Kolczak obłączasty
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
kolczak obłączasty |
| Nazwa systematyczna | |
| Hydnum repandum L. Sp. Pl. 2: 1178 (1753) | |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |
 | |
.JPG)
Kolczak obłączasty (Hydnum repandum L.) – gatunek grzybów należący do rodziny kolczakowatych (Hydnaceae)[2].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hydnum, Hydnaceae, Cantharellales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[2].
Synonimów naukowych ma ok. 40[3].
Nazwę polską podał Feliks Berdau w 1876 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako kolczak blaszkowaty, sarna zaroślowa, siarna, kolczak obłączysty[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnicy do 4–10(15) cm, w środku zwykle wklęsły, barwa biaława do bladopomarańczowej. Powierzchnia sucha, naga i gładka, czasem delikatnie omszony. Kształt zmienny, brzeg podgięty i nieregularny. Charakterystyczną cechą jest jego kruchość. Owocniki często zrośnięte po kilka[5]. W okresie suchej kolory staje się jaśniejszy[6].
Kolce o długości do 6 mm, gęste i czasami nieco zbiegające po trzonie. Barwa biaława do bladopomarańczowej. Kruche tak samo, jak i kapelusz[5]. Na młodych owocnikach są krótkie i bladożółte, później dopiero stają się dłuższe i nabierają takiej samej barwy jak kapelusz[6].
Wysokość do 7 cm, grubość 1,5–4 cm, zwykle ekscentryczny, twardy, pełny, często nieregularnie powyginany. Barwa od białej przez kremową do rdzawobrązowawej[6].
Biały do bladokremowego, nieamyloidalny. Zarodniki bezbarwne i gładkie, prawie kuliste, o rozmiarach 6,5–9 × 5,5–7 μm[7].
- Gatunki podobne
- kolczak rudawy (Hydnum rufescens), który ma bardziej intensywny kolor, granica między kolcami jego hymenoforu a trzonem jest bardzo wyraźnie zaznaczona, a kolce nie zbiegają na trzon[8].
- bielaczek owczy, zwłaszcza młode osobniki[6]. W kolczakach już u kilkumilimetrowych owocników widoczne są kolce.
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
W Ameryce Północnej i w Europie jest szeroko rozprzestrzeniony[9]. W Polsce również jest pospolity[4].
Rośnie od lipca do października (listopada) w lasach iglastych, liściastych oraz mieszanych. Lubi gleby ilaste o dużej zawartości wapnia. Mikoryzę tworzy najczęściej ze świerkiem i bukiem. Owocniki wyrastają często w dużych grupach[5].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Grzyb mikoryzowy[4]. Grzyb jadalny: zapach i smak świeżych owocników jest przyjemny, natomiast stare egzemplarze stają się gorzkie i ze względu na kwaskowaty smak jego wartość konsumpcyjna jest trzeciorzędna. W Polsce jest rzadko zbierany. Nadaje się do suszenia i przyrządzania konserw[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Hydnum repandum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2013-10-20] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-10-20] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 305, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d E. Gerhardt, Grzyby: wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ a b c d Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Ladislav Hagara, Ottova encyklopedie hub, wyd. 1, Praha: Ottovo nakladatelství, 2015, s. 180–181, ISBN 978-80-7451-407-4, OCLC 903090511 [dostęp 2018-11-17].
- ↑ Michael Kuo, Hydnum repandum [online], MushroomExpert [dostęp 2013-02-25].