jednak później odszkodowanie na podstawie umowy indemnizacyjnej z Wielką Brytanią[10]. Budynek został odbudowany w latach 1950–1953 w socrealistycznym kostiumie (m.in. z kariatydami). Autorem nowego projektu był również Marcin Weinfeld[3]. Budynek otrzymał nową funkcję. W 1954 otwarto w nim hotel Warszawa. Posiadał 375 miejsc noclegowych (pokoje jednoosobowe, dwuosobowe, 1 apartament), 200 miejsc w restauracji, 100 w kawiarni, 20 w lokalu nocnym.
Hotel zakończył działalność w 2002, a w 2005 spółka Hotele Warszawskie Syrena sprzedała budynek spółce Polimex-Mostostal za 6,3 mln euro[10]. W 2009 Polimex-Mostostal sprzedał hotel rodzinie Likusów z Krakowa[10].
W latach 2010–2018 prowadzony był remont generalny budynku[11]. Prace przerwano podczas budowy drugiej linii metra, a następnie wznowiono na przełomie 2015/2016[10]. Przewlekłość remontu wzbudziła kontrowersje, podobnie jak plan przywrócenia charakteru sprzed wojny i uznania za wartą ochrony jedynie konstrukcji stalowej[12]. Budynek został pozbawiony socrealistycznych detali, rozebrano portyk z kariatydami i herbem Warszawy, a z reprezentacyjnych wnętrz usunięto wystrój z lat 50.[13][1]
W listopadzie 2018 w budynku otwarto pięciogwiazdkowy hotel Warszawa[14][1].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Galeria[edytuj | edytuj kod]
Prudential i plac Napoleona przed 1939 
Warszawa 1939, ul. Świętokrzyska. Widoczny budynek Prudentialu
Gmach Prudentialu trafiony pociskiem z niemieckiego samobieżnego moździerza typu Karl, 28 sierpnia 1944 
Zniszczony budynek Prudentialu w 1945 – widok od strony placu Powstańców Warszawy 
Budynek widziany w perspektywie ul. Świętokrzyskiej od strony Nowego Światu, 1945
.jpg)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Michał Wojtczuk. Prudential ożył po remoncie. „Gazeta Stołeczna”, s. 4, 8 listopada 2018.
- ↑ a b Franciszek Galiński: Gawędy o Warszawie. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska“, 1939, s. 196.
- ↑ a b c d Grzegorz Mika. Niebotyk z placu Napoleona. „Skarpa Warszawska”. 12 (69), s. 6–8, grudzień 2014. ISSN 2084-4220 (pol.).
- ↑ Franciszek Galiński: Gawędy o Warszawie. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska“, 1939, s. 195.
- ↑ Encyklopedia Warszawy, red. Barbara Petrozolin-Skowrońskiej, Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa 1994, ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Ryszard Mączewski: Warszawa między wojnami. Łódź: Księży Młyn, 2009, s. 22. ISBN 978-83-61253-51-8.
- ↑ Tadeusz Stefan Jaroszewski: Dzieje Pałacu Kronenberga. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 62.
- ↑ Jerzy S. Majewski: Warszawa na starych pocztówkach. Warszawa: Agora, 2013, s. 127. ISBN 978-83-268-1238-5.
- ↑ Jan Górski: Drugie narodziny miasta. Warszawa 1945. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1976, s. 266.
- ↑ a b c d Bartosz Klimas. Warszawa czeka na hotel Warszawa. „Życie Mazowsza (dodatek do „Rzeczpospolitej”)”, s. R4, 25 stycznia 2017.
- ↑ mag: Prudential: remont trwa (pol.). zyciewarszawy.pl, 2010-10-22. [dostęp 2010-11-04].
- ↑ Artur Głowacki, Maryla Musidłowska. Weinfeld to był wielki pan. „Skarpa Warszawska”. 12 (69), s. 12–14, grudzień 2014. ISSN 2084-4220 (pol.).
- ↑ Tomasz Urzykowski. Szczyt Prudentialu. „Gazeta Stołeczna”, s. 4, 19 grudnia 2016.
- ↑ Hotel Warszawa. W: Lukus Hotele i Restauracja [on-line]. hotel.com.pl. [dostęp 2018-11-28].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Prudential na stronie warszawa1939.pl
- Odbudowa Prudentialu w bazie Repozytorium Cyfrowego Filmoteki Narodowej – materiał PKF 5027.