Ideologia monoglosji
Ideologia monoglosji – pogląd językowy zakładający, że praktyka mieszania języków (kodów językowych) jest negatywnym zjawiskiem[1][2][3]. Zgodnie z tym poglądem język powinien pozostać wolny od wpływów innych języków bądź jednojęzyczność ceni się wyżej od wielojęzyczności[3]. Ideologia monoglosji objawia się m.in. negatywnym stosunkiem wobec zjawisk code switchingu i zapożyczania językowego[1][4].
Ideologia monoglosji bywa motywowana politycznie, np. niechęcią do któregoś z języków (np. angielskiego); jednocześnie inne języki mogą być faworyzowane lub uważane za „mniejsze zło”[5]. Może kłaść nacisk na jedność społeczeństwa, wyrażaną poprzez posługiwanie się wspólnym językiem (w myśl hasła „jeden naród, jeden język”)[3].
Ideologia monoglosji to jedna z najbardziej rozpowszechnionych ideologii językowych, obok ideologii języka standardowego[1]. Jej przejawem jest puryzm językowy[4]. Przekonanie o konieczności istnienia wyraźnych granic między różnymi odmianami językowymi (geograficznymi i socjalnymi) należy do elementów tradycyjnej kultywacji języka[6].
Ideologia monoglosji może zakładać, że poszczególne języki powinny być od siebie wyraźnie rozgraniczone, przypisując to wręcz samej naturze języka[7]. Wprowadzanie wyrazów obcych i przypisywanie im innowacyjnych znaczeń uchodzi natomiast za zagrożenie dla języka[8]. Pogląd ten spotyka się z krytyką; uważa się bowiem, że wszystkie języki stanowią produkt kontaktu językowego, a wpływy języków obcych niekoniecznie dają się zwalczyć bez szkody dla potencjału ekspresyjnego języka (nie istnieją idealne synonimy; zamiana jednego wyrazu na drugi często prowadzi np. do zmiany stylu czy semantyki)[9].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Starčević 2016 ↓, s. 71.
- ↑ Anđel Starčević, Mate Kapović, Daliborka Sarić, The one and only: prescriptivism and mono-ideologies of language [online] (ang.).
- ↑ a b c Ronald Wardhaugh, Janet M. Fuller, An Introduction to Sociolinguistics, wyd. 8, Oxford: John Wiley & Sons, 2021, s. 67–68, ISBN 978-1-119-47342-8, ISBN 978-1-119-47349-7, OCLC 1236896022 [dostęp 2023-10-06] (ang.).
- ↑ a b Starčević, Kapović i Sarić 2019 ↓, s. 320.
- ↑ Starčević, Kapović i Sarić 2019 ↓, s. 341, 345.
- ↑ Sándor 1998 ↓, s. 144.
- ↑ Starčević, Kapović i Sarić 2019 ↓, s. 325.
- ↑ Starčević, Kapović i Sarić 2019 ↓, s. 329–330.
- ↑ Starčević, Kapović i Sarić 2019 ↓, s. 322, 334.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Klára Sándor, Secular linguistics and education: questions of minority bilingualism, „Regio: Kisebbségtudományi Szemle”, 1998, s. 141–174 [zarchiwizowane z adresu 2020-03-15] (ang.).
- Anđel Starčević, Govorimo hrvatski ili ’hrvatski’: standardni dijalekt i jezične ideologije u institucionalnom diskursu, „Suvremena lingvistika”, 42 (81), 2016, s. 67–103 [dostęp 2023-10-06] (chorw.).
- Anđel Starčević, Mate Kapović, Daliborka Sarić, Jeziku je svejedno, Zagreb: Sandorf, 2019, ISBN 978-953-351-115-3, OCLC 1126555222 (chorw.).