III Republika Francuska

Troisième République française III Republika Francuska
1870–1940
Flaga Francji Godło Francji
Dewiza: (fr. Liberté, égalité, fraternité) Wolność, równość, braterstwo
Hymn: La Marseillaise (Marsylianka)
Konstytucja	Konstytucja III Republiki
Język urzędowy	francuski
Stolica	Paryż (Wersal 1870-1879)
Ustrój polityczny	republika
Ostatnia głowa państwa	Prezydent Albert Lebrun
Liczba ludności  • całkowita	37 653 000 (1872) 41 630 000 (1938)
Jednostka monetarna	frank francuski (₣ – frank)
Obalenie Napoleona III	4 września 1870
Przegrana bitwa o Francję	22 czerwca 1940
Religia dominująca	rzymskokatolicyzm
Strefa czasowa	UTC +1
Mapa Francji z 1885

III Republika Francuska (fr. Troisième République) – proklamowana 4 września 1870 r., trwała 70 lat, do klęski Francji, zawarcia separatystycznego zawieszenia broni z III Rzeszą i udzielenia przez francuskie Zgromadzenie Narodowe 10 lipca 1940 r. z pominięciem Prezydenta Republiki Alberta Lebrun nadzwyczajnych pełnomocnictw premierowi – marszałkowi Pétainowi, który na ich podstawie ogłosił się „głową państwa francuskiego” (fr. L’État Français). Na tej zasadzie sukcesorem III Republiki była Francja Vichy.

Okres do I wojny światowej (1870-1914)

Po zakończeniu wojny domowej w 1871 r. pomiędzy rządem wersalskim a komunardami paryskimi, prezydentem III Republiki Francuskiej został dotychczasowy szef rządu Adolphe Thiers, głównie za zasługi w rozbiciu Komuny Paryskiej, za co z kolei ulica paryska zwała go „okrutnym karłem”. Starał się on przede wszystkim o szybką spłatę 5 miliardów kontrybucji wojennej, od której Niemcy uzależnili wycofanie swych wojsk okupacyjnych z Francji. Udało mu się to, dzięki znacznemu podniesieniu podatków pośrednich i podatkowi gruntowego.

Mimo licznych prób wskrzeszenia monarchii, nie udawało się tego dokonać, wobec sporów wśród jej zwolenników. Republika więc trwała, a nawet rozwijała się pomyślnie, czemu sprzyjał długi okres pokoju, trwający do 1914 r. W 1875 r. uchwalona została nowa konstytucja, która znacznie umocniła władzę prezydenta, czyniąc zeń praktycznie monarchę bez korony. Mimo protestów prawicy „Marsylianka” stała się hymnem państwowym, a dzień zdobycia Bastylii 14 lipca świętem narodowym. Upowszechnione i rozbudowane zostało szkolnictwo wszystkich typów. Nastąpiła liberalizacja prasy i wydawnictw książkowych. Rozwinęło się ustawodawstwo socjalne. Utrzymujące się rządy prawicowe prowadziły politykę klerykalną, w tym w reakcji na Komunę Paryską rozpoczęto w 1876 r. budowę wielkiej, białej bazyliki Sacre Coeur na Wzgórzu Montmartre w Paryżu, gdzie zaczął się ruch komunardów.

W okresie 1880–1914 r. produkcja przemysłowa podwoiła się i przekroczyła połowę produkcji globalnej Francji, która stała się w ten sposób państwem przemysłowo-rolniczym. Rozwinęły się stare i powstały nowe gałęzie przemysłu: górnictwa węglowego, czarnej metalurgii, aluminium, samochodowy, tekstylny, nawozów sztucznych, kinematograficzny i inne. Sieć kolejowa we Francji osiągnęła 50 tys. kilometrów długości. Spektakularnym obrazem gospodarczego rozwoju Francji były wystawy światowe, urządzone w Paryżu w 1889 r., w stulecie Wielkiej Rewolucji Francuskiej, oraz w 1900 r. Po pierwszej w Paryżu pozostała 300-metrowej wysokości stalowa, ażurowa konstrukcja wieży inż. Gustawa Eiffla, druga ściągnęła rekordową ilość ponad 50 mln zwiedzających. Podczas jej trwania odbyły się w Paryżu II Światowe Igrzyska Sportowe i nastąpiło uruchomienie pierwszej linii metra paryskiego, liczącego 16 stacji. Ostatnie dziesięciolecia we Francji przed I wojną światową to Belle époque (piękna epoka). Kwitło życie artystyczne, w sztuce zapanował impresjonizm i secesja, w 1895 r. narodziło się kino, a prasa awansowała do roli masowego medium. Przykładem znaczenia prasy była tzw. afera Dreyfusa, która przez 10 lat angażowała emocje Francuzów.

W latach III Republiki, Francja utrwaliła swe władztwo kolonialne w Algierii, Maroku, Tunezji i na Madagaskarze, a także rozszerzyła swe kolonie o Francuską Afrykę Równikową i Zachodnią, Mauretanię, Senegal i Kongo (francuskie) w Afryce oraz o Północny Wietnam, Laos i Kambodżę w Indochinach. Gdy w 1904 r. Francja akceptowała włączenie Państwa Kościelnego do Królestwa Włoch i ustalenie Rzymu jako jego stolicy, nastąpiło zerwanie stosunków z Watykanem. Spór skończył się zniesieniem konkordatu, pełnym rozdziałem Kościoła od państwa, zlikwidowaniem subwencji państwowych dla Kościoła i upaństwowieniem jego majątku.

Równocześnie od początków XX w. narastała wrogość między Francją i Niemcami, oba państwa zawiązały wrogie sobie ugrupowania: Trójporozumienia, czyli Ententy, i Trójprzymierza państw centralnych, które rozpoczęły intensywny wyścig zbrojeń, co zaowocowało wybuchem I wojny światowej w 1914 r.

Armia

Francja była najmocniejszym militarnie państwem w Zachodniej Europie. Armia francuska liczyła w 1875 roku 490 000 żołnierzy. Wśród tylu żołnierzy służyło ponad 200 Polaków.

Zobacz też

• Kategoria:Żołnierze Armii Polskiej we Francji 1917–1919

Historia Francji Monografie Państwo frankijskie Imperium Karolińskie Państwo zachodniofrankijskie Królestwo Francji I Republika Francuska Dyrektoriat Konsulat I Cesarstwo Francuskie Restauracja Burbonów Monarchia lipcowa II Republika Francuska II Cesarstwo Francuskie III Republika Francuska Państwo Francuskie Rząd Tymczasowy Republiki Francuskiej IV Republika Francuska V Republika Francuska Władcy Francji Prezydenci Francji Francuskie imperium kolonialne Dynastie Merowingowie Karolingowie Kapetyngowie Walezjusze Burbonowie Bonapartowie Systemy ustrojowe Państwo frankijskie Imperium Karolińskie Państwo zachodniofrankijskie Królestwo Francji I Republika Francuska Dyrektoriat Konsulat I Cesarstwo Francuskie Restauracja Burbonów Monarchia lipcowa II Republika Francuska II Cesarstwo Francuskie III Republika Francuska Państwo Francuskie Rząd Tymczasowy Republiki Francuskiej IV Republika Francuska V Republika Francuska

• I Republika Francuska, II Republika Francuska, IV Republika Francuska, V Republika Francuska
• Monarchia Lipcowa
• II Cesarstwo Francuskie
• Rząd Vichy