Lejkówka okazała
.JPG)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Lejkówka okazała |
| Nazwa systematyczna | |
| Infundibulicybe geotropa (Bull.) Harmaja Acta bot. Fenn. 40(3): 216 (2003) | |
Lejkówka okazała (Infundibulicybe geotropa (Bull.) Harmaja) – gatunek grzybów z rzędu pieczarkowców (Agaricales)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Incertae sedis, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1792 r. Jean Baptiste Bulliard, nadając mu nazwę Agaricus geotropus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 2003 r. Harri Harmaja, przenosząc go do rodzaju Infundibulicybe[1]. Niektóre synonimy:
- Agaricus geotropus Bull. 1792
- Agaricus gibbus ß major Fr. 1821
- Agaricus pileolarius Sowerby 1821
- Clitocybe geotropa (Bull.) Quél. 1872
- Clitocybe gilva var. geotropa (Bull. ex DC.) P. Kumm. 1871
- Omphalia geotropa (Bull.) Quél. 1886
- Omphalia geotropa (Bull.) Quél. 1886, var. geotropa[2].
Gatunek ten zaliczany był dawniej do rodzaju Clitocybe (lejkówka) jako Clitocybe geotropa (Bull.) Quél. W polskim piśmiennictwie mykologicznym miał nazwy lejkówka okazała lub lejkówka ziemnozwrotna[3]. Według Index Fungorum gatunek ten należy do rodzaju Infundibulicybe, nazwy te są więc niespójne z nazwą naukową[1].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
O średnicy 10–25 cm. Brązowoochrowy, w młodych owocnikach początkowo biały, gładki i nagi. Najpierw wypukły z podwiniętymi brzegami i garbkiem na środku. Na starszych owocnikach kapelusz jest lejowaty[4].
Najpierw białe, potem ochrowokremowe, gęste, cienkie, lekko lub wyraźnie zbiegające[4].
Wysokość 5–15 cm, grubość 1–4 cm. Cylindryczny, pełny, gładki trochę włóknisty, u podstawy obrośnięty białą filcowatą grzybnią. Jest tej samej barwy co kapelusz. Młode owocniki często mają długi trzon i bardzo mały kapelusz. Dzieje się tak z tego powodu, że początkowo trzon rośnie dużo szybciej niż kapelusz[5].
Biały, ścisły, nie zmienia zabarwienia po przekrojeniu. Smak nieznaczny, zapach niewyraźny[4].
Biały. Zarodniki prawie kuliste, gładkie, bezbarwne, o średnicy 6–8 × 5–6 µm[4].
- Gatunki podobne
Lejkówkę okazałą można pomylić z jadalną Clitocybe candida, lub ze znacznie mniejszą i również jadalną lejkówką żółtobrązową (Clitocybe gibba)[4].
Zasięg występowania i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Występowanie tego gatunku opisano w Ameryce Północnej, Europie i Japonii[6]. W Polsce jest nieczęsty[5], w piśmiennictwie naukowym do 2003 r. podano 5 jego stanowisk[3], w późniejszych latach podano wiele następnych[7].
Naziemny grzyb mykoryzowy[3]. Rośnie od sierpnia do listopada w lasach liściastych i na leśnych polanach, zwłaszcza na glebach wapiennych. Występuje zazwyczaj w małych grupach lub w tak zwanych czarcich kołach[4].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Grzyb jadalny, nadaje się głównie do marynowania w occie. Starych owocników nie należy zbierać, bo są łykowate i bez smaku. Zapach lejkówki mięsistej jest aromatyczny, zawierający składnik przypominający przyprawy kuchenne lub gorzkie migdały[4]. Niektórzy cenią ten aromat, inni go nie tolerują. W Polsce jednak grzyb ten nie jest zbierany do celów spożywczych. Jest rzadki, ponadto może być pomylony z innymi, trującymi gatunkami[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Index Fungorum [online] [dostęp 2020-05-13] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 123, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g E. Gerhardt, Grzyby: wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ a b c Marek Snowarski, Grzyby, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, ISBN 978-83-7073-776-4.
- ↑ Występowanie Infundibulicybe geotropa na świecie (mapa) [online], Discover Life Maps [dostęp 2015-12-16].
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-11-01] (pol.).