Ido

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ido
Obszar

(cały świat)

Pismo/alfabet

zmodyfikowane łacińskie

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
język urzędowy
Organ regulujący Uniono por la linguo internaciona Ido
Kody języka
ISO 639-1 io
ISO 639-2 ido
ISO 639-3 ido
IETF io
Glottolog idoo1234
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Wikipedia w języku ido
Słownik języka ido
w Wikisłowniku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.
Flaga języka Ido

Ido (-idesgrecki przyrostek patronimiczny = odojcowski) – sztuczny język opracowany w 1908 na bazie esperanto[1], stąd jego druga nazwa: esperanto reformita = 'esperanto reformowane'. Jego autorami byli Louis Couturat i Leopold Leau. Celem reformy było usunięcie niektórych krytykowanych cech esperanta, jak końcówka biernika czy tabela korelatywów, a także poprawienie brzmienia języka. Ido jest zasadniczo językiem schematycznym z pewnymi cechami języka naturalistycznego.

Wielkim propagatorem esperanto reformita był laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii Wilhelm Ostwald, który część otrzymanych pieniędzy przekazał na promocję języka ido.

Liczba użytkowników ido jest niewielka (wynosi szacunkowo od 200 do 5000); mieszkają oni także w Polsce, gdzie miały miejsce dwie międzynarodowe konwencje poświęcone temu językowi (w 1998 w Białobrzegach oraz w 2002 w Krakowie).

Przykładowy tekst (modlitwa "Ojcze Nasz"):

Patro nia, qua esas en la cielo,
tua nomo santigesez;
tua regno advenez;
tua volo facesez quale en la cielo
tale anke sur la tero.
Donez a ni cadie l'omnidiala pano,
e pardonez a ni nia ofensi,
quale anke ni pardonas a nia ofensanti,
e ne duktez ni aden la tento,
ma liberigez ni del malajo.

Gramatyka[edytuj | edytuj kod]

Alfabet[edytuj | edytuj kod]

Litery: a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

Samogłoski: a e i o u

Spółgłoski: b c d f g h j k l m n p q r s t v w x y

Dwuznaki: ch sh qu

Dyftongi: au eu

Szyk zdania[edytuj | edytuj kod]

Standardowym szykiem zdania jest SVO (Podmiot, czasownik, dopełnienie): Me amas ilu (Ja kocham go).

Można zastosować niestandardowy szyk zdania przy użyciu sufiksu -n, który zmienia przypadek z mianownika na biernik: Ilun me amas (Go ja kocham).

Pytania zamknięte zaczynają się od słowa ka (czy): Ka me amas ilu? (Czy ja go kocham?)

Rzeczowniki[edytuj | edytuj kod]

Rzeczowniki tworzy się, dodając do tematu sufiks -o.

Mianownik Biernik
Liczba pojedyncza -o -o
Liczba mnoga -i -i

Generalnie rzeczowniki mają rodzaj nijaki. Można jednak pokazać płeć poprzez dodanie sufiksów: -ul- (męską) i -in- (żeńską). kuzo (kuzyn albo kuzynka), kuzulo (kuzyn), kuzino (kuzynka).

Przedimek[edytuj | edytuj kod]

Nie istnieje przedimek nieokreślony, ale istnieje przedimek określony la i przedimek dla liczby mnogiej le, który jest używany jeżeli nie można użyć sufiksu -i.

  • tablo, stulo, domo (stół, krzesło, dom)
  • tabli, stuli, domi (stoły, krzesła, domy)
  • la tablo, la stulo, la domo (stół, krzesło, dom z przedimkiem określonym)
  • la tabli, la stuli, la domi (stoły, krzesła, domy z przedimkiem określonym)
  • le 8 (ósemki)
  • le Meyer (Meyer'owie)

Przymiotniki[edytuj | edytuj kod]

Przymiotniki tworzy się, dodając do tematu sufiks -a.

Mianownik Biernik
Liczba pojedyncza -a -a
Liczba mnoga -a -a

Liczebniki[edytuj | edytuj kod]

Podstawowe morfemy liczebnikowe to:

0 nul
1 un
2 du
3 tri
4 quar
5 kin
6 sis
7 sep
8 ok
9 non
10 dek
100 cent
1000 mil

Czasowniki[edytuj | edytuj kod]

W ido występują trzy czasy proste jak również bezokolicznik, tryb rozkazujący i tryb przypuszczający.

Czas teraźniejszy -as
Czas przeszły -is
Czas przyszły -os
Bezokolicznik -ar
Tryb rozkazujący -ez
Tryb przypuszczający -us

Imiesłowy tworzy się przy użyciu następujących morfemów sufiksowych:

Strona czynna Strona bierna
Czas teraźniejszy -ant- -at-
Czas przeszły -int- -it-
Czas przyszły -ont- -ot-

Przysłówek[edytuj | edytuj kod]

Przysłówek można stworzyć poprzez dodanie sufiksa -e. bone (dobrze), rapide (szybko), facile (łatwo).

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Ido, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-07-29].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]