Inflacja

Inflacja na świecie w 2019

Inflacja (łac. inflatio – ‘nadęcie’) – proces wzrostu przeciętnego poziomu cen w gospodarce. Skutkiem tego procesu jest spadek siły nabywczej pieniądza krajowego.

Zjawiskiem przeciwnym do inflacji jest deflacja.

Przyczyny inflacji

• nadmierne zwiększanie podaży pieniądza poprzez jego emisję przez bank centralny lub kreację w bankach komercyjnych
• niespodziewany i gwałtowny wzrost kosztów produkcyjnych (np. surowców energetycznych), który prowadzi do ograniczenia zagregowanej podaży
• wzrost zagregowanego popytu w gospodarce
• niezrównoważony budżet państwa (wydatki z budżetu przewyższają wpływy)
• przeinwestowanie gospodarki (nadmierne rozwinięcie procesu inwestycyjnego finansowanego przez państwo)
• wadliwa struktura gospodarki
• import inflacji (wraz ze wzrostem cen artykułów importowanych przez dany kraj następuje wzrost kosztów produkcji, a co za tym idzie wzrost cen)

Skutki inflacji

Negatywne skutki inflacji to:

• redystrybucja siły nabywczej na korzyść emitującego pieniądz (zwykle rządu bądź podległej mu organizacji) kosztem reszty użytkowników (dlatego inflacja bywa nazywana „ukrytym podatkiem”)
• realny spadek wartości zobowiązań i wierzytelności, które nie podlegają waloryzacji. W szczególności skutkiem inflacji jest względne zmniejszenie się dochodów osób, których nominalne dochody są stałe – te niekorzystne konsekwencje inflacji można zmniejszyć, dokonując odpowiednio często waloryzacji zobowiązań.
• tak zwane koszty zdartych (lub zdzieranych) zelówek, wynikające z tego, że przy wysokiej inflacji ludzie dążą do utrzymywania mniejszych zasobów gotówki, co związane jest z koniecznością dojazdu do banku lub bankomatu
• tak zwane koszty zmiany karty dań, powodowane tym, że przy wysokiej inflacji firmy częściej muszą dostosowywać swoje ceny, co wiąże się z dodatkowymi kosztami (restauracje muszą częściej wymieniać karty dań).

Inne skutki inflacji

• Ponieważ siła nabywcza pieniądza maleje, konsumenci chcą się go pozbyć, zakupując dobra, których wartość nie maleje. Tym samym napędzają te sektory gospodarki, które produkują dobra trwałe.
• Powyższy skutek wywołuje wzrost (niekoniecznie równomierny) cen innych towarów. Jeżeli wzrasta cena benzyny (także wskutek nakładania podatków, w tym akcyzy), rosną koszty transportu i ceny wszystkich towarów, które są transportowane. Tym samym wzrost ceny benzyny może spowodować wzrost cen chleba.

Rodzaje inflacji

Według kryterium tempa:

• deflacja – ujemna inflacja
• pełzająca – nie przekracza 5% rocznie
• Inflacja umiarkowana (krocząca) – oscyluje w granicach 5–10% rocznie
• galopująca – roczny wzrost cen według stopy dwu- albo trzycyfrowej, od 20% w górę
• hiperinflacja – miesięczny wzrost cen przekracza 150%

Według kryterium przyczyny:

• wewnętrzna
• importowana
• endogeniczna
• egzogeniczna
• popytowa
• kosztowa
• pieniężna
• budżetowa
• kredytowa
• płacowa

Według kryterium przejawiania się oraz skutków:

• otwarta
• tłumiona
• jawna
• ukryta

Według kryterium całokształtu stosunków ekonomicznych w kraju:

• cywilizowana
• barbarzyńska

Według kryterium zależności od innych kategorii makroekonomicznych:

• stratoinflacja
• stagflacja
• slumpflacja

Według kryterium czynnika czasu:

• sekularna
• okresowa

Wielkie kryzysy inflacyjne

• W Polsce w ciągu pięciu lat cena dolara wzrosła z 9 marek polskich w 1918 roku do około 6,4 miliona.
• W tym samym okresie w Rzeszy Niemieckiej wartość marki niemieckiej w stosunku do dolara zmalała z około 4,20 marek do 4,2 biliona marek za dolara (cena znaczka pocztowego w listopadzie 1923 roku wynosiła 500 miliardów marek).
• W czasie kryzysu ekonomicznego na Węgrzech w 1946 roku miesięczna skala inflacji wynosiła 41,9 biliarda procent (odpowiadało to podwajaniu się wysokości cen co 15 godzin). U szczytu inflacji jeden znaczek pocztowy kosztował 20 kwadrylionów (2 z 25 zerami) pengő. Podczas wprowadzania forintów w sierpniu 1946 przelicznik z pengö wynosił 1 do 400 kwadryliardów (400 tysięcy kwadrylionów, 4 i 29 zera) pengő.
• W latach 1988–1989 wzrosła gwałtownie inflacja w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, sięgając 50% miesięcznie.
• W połowie roku 2008 bank centralny Zimbabwe podał, że roczna stopa inflacji w tym kraju wynosi 2,2 miliona procent, tym samym była najwyższa na świecie. Miejscowi ekonomiści (niepowiązani z tym bankiem) sądzili jednak, że inflacja w kraju wynosiła nawet 7 milionów procent. Według danych z 9 października 2008 inflacja średnioroczna w lipcu podskoczyła do 231 mln procent, podczas gdy w czerwcu wynosiła 11,2 mln procent. W swojej kulminacji (w połowie listopada 2008 roku, gdy porzucono walutę lokalną i zalegalizowano obrót walutami państw ościennych) tempo inflacji przekraczało 50 mld procent miesięcznie.

Zobacz też

• agflacja
• aprecjacja
• cel inflacyjny
• czysta inflacja
• deprecjacja
• dezinflacja
• iluzja euro
• inflacja korekcyjna
• inflacja monetarna
• inflacja w Polsce
• koszyk inflacyjny
• polityka pieniężna
• pułapka inflacyjna
• spirala inflacyjna
• tezauryzacja

Bibliografia

• George Reisman: Capitalism: A Treatise on Economics. (Ottawa: Jameson Books, 1990), 503–506 & Chapter 19, ​ISBN 0-915463-73-3​.
• Mishkin, Frederic S.: The Economics of Money, Banking, and Financial Markets. New York, Harper Collins, 1995.
• Baumol, William J., Alan S. Blinder: Macroeconomics: Principles and Policy. Tenth edition. Thomson South-Western, 2006, ​ISBN 0-324-22114-2​.

Linki zewnętrzne

• Inflacja – przyczyny, skutki, mechanizmy
• Miesięczne wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych w latach 1989–2014 (pot. inflacja), według GUS