Inflacja

Inflacja na świecie w 2010

Inflacja – proces wzrostu przeciętnego poziomu cen w gospodarce. Skutkiem tego procesu jest spadek siły nabywczej pieniądza krajowego.

Przeciwnym zjawiskiem do inflacji jest deflacja.

Przyczyny inflacji

• nadmierne zwiększanie podaży pieniądza poprzez jego emisję przez bank centralny lub kreację w bankach komercyjnych,
• niespodziewany i gwałtowny wzrost kosztów produkcyjnych (np. surowców energetycznych), który prowadzi do ograniczenia zagregowanej podaży,
• wzrost zagregowanego popytu w gospodarce,
• niezrównoważony budżet państwa (wydatki z budżetu przewyższają wpływy),
• przeinwestowanie gospodarki (nadmierne rozwinięcie procesu inwestycyjnego finansowanego przez państwo),
• wadliwa struktura gospodarki,
• import inflacji (wraz ze wzrostem cen artykułów importowanych przez dany kraj następuje wzrost kosztów produkcji, a co za tym idzie wzrost cen).

Skutki inflacji

Negatywne skutki inflacji to:

• Redystrybucja siły nabywczej na korzyść emitującego pieniądz (zwykle rządu bądź podległej mu organizacji) kosztem reszty użytkowników. Stąd też inflacja nazywana bywa także „ukrytym podatkiem”.
• Realny spadek wartości zobowiązań i wierzytelności, które nie podlegają waloryzacji; w szczególności skutkiem inflacji jest względne zmniejszenie się dochodów osób, których nominalne dochody są stałe – te niekorzystne konsekwencje inflacji można zmniejszyć, dokonując odpowiednio często waloryzacji zobowiązań.
• Tzw. koszty zdartych (lub zdzieranych) zelówek – są związane z tym, że w warunkach wysokiej inflacji ludzie dążą do utrzymywania mniejszych zasobów gotówki, co związane jest z pewnymi kosztami, jak np. koszty dojazdu do bankomatu.
• Tzw. koszty zmiany menu – są to koszty związane z tym, że w warunkach wysokiej inflacji firmy częściej muszą zmieniać ceny, co wiąże się z dodatkowymi kosztami – przykładowo restauracje muszą częściej zmieniać menu.

Inne skutki inflacji

• Ponieważ siła nabywcza pieniądza maleje, konsumenci chcą się go pozbyć, zakupując dobra, których wartość nie maleje. Tym samym napędzają te sektory gospodarki, które produkują dobra trwałe (szeroko pojęte maszyny, biżuterię, złoto itp.).
• Powyższy skutek wywołuje wzrost (niekoniecznie równomierny) cen innych towarów. Jeżeli wzrasta cena benzyny (także np. przez nakładanie podatków, w tym akcyzy), rosną koszty transportu i ceny wszystkich towarów, które są transportowane. Tym samym wzrost ceny benzyny może spowodować wzrost cen chleba.

Rodzaje inflacji

Według kryterium tempa:

• pełzająca – nie przekracza 5% rocznie,
• Inflacja umiarkowana (krocząca) – oscyluje w granicach 5–10% rocznie,
• galopująca – roczny wzrost cen według stopy dwu- albo trzycyfrowej, od 50% w górę
• hiperinflacja – miesięczny wzrost cen przekracza 150%,

Według kryterium przyczyny:

• wewnętrzna
• importowana
• endogeniczna
• egzogeniczna
• popytowa
• kosztowa
• pieniężna
• budżetowa
• kredytowa
• płacowa

Według kryterium przejawiania się oraz skutków:

• otwarta
• tłumiona

• jawna
• ukryta

Według kryterium całokształtu stosunków ekonomicznych w kraju:

• cywilizowana
• barbarzyńska

Według kryterium zależności od innych kategorii makroekonomicznych:

• stratoinflacja
• stagflacja
• slumpflacja

Według kryterium czynnika czasu:

• sekularna
• okresowa

Wielkie kryzysy inflacyjne

• W Polsce w ciągu pięciu lat cena dolara wzrosła z 9 marek polskich w 1918 r. do ok. 6,4 miliona.
• W tym samym okresie w Rzeszy Niemieckiej wartość marki niemieckiej do dolara zmalała z ok. 4,20 marek do 4,2 biliona marek za dolara (cena znaczka pocztowego w listopadzie 1923 r. wynosiła 500 miliardów marek).
• W czasie kryzysu ekonomicznego na Węgrzech w 1946 r. miesięczna skala inflacji wynosiła 41,9 biliarda procent (odpowiadało to podwajaniu się wysokości cen co 15 godzin). U szczytu inflacji jeden znaczek pocztowy kosztował 20 kwadrylionów (2 z 25 zerami) pengő. Podczas wprowadzania forintów w sierpniu 1946 przelicznik z pengö wynosił 1 do 400 kwadryliardów (400 tysięcy kwadrylionów, 4 i 29 zera) pengő.
• W latach 1988–1989 wzrosła gwałtownie inflacja w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (patrz tabela). Kryzys skłonił władze PRL do rozmów z opozycją, co zapoczątkowało przemiany ustrojowe w Polsce i w pozostałych krajach Bloku Państw Demokracji Ludowej.^{[potrzebne źródło]}
• W połowie roku 2008 Centralny Bank Zimbabwe podał, że roczna stopa inflacji w tym kraju wynosi 2,2 miliona procent, tym samym była najwyższa na świecie. Miejscowi ekonomiści (nie powiązani z Centralnym Bankiem Zimbabwe) sądzili jednak, że inflacja w kraju wynosiła nawet 7 milionów procent. Według danych z 9 października 2008 inflacja średnioroczna w lipcu podskoczyła do 231 mln procent, podczas gdy w czerwcu wynosiła 11,2 mln procent. W swojej kulminacji (w połowie listopada 2008 r., gdy porzucono walutę lokalną i zalegalizowano obrót walutami państw ościennych) tempo inflacji przekraczało 50 mld proc. miesięcznie.

Zobacz też

• Agflacja
• Aprecjacja
• Bank centralny
• Bezpośredni cel inflacyjny
• Czysta inflacja
• Deflacja
• Deprecjacja
• Dezinflacja
• Iluzja euro
• Koszyk inflacyjny
• Polityka pieniężna
• Spirala inflacyjna
• Inflacja inercyjna
• Inflacja konsumencka
• Inflacja korekcyjna
• Inflacja monetarna
• Inflacja nieoczekiwana
• Inflacja roszczeniowa
• Inflacja w Polsce
• Hiperinflacja
• Pułapka inflacyjna
• Szkoła austriacka ekonomii

Bibliografia

• George Reisman: Capitalism: A Treatise on Economics. (Ottawa : Jameson Books, 1990), 503–506 & Chapter 19 ISBN 0-915463-73-3.
• Mishkin, Frederic S.: The Economics of Money, Banking, and Financial Markets. New York, Harper Collins, 1995.
• Baumol, William J., Alan S. Blinder: Macroeconomics: Principles and Policy. Tenth edition. Thomson South-Western, 2006. ISBN 0-324-22114-2.

Linki zewnętrzne

• Inflacja – przyczyny, skutki, mechanizmy
• Miesięczne wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych w latach 1989–2014 (pot. inflacja), według GUS