Gibbon srebrzysty
| Hylobates moloch[1] | |||
| (Audebert, 1798) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
gibbon srebrzysty | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[7] | |||
 | |||
Gibbon srebrzysty[8], gibon srebrzysty (Hylobates moloch) – gatunek ssaka naczelny z rodziny gibbonowatych (Hylobatidae).
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Gibbon srebrzysty występuje na Jawie, głównie w zachodnich prowincjach (Banten i Jawa Zachodnia), z dodatkową populacją na niewielkim obszarze w środkowej i skrajnie wschodniej części wyspy, jak góry Dieng[9].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1798 roku francuski przyrodnik Jean-Baptiste Audebert nadając mu nazwę Simia moloch[2]. Holotyp pochodził z góry Salak w zachodniej części Jawy[10].
Chociaż niektórzy autorzy uznają dwie genetycznie różne populacje jako podgatunki, dowody molekularne oraz porównanie danych morfologicznych i wokalnych podają w wątpliwość to twierdzenie[9]. Mówi się, że takson pongoalsoni ze środkowej części Jawy, charakteryzuje się czarną czapką, ale takie osobniki występują również w zachodniej części Jawy[9]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[9].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Hylobates: gr. ὑλοβατης hulobatēs „przebiegający lasy”, od ὑλη hulē „las, teren lesisty”; βατης batēs „piechur”, od βατεω bateō „stąpać”, od βαινω bainō „chodzić”[11].
- moloch: Moloch, starożytny semicki bóg o czarnym i przerażającym wyglądzie, któremu w ognistych dołach składano ofiary z dzieci[12].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Brak danych dotyczących długość ciała; masa ciała samic 6,2 kg, samców 6,6 kg[13]. Ciało pokryte włosem o srebrzystoszarym ubarwieniu. Gibbony srebrzyste osiągają 4-9 kg masy ciała. Mają długie ramiona typowe dla gatunków poruszających się wśród drzew metodą brachiacji. Dymorfizm płciowy nie jest zaznaczony.
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Występuje w lasach deszczowych. Gatunek monogamiczny i terytorialny. Większość czasu spędzają na drzewach. Tworzą małe grupy rodzinne złożone z samca, samicy i ich młodych. Samica, po 7-miesięcznej ciąży, rodzi 1 młode, którym opiekuje się przez dwa lata. Gibbony srebrzyste żyją prawdopodobnie ok. 45 lat. Żywią się głównie owocami uzupełniając dietę liśćmi i kwiatami.
Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]
Gatunek jest objęty konwencją waszyngtońską CITES (Załącznik I)[14]. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii EN (gatunek zagrożony wyginięciem)[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Hylobates moloch, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b J.-B. Audebert: Histoire naturelle des singes et des makis. Paris: Chez Desray, 1799, s. ryc. 2. (fr.).
- ↑ J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1799, s. iii.b. (niem.).
- ↑ É. Geoffroy Saint-Hilaire: Catalogue des Mammifères du Muséum national d’Histoire naturelle. Paris: 1803, s. 4. (fr.).
- ↑ P. Matschie. Über zwei von Schreber beschriebene Affen und über einige anscheinend neue Säugethiere von Afrika. „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. Jahrgang 1893, s. 62, 1893. (niem.).
- ↑ H.J.V. Sody. Notes on some Primates, Carnivora, and the babirusa from the Indo-Malayan and Indo-Australian regions. „Treubia”. 20 (2), s. 123, 1949. (ang.).
- ↑ a b V. Nijman, Hylobates moloch, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-13] (ang.).
- ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 53. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 266. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Hylobates moloch. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-09-13].
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 337, 1904. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
- ↑ D.J. Chivers, M.V. Anandam, C.P. Groves, S. Molur, B.M. Rawson, M.C. Richardson, Ch. Roos & D. Whittaker: Family Hylobatidae (Gibbons). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 783. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
- ↑ CITES: Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora, Appendices I, II and III. 2010. [dostęp 2012-02-07]. (ang.). Załączniki I, II i III w formacie pdf (pl).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- J. Kuester: Hylobates moloch. (On-line), Animal Diversity Web, 2000. [dostęp 2007-12-12]. (ang.).