III Republika Francuska
| |||||
1870–1940 | |||||
| |||||
Dewiza: (fr. Liberté, égalité, fraternité) Wolność, równość, braterstwo | |||||
Hymn: La Marseillaise (Marsylianka) | |||||
![]() | |||||
Konstytucja | Konstytucja III Republiki | ||||
Język urzędowy | francuski | ||||
Stolica | Paryż (Wersal 1870-1879) | ||||
Ustrój polityczny | republika | ||||
Ostatnia głowa państwa | Prezydent Albert Lebrun | ||||
Liczba ludności • całkowita |
37 653 000 (1872) 41 630 000 (1938) | ||||
waluta | frank francuski (₣ – frank) | ||||
Obalenie Napoleona III | 4 września 1870 | ||||
Przegrana bitwa o Francję | 22 czerwca 1940 | ||||
Religia dominująca | rzymskokatolicyzm | ||||
Strefa czasowa | UTC +1 | ||||
Mapa Francji z 1885 |
III Republika Francuska (fr. Troisième République) – proklamowana 4 września 1870 r., trwała 70 lat, do klęski Francji, zawarcia separatystycznego zawieszenia broni z III Rzeszą i udzielenia przez francuskie Zgromadzenie Narodowe 10 lipca 1940 r. z pominięciem Prezydenta Republiki Alberta Lebrun nadzwyczajnych pełnomocnictw premierowi – marszałkowi Pétainowi, który na ich podstawie ogłosił się „głową państwa francuskiego” (fr. L’État Français). Na tej zasadzie sukcesorem III Republiki była Francja Vichy.
Okres do I wojny światowej (1870-1914)[edytuj | edytuj kod]
Po zakończeniu wojny domowej w 1871 r. pomiędzy rządem wersalskim a komunardami paryskimi, prezydentem III Republiki Francuskiej został dotychczasowy szef rządu Adolphe Thiers, głównie za zasługi w rozbiciu Komuny Paryskiej, za co z kolei ulica paryska zwała go „okrutnym karłem”. Starał się on przede wszystkim o szybką spłatę 5 miliardów kontrybucji wojennej, od której Niemcy uzależnili wycofanie swych wojsk okupacyjnych z Francji. Udało mu się to, dzięki znacznemu podniesieniu podatków pośrednich i podatkowi gruntowego.
Mimo licznych prób wskrzeszenia monarchii, nie udawało się tego dokonać, wobec sporów wśród jej zwolenników. Republika więc trwała, a nawet rozwijała się pomyślnie, czemu sprzyjał długi okres pokoju, trwający do 1914 r. W 1875 r. uchwalona została nowa konstytucja, która znacznie umocniła władzę prezydenta, czyniąc zeń praktycznie monarchę bez korony. Mimo protestów prawicy „Marsylianka” stała się hymnem państwowym, a dzień zdobycia Bastylii 14 lipca świętem narodowym. Upowszechnione i rozbudowane zostało szkolnictwo wszystkich typów. Nastąpiła liberalizacja prasy i wydawnictw książkowych. Rozwinęło się ustawodawstwo socjalne. Utrzymujące się rządy prawicowe prowadziły politykę klerykalną, w tym w reakcji na Komunę Paryską rozpoczęto w 1876 r. budowę wielkiej, białej bazyliki Sacre Coeur na Wzgórzu Montmartre w Paryżu, gdzie zaczął się ruch komunardów.
W okresie 1880–1914 r. produkcja przemysłowa podwoiła się i przekroczyła połowę produkcji globalnej Francji, która stała się w ten sposób państwem przemysłowo-rolniczym. Rozwinęły się stare i powstały nowe gałęzie przemysłu: górnictwa węglowego, czarnej metalurgii, aluminium, samochodowy, tekstylny, nawozów sztucznych, kinematograficzny i inne. Sieć kolejowa we Francji osiągnęła 50 tys. kilometrów długości. Spektakularnym obrazem gospodarczego rozwoju Francji były wystawy światowe, urządzone w Paryżu w 1889 r., w stulecie Wielkiej Rewolucji Francuskiej, oraz w 1900 r. Po pierwszej w Paryżu pozostała 300-metrowej wysokości stalowa, ażurowa konstrukcja wieży inż. Gustawa Eiffla, druga ściągnęła rekordową ilość ponad 50 mln zwiedzających. Podczas jej trwania odbyły się w Paryżu II Światowe Igrzyska Sportowe i nastąpiło uruchomienie pierwszej linii metra paryskiego, liczącego 16 stacji. Ostatnie dziesięciolecia we Francji przed I wojną światową to Belle époque (piękna epoka). Kwitło życie artystyczne, w sztuce zapanował impresjonizm i secesja, w 1895 r. narodziło się kino, a prasa awansowała do roli masowego medium. Przykładem znaczenia prasy była tzw. afera Dreyfusa, która przez 10 lat angażowała emocje Francuzów.
W latach III Republiki, Francja utrwaliła swe władztwo kolonialne w Algierii, Maroku, Tunezji i na Madagaskarze, a także rozszerzyła swe kolonie o Francuską Afrykę Równikową i Zachodnią, Mauretanię, Senegal i Kongo (francuskie) w Afryce oraz o Północny Wietnam, Laos i Kambodżę w Indochinach. Gdy w 1904 r. Francja akceptowała włączenie Państwa Kościelnego do Królestwa Włoch i ustalenie Rzymu jako jego stolicy, nastąpiło zerwanie stosunków z Watykanem. Spór skończył się zniesieniem konkordatu, pełnym rozdziałem Kościoła od państwa, zlikwidowaniem subwencji państwowych dla Kościoła i upaństwowieniem jego majątku.
Równocześnie od początków XX w. narastała wrogość między Francją i Niemcami, oba państwa zawiązały wrogie sobie ugrupowania: Trójporozumienia, czyli Ententy, i Trójprzymierza państw centralnych, które rozpoczęły intensywny wyścig zbrojeń, co zaowocowało wybuchem I wojny światowej w 1914 r.
Armia[edytuj | edytuj kod]
Francja była najmocniejszym militarnie państwem w Zachodniej Europie. Armia francuska liczyła w 1875 roku 490 000 żołnierzy. Wśród tylu żołnierzy służyło ponad 200 Polaków.
I wojna światowa (1914-1918)[edytuj | edytuj kod]
Międzywojnie (1918-1939)[edytuj | edytuj kod]
II wojna światowa (1939-1940)[edytuj | edytuj kod]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Kategoria:Żołnierze Armii Polskiej we Francji 1917–1919
- I Republika Francuska, II Republika Francuska, IV Republika Francuska, V Republika Francuska
- Monarchia Lipcowa
- II Cesarstwo Francuskie
- Rząd Vichy
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
|