Humanistyka cyfrowa
Humanistyka cyfrowa – szeroki obszar aktywności naukowej, w której wykorzystuje się źródła, metody i narzędzia cyfrowe do prowadzenia badań, publikowania wyników i budowania infrastruktury badawczej w różnorodnych dyscyplinach humanistycznych i społecznych. Humanistyka cyfrowa to aktywności na przecięciu technik obliczeniowych i zasobów humanistycznych. Materiały, które podlegają opracowaniu i badaniu mogą być analogowe i zdigitalizowane lub w pierwotnej postaci cyfrowej. Ich integracja z narzędziami obliczeniowymi zależy od wyborów dokonywanych na każdym etapie planowania projektu badawczego[1].
Problemy z wypracowaniem jednoznacznej i powszechnie akceptowanej definicji cyfrowej humanistyki doczekały się wielu opracowań[2], jednak, jak stwierdził Matthew Kirschenbaum, „nigdy nie dowiemy się, czym humanistyka cyfrowa «jest», ponieważ nie chcemy tego wiedzieć, ani nie jest to dla nas użyteczne”. Według niego pojęcie cyfrowej humanistyki ma być rozwiązaniem problemu braku innych, bardziej precyzyjnych pojęć, i odwoływać się nie tyle do teorii, co do praktyki badawczej[3].
Metody cyfrowej humanistyki
[edytuj | edytuj kod]Do metod cyfrowej humanistyki należą m.in. badania korpusowe, metody przetwarzania języka naturalnego, analiza sieciowa, edycje cyfrowe, czytanie zdystansowane[4], text mining, wizualizacja danych, mapy cyfrowe (systemy informacji geograficznej), przetwarzanie obrazów cyfrowych, archiwistyka stron internetowych[5], fotogrametria. Przykładem wdrożenia metod cyfrowych do tradycyjnych kierunków badań humanistycznych jest np. cyfrowa paleografia[6][7] czy lingwistyka kwantytatywna, która dopiero dzięki zasobom i metodom cyfrowym mogła podjąć problem automatycznego wyznaczania struktury semantycznych[8].
Rozwój cyfrowej humanistyki ograniczają znaczne koszty infrastruktury cyfrowej, kompetencje badaczy, dostępność źródeł i danych oraz przepisy prawa autorskiego. Dostęp do infrastruktury i narzędzi jest, jak przekonuje Joris van Zundert, wtórny wobec koncepcji badań - sama technologia nie jest w stanie być źródłem innowacji w humanistyce[9].
Humanistyka cyfrowa w Polsce
[edytuj | edytuj kod]Pierwsza konferencja naukowa poświęcona humanistyce cyfrowej w Polsce pt.: „Zwrot cyfrowy w humanistyce” odbyła się 25–26 listopada 2012 roku w Lublinie[10]. Organizatorami przedsięwzięcia byli Instytut Kulturoznawstwa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej oraz Uniwersyteckie Centrum Zdalnego Nauczania i Kursów Otwartych UMCS. Owocem konferencji był ebook dostępny na jednej z wolnych licencji Creative Commons. Równoległym wydarzeniem towarzyszącym konferencji był THATCamp, zorganizowany przez Teatr NN i portal Historia i Media.
Według danych za 2014 rok w Polsce realizowano około 80 projektów naukowych cyfrowej humanistyki[11].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Johanna Drucker, The Digital Humanities Coursebook: An Introduction to Digital Methods for Research and Scholarship, wyd. 1, First edition. | Abingdon, Oxon ; New York : Routledge/Taylor & Francis, 2021.: Routledge, 24 marca 2021, s. 1, DOI: 10.4324/9781003106531, ISBN 978-1-003-10653-1 [dostęp 2024-09-26] (ang.).
- ↑ Melissa Terras, Julianne Nyhan, Edward Vanhoutte (red.), Defining Digital Humanities, wyd. 0, Routledge, 13 maja 2016, DOI: 10.4324/9781315576251, ISBN 978-1-317-15358-0 [dostęp 2024-09-25] (ang.).
- ↑ Matthew Kirschenbaum, What Is “Digital Humanities,” And Why Are They Saying Such Terrible Things About It?, „differences”, 25 (1), 2014, s. 60-61, DOI: 10.1215/10407391-2419997, ISSN 1040-7391 [dostęp 2024-09-25] (ang.).
- ↑ Franco Moretti, Przypuszczenia na temat literatury światowej, „Teksty Drugie” (4), IBL PAN, 2014, s. 131-147, ISSN 0867-0633 [dostęp 2024-09-25] (pol.).
- ↑ Miguel Costa, Daniel Gomes, Mário J. Silva, The evolution of web archiving, „International Journal on Digital Libraries”, 18 (3), 2017, s. 191–205, DOI: 10.1007/s00799-016-0171-9, ISSN 1432-1300 [dostęp 2024-09-25] (ang.).
- ↑ Arianna Ciula, Digital palaeography: What is digital about it?, „Digital Scholarship in the Humanities”, 32 (2), academic.oup.com, DOI: 10.1093/llc/fqx042 [dostęp 2024-09-25] (ang.).
- ↑ Historia CAA Poland [online] [dostęp 2022-05-08].
- ↑ Adam Pawłowski, Lingwistyka kwantytatywna a humanistyka cyfrowa: ciągłość czy zmiana?, „Polszczyzna w dobie cyfryzacji”, 2020, Polska Akademia Nauk, Warszawa, s. 244, ISBN 978-83-63305-96-3 (pol.).
- ↑ Joris van Zundert, If You Build It, Will We Come? Large Scale Digital Infrastructures as a Dead End for Digital Humanities, „Historical Social Research / Historische Sozialforschung”, 37 (3 (141)), 2012, s. 165–186, ISSN 0172-6404 [dostęp 2024-09-25].
- ↑ Ogólnopolska konferencja naukowa „Zwrot cyfrowy w humanistyce”. [dostęp 2014-05-04].
- ↑ Marcin Werla i inni, Humanistyczne projekty cyfrowe w Polsce [online], 2014 [dostęp 2024-09-25].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Andrzej Radomski, Radosław Bomba (red.), Zwrot cyfrowy w humanistyce. Internet / Nowe Media / Kultura 2.0 [pdf], Lublin: E-naukowiec, 2013, ISBN 978-83-936418-0-2.
- Radosław Bomba, Narzędzia cyfrowe jako wyznacznik nowego paradygmatu badań humanistycznych, [w:] Zwrot cyfrowy w humanistyce (red.) A. Radomski, R. Bomba, Wyd. E-naukowiec, Lublin 2013
- J. Drucker, The Digital Humanities Coursebook. An Introduction to Digital Methods for Research and Scholarship, Routlege, London, 2021, https://doi.org/10.4324/9781003106531.