Illinois
| |||||
| |||||
| 21. stan od 3 grudnia 1818 | |||||
| |||||
| Dewiza: State sovereignty, national union | |||||
| Państwo |  Stany Zjednoczone
| ||||
| Stolica | Springfield | ||||
| Kod ISO 3166-2 | US-IL | ||||
| Gubernator | J. B. Pritzker (D) | ||||
| Powierzchnia | 149 995[1] km² | ||||
| Populacja (2017) • liczba ludności |
12 802 023[2] | ||||
| • gęstość | 86,27 os./km² | ||||
| Strefa czasowa | UTC-06:00 UTC-05:00 | ||||
| Języki urzędowe | angielski | ||||
Położenie na mapie USA
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Portal  Stany Zjednoczone
| |||||
Illinois (wymowa:/ˌɪlɪˈnɔɪ/ IL-i-noy) – stan w Stanach Zjednoczonych, leżący w części regionu Midwest nazywanej regionem Wielkich Jezior.
W 2010 roku angielskiego jako języka ojczystego używało 78,3% społeczeństwa, hiszpańskiego 12,7%, a polskiego 1,6% (195,6 tys. osób). Ludzie komunikujący się w innych językach stanowili w tymże roku 7,4%. W stanie tym żyje drugie co do wielkości w USA skupisko Polaków (około miliona[3]).
Stolicą stanu jest Springfield. Blisko 10 milionów osób zamieszkuje Chicago, które jest trzecim co do wielkości obszarem metropolitalnym w Stanach Zjednoczonych[4].
Historia[edytuj | edytuj kod]
- 1673 – dotarli tu francuscy odkrywcy o. Jacques Marquette i Louis Jolliet
- 1699 – Francuzi odkryli indiańskie przedkolonialne miasto Cahokia
- 1763 – Illinois przeszło na własność Wielkiej Brytanii
- 1809 – powstało Terytorium Illinois z gubernatorem Ninianem Edwardsem
- 1812 – w czasie wojny z Indianami nastąpiła ewakuacja niewielkiego Fortu Dearborn (dzisiaj w centrum Chicago), ale załoga została zmasakrowana w pobliżu przez Indian ze szczepu Potawatomi
- 1818 – Illinois jako 21. stan dołączyło do Unii
- 1825 – otwarcie kanału Erie
- 1837 – Chicago otrzymało prawa miejskie. Liczyło 4 tys. mieszkańców
- 1845 – Galena, krajowy ośrodek wydobycia ołowiu, stała się największym miastem stanu
- 1858 – w szeregu debat publicznych zdobył popularność adwokat ze Springfield, Abraham Lincoln
- 1865 – pogrzeb Lincolna w Springfield
- 1871 – Wielki Pożar w Chicago pochłonął większość miasta
- 1893 – Wystawa Światowa w Chicago zmieniła oblicze miasta
- 1900 – rzeka Chicago zmieniła swój bieg i zamiast nieść zanieczyszczenia metropolii do Jeziora Michigan, niosło je odtąd do Mississippi i Zatoki Meksykańskiej
- 1942 – 2 grudnia na University of Chicago dokonano pierwszej reakcji atomowej
- 1968 – studenckie zamieszki w Chicago
- 1974 – zakończono budowę Sears Tower, wówczas najwyższego budynku na świecie
- 1992 – kanały komunikacyjne pod miastem zalane zostały wodami rzeki Chicago
- 2001 – Boeing przeniósł siedzibę z Seattle do Chicago
Geografia[edytuj | edytuj kod]
- Klimat: kontynentalno-morski
- Główne rzeki: Missisipi, Ohio, Illinois, Wabash, Rock, La Moine
- Liczba parków stanowych: 187
- Stolica stanu: Springfield.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Spis ludności z roku 2010 stwierdza, że stan Illinois liczy 12 830 632 mieszkańców, co oznacza wzrost o 411 339 (3,3%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2000. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 6,0% populacji, 22,6% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 15,2% to osoby mające 65 i więcej lat. 50,8% ludności stanu stanowią kobiety[5].
Język[edytuj | edytuj kod]
Najpowszechniej używanymi językami są[6]:
- język angielski – 78,26%,
- język hiszpański – 12,74%,
- język polski – 1,64%.
Rasy i pochodzenie[edytuj | edytuj kod]
Według spisu z 2010 roku, 77,1% mieszkańców stanowiła ludność biała (61,3% nie licząc Latynosów), 14,6% to Murzyni lub Afroamerykanie, 5,7% to Azjaci, 2,0% miało rasę mieszaną, 0,6% to rdzenna ludność Ameryki, 0,1% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowią 17,3% ludności stanu[5].
Największe grupy stanowią osoby pochodzenia niemieckiego (20,9%), meksykańskiego (13,3%), irlandzkiego (13,1%), polskiego (7,8%), angielskiego (6,5%) i włoskiego (6,4%). Obecne są także duże grupy (ponad 100 tys.) osób pochodzenia francuskiego, szkockiego, szwedzkiego, hinduskiego, portorykańskiego, holenderskiego, norweskiego, chińskiego, filipińskiego, rosyjskiego, czeskiego i greckiego[7][8].
Religia[edytuj | edytuj kod]
Dane z 2014 r.[9]:
- protestanci – 43%:
- baptyści – 12%,
- bezdenominacyjni – 6%,
- luteranie – 6%,
- pozostali – 19% (w tym: metodyści, kalwini, zielonoświątkowcy, campbellici, uświęceniowcy, anglikanie, pietyści, adwentyści dnia siódmego i amisze),
- katolicy – 28%,
- brak religii – 22% (w tym: 4% agnostycy i 3% ateiści),
- inne religie – 7% (w tym: muzułmanie, żydzi, prawosławni, mormoni, buddyści, świadkowie Jehowy, hinduiści, unitarianie uniwersaliści i bahaiści[10]).
Symbole stanu[edytuj | edytuj kod]
- Dewiza: Stanowa suwerenność – narodowa jedność
- Przydomek: Prairie State (The Land of Lincoln)
- Znaczenie przydomku: Stan Prerii (Ziemia Lincolna)
- Symbole: kwiat: fiołek; ptak: kardynał; drzewo: dąb biały.
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
Stan Illinois podzielony jest na 102 hrabstwa, z których największym, zarówno pod względem ludności, jak i powierzchni, jest hrabstwo Cook, na terenie którego położona jest większość aglomeracji Chicago. Stolicą stanu jest miasto Springfield, położone w środkowej części stanu, w hrabstwie Sangamon. Największym miastem jest Chicago, położone w północno-wschodniej części stanu, nad jeziorem Michigan. Pozostałe duże miasta to: Aurora, Rockford, Naperville, Joliet i Peoria.
Gospodarka[edytuj | edytuj kod]
Przemysł i bogactwa naturalne[edytuj | edytuj kod]
- wydobywczy – ołów, węgiel
- metalowy, spożywczy, przetwórczy, maszynowy, elektroniczny
Rolnictwo i hodowla[edytuj | edytuj kod]
- uprawy – kukurydza, soja, pszenica
- hodowla – bydło mleczne, drób
Handel[edytuj | edytuj kod]
- giełda – Chicago Mercantile Exchange
- port pełnomorski – Calumet Harbor w Chicago
Uczelnie[edytuj | edytuj kod]
- Uniwersytet Chicagowski
- Uniwersytet Illinois w Urbanie i Champaign
- Uniwersytet Illinois w Chicago
- Northwestern University
- Northeastern University
- Uniwersytet Loyoli w Chicago
- DePaul University
Interesujące miejsca[edytuj | edytuj kod]
- cmentarzysko Indian Dickson Mounds w pobliżu Lewistown
- dom Abrahama Lincolna w Springfield
- Oak Park, miasteczko, w którym 25 domów wzniósł Frank Lloyd Wright
- budynek kapitolu stanowego w Springfield
- w Chicago: Art Institute of Chicago, Shedd Aquarium, Adler Planetarium, Muzeum Historii Naturalnej w Chicago, Museum of Science & Industry, Bicentennial Park, Grant Park z Buckingham Fountain, Water Tower, Lincoln Zoo, kampusy uniwersyteckie Uniwersytetu Chicagowskiego i Northwestern University
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ State Area Measurements and Internal Point Coordinates (ang.). U.S. Census Bureau. [dostęp 2018-04-09].
- ↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: Illinois, www.census.gov [dostęp 2018-01-04] (ang.).
- ↑ Poles in the U.S.
- ↑ Major Agglomerations of the World - Population Statistics and Maps, citypopulation.de [dostęp 2019-01-20].
- ↑ a b U.S. Census Bureau QuickFacts: Illinois; UNITED STATES, www.census.gov [dostęp 2019-01-20] (ang.).
- ↑ Data Center Results, apps.mla.org [dostęp 2019-01-20].
- ↑ U.S. Census Bureau, American FactFinder - Results, factfinder.census.gov [dostęp 2019-01-20] (ang.).
- ↑ Ancestry in Illinois (State), statisticalatlas.com [dostęp 2019-01-20].
- ↑ Adults in Illinois. Pew Research Center, 2014. [dostęp 2019-01-14].
- ↑ State Membership Report. The ARDA. [dostęp 2019-01-14].
| |||||||||||||
