Przejdź do zawartości

Ibrahim Dalliu

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ibrahim Dalliu
Ilustracja
Ibrahim Dalliu (1947)
Kraj działania

Imperium Osmańskie, Albania

Data i miejsce urodzenia

1878
Tirana

Data i miejsce śmierci

25 maja 1952
Tirana

Wyznanie

islam

Ibrahim Dalliu (ur. 1878 w Tiranie, zm. 25 maja 1952 tamże) – albański hafiz, nauczyciel, działacz narodowy, pisarz, satyryk, teolog i duchowny muzułmański. Jest uważany za jednego z najsłynniejszych albańskich ulemów oraz tłumaczy i komentatorów Koranu[1].

Medresa w Tiranie, z prawej widoczny pomnik Ibrahima Dalliu (2018)

Większość jego utworów literackich została po jego śmierci skonfiskowana przez albańskie władze komunistyczne; rękopisy Dalliu znajdują się w archiwum państwowym[2].

Pomnik Ibrahima Dalliu w Tiranie (2018)

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

W 1896 roku nauczył się alfabetu albańskiego[2]. Studiował teologię i filozofię w Konstantynopolu[3]; w trakcie studiów angażował się w działalność patriotyczną[4][5]. Przerwał studia prawdopodobnie z przyczyn finansowych[6][7].

W 1901 roku wrócił do Tirany, gdzie pracował jako imam[4] oraz w latach 1903–1904 jako nauczyciel w szkole podstawowej[2][3], założonej w 1898 roku i będącą pierwszą w mieście[6]. W 1908 założył żeńską szkołę pedagogiczną[4][6][2]; jako jeden z pierwszych nauczycieli nauczał w języku albańskim na terenie Imperium Osmańskiego[7]. W 1909 został nauczycielem w nowo założonej szkole w Elbasanie[4][2][3][6].

Był kilkukrotnie aresztowany w latach 1909–1911 przez władze osmańskie z powodu swojej działalności patriotycznej[3][6] więziono go w Manastirze i Salonikach, a w jego meczecie dokonano rewizji, w wyniku której skonfiskowano albańskojęzyczną prasę patriotyczną, materiały dydaktyczne oraz literaturę[4].

Dnia 26 listopada 1912 roku wziął udział w przygotowaniu i przeprowadzenia ceremonii podniesienia albańskiej flagi w Tiranie[4][5][3]. Popierał władzę panującego w 1914 roku Wilhelma zu Wieda[6], natomiast sprzeciwiał się powstaniu chłopskiemu[6]; był również zwolennikiem premiera Fana Nolego[4]. W latach 1924–1926 był redaktorem naczelnym oraz publicystą czasopisma Dajti[4][3], a w latach 30. angażował się w działalność polityczną[6].

W 1944 roku został aresztowany przez komunistów z powodu swojej antykomunistycznej twórczości oraz działalności politycznej; rok wcześniej został wybrany na deputowanego do Zgromadzenia Narodowego[8][3]. Po wyjściu na wolność, w 1945 roku rozpoczął pracę jako nauczyciel w medresie w Tiranie[4][2][6][9] oraz należał do Związku Pisarzy i Artystów Albanii[potrzebny przypis]. Dwa lata później został ponownie aresztowany[6][9] i 24 lutego 1948 roku skazany za rzekomą działalność antypaństwową na 5 lat pozbawienia wolności, konfiskatę mienia oraz utratę praw publicznych na okres 3 lat; pomimo podeszłego wieku był torturowany[4][3]. Zmarł 25 maja 1952 roku[4] z powodu gruźlicy[6][3].

Wybrana twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Elegie

[edytuj | edytuj kod]

Książki[2]

[edytuj | edytuj kod]
  • Ilmihali[2]
  • Grenxat e kuqe të Tiranës (1918)
  • Dhunti e Ramazanit (1921)
  • Texhvidi (1921)
  • Dokrrat e hinit (1922)[4]
  • Ajka e kuptimeve të Kurani Qerimit (1929)[a]
  • Patriotizma në Tiranë (1930)[4][6]
  • E lemja dhe jeta e të madhit Muhamed (1934)
  • Ç'është Islamizmi? (1935)
  • Libri i së falmës (1937)

Wiersze

[edytuj | edytuj kod]
  • Kreshniku i atdheut
  • Besimet e myslimanëve (1937)

Tłumaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienia

[edytuj | edytuj kod]

Imieniem Ibrahima Dalliu nazwano jedną z albańskich szkół niepublicznych.

Dnia 30 maja 2000 roku odsłonięto pomnik Ibrahima Dalliu przed Medresą w Tiranie[7].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

Syn Mustafy; miał dwóch braci: Hysniego i Alego, którzy również byli imamami[5][3].

Jego siostrzeniec miał na imię Adnan[2].

  1. Opublikowane zostało 7 rozdziałów.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Nordbruch i Ryad 2014 ↓, s. 55.
  2. a b c d e f g h i j Kontributi i Hafiz Ibrahim Dalliut për gjuhën shqipe. islamgjakova.net, 2018-03-09. (alb.).
  3. a b c d e f g h i j Ibrahim Dalliu. prabook.com. (ang.).
  4. a b c d e f g h i j k l m n Agron Tufa: FJALOR ENCIKLOPEDIK I VIKTIMAVE TË TERRORIT KOMUNIST (II D-G). iskk.gov.al, 2013. s. 38–40. (alb.).
  5. a b c Hafiz Ibrahim Dalliu, patriot dhe atdhetar. ibrahimdalliu.edu.al. [dostęp 2016-10-12]. (alb.).
  6. a b c d e f g h i j k l Elsie 2010 ↓, s. 98.
  7. a b c Bakiu 2014 ↓, s. 148–149.
  8. LIGJVËNËSIT SHQIPTARË NË VITE. parlament.al. s. 12. [dostęp 2022-08-01]. (alb.).
  9. a b Elsie 2010 ↓, s. 277.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]