Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego (IFWsch UJ lub IFW UJ) – jednostka naukowo-dydaktyczna na Wydziale Filologicznym UJ.

Historia[edytuj | edytuj kod]

XIX–XX w. do II wojny światowej[edytuj | edytuj kod]

Powojenne dzieje samodzielnej wschodnioslawistycznej jednostki naukowo-dydaktycznej na UJ rozpoczynają się w 1948 roku, choć jej tradycje sięgają pierwszej ćwierci XIX wieku.

Lektorat języka rosyjskiego uruchomiono na UJ w roku akademickim 1817/1818. Od roku 1825 wykładano tu historię literatury rosyjskiej. Początki ukrainistyki związane są z działalnością Lucjana Malinowskiego, który w roku akad. 1886/1887 ogłosił wykłady z gramatyki porównawczej języka rosyjskiego i małoruskiego (ukraińskiego). Wśród wykładowców, którzy w latach następnych podejmowali w swoich badaniach i działalności dydaktycznej problematykę wschodnioslawistyczną, byli uczeni tej miary, co: Józef Tretiak (w roku akad. 1892/1893 prowadził on pierwszy lektorat języka ukraińskiego), Marian Zdziechowski, Tadeusz Stanisław Grabowski, Ludwik Janowski, Bohdan Łepki, Jan Baudouin de Courtenay[1][2].

W roku 1925 z inicjatywy prof. Kazimierza Nitscha powołano na UJ interdyscyplinarne Studium Słowiańskie, w którego skład weszły także jednostki zajmujące się Słowiańszczyzną wschodnią: Katedra Języków Ruskich, którą objął prof. Iwan Ziłyński, Katedra Literatury Ruskiej (Ukraińskiej) z prof. Bohdanem Łepkim na czele oraz Katedra Literatury Rosyjskiej (od 1928), kierowana przez prof. Wacława Lednickiego[1].

Po II wojnie światowej[edytuj | edytuj kod]

W roku akad. 1948/1949 na UJ, jako na drugiej uczelni w Polsce (po Uniwersytecie Wrocławskim), zaczęto kształcić filologów-rusycystów. W tym celu reaktywowana została Katedra Historii Literatury Rosyjskiej, której kierownikiem został prof. Wiktor Jakubowski; zajęcia z językoznawstwa realizowała Katedra Języków Ruskich, kierowana przez prof. Jana Janowa. W roku akad. 1953/1954 z połączenia obu jednostek powstała Katedra Filologii Rosyjskiej. Kolejna zmiana organizacyjna nastąpiła w 1969, kiedy Katedrę przemianowano na Instytut Filologii Rosyjskiej, obejmujący trzy zakłady: Literatury Rosyjskiej i Radzieckiej, Języka Rosyjskiego oraz Metodyki Nauczania Języka Rosyjskiego. W takiej postaci Instytut istniał 20 lat, by w 1989 otrzymać obecną nazwę; w roku następnym rozpoczęto w Instytucie kształcenie ukrainistów[1].

Związani z IFWsch UJ[edytuj | edytuj kod]

Kierownicy i dyrektorzy[edytuj | edytuj kod]

Inni[edytuj | edytuj kod]

Pracownicy Instytutu to m.in.[4]:

  • dr hab. Helena Duć-Fajfer, prof. UJ (ur. 1960)
  • dr hab. Katarzyna Jastrzębska (ur. 1968)
  • dr hab. Katarzyna Kotyńska (ur. 1973)
  • dr hab. Józef Kuffel, prof. UJ (ur. 1965)
  • prof. Władimir Miakiszew (ur. 1958)
  • prof. Grzegorz Przebinda (ur. 1959)
  • dr hab. Jakub Sadowski, prof. UJ (ur. 1977)
  • prof. Anna Skotnicka (ur. 1956)
  • dr hab. Dorota Szumska, prof. UJ (ur. 1963)
  • dr hab. Kristina Vorontsova (ur. 1988)
  • dr hab. Aleksander Wawrzyńczak (ur. 1974)

W różnych okresach absolwentami lub pracownikami Instytutu byli m.in.[1]:

Kierunki kształcenia[edytuj | edytuj kod]

Instytut prowadzi dwustopniowe (licencjackie i magisterskie) studia w trybie stacjonarnym (dziennym) i niestacjonarnym (zaocznym).

Obecnie w IFW UJ prowadzone są następujące studia stacjonarne:

  • filologia rosyjska (od 1948) – I i II stopnia;
  • filologia ukraińska (od 1990; od 2016 – filologia ukraińska z językiem rosyjskim) – I i II stopnia;
  • kultura Rosji i narodów sąsiednich (od 2001) – I stopnia;
  • język rosyjski w tłumaczeniach specjalistycznych (od 2019) – II stopnia;
  • region karpacki: etnolingwistyka i studia kulturowe (od roku akad. 2021/22) – I stopnia.

Słuchacze studiów stacjonarnych II stopnia na specjalności filologia rosyjska mają do wyboru specjalizacje: historycznoliteracką, językoznawczą, kulturoznawczą i przekładoznawczą; na specjalności filologia ukraińska – językoznawczą, literaturoznawczą lub translatologiczną.

Struktura organizacyjna[edytuj | edytuj kod]

Źródło[5]

  • Katedra Kultury Słowian Wschodnich[6]
  • Katedra Literaturoznawstwa Rosyjskiego (od roku akad. 2019, kiedy połączono katedry: Antropologii i Komparatystyki Kulturowo-Literackiej, Literatury Rosyjskiej XX i XXI Wieku oraz Średniowiecznej i Nowożytnej Literatury Rosyjskiej)
  • Katedra Językoznawstwa Rosyjskiego (do roku 2022 – Zakład)
  • Zakład Ukrainistyki (do roku 2021 – Katedra)
  • Zakład Komunikacji Językowej i Kulturowej

Biblioteka[edytuj | edytuj kod]

Biblioteka Instytutu Filologii Wschodniosłowiańskiej UJ jest częścią Biblioteki Jagiellońskiej; w roku 2015 weszła w skład nowo utworzonej Biblioteki Wydziału Filologicznego UJ. Od roku 2017 – wraz z biblioteką Instytutu Filologii Słowiańskiej – mieści się w gmachu przy ul. Ingardena 3. Gromadzi przede wszystkim publikacje rusycystyczne i ukrainistyczne, a także białorutenistyczne o profilu literaturoznawczym, lingwistycznym, translatologicznym, kulturoznawczym, glottodydaktycznym itp. Posiada ponad 50 000 woluminów w językach: polskim, rosyjskim, ukraińskim i białoruskim. Zalążki dzisiejszego księgozbioru powstawały w XIX stuleciu, obejmuje on cenne nabytki Katedry Literatury Rosyjskiej, działającej w latach międzywojennych, oraz zakupy i dary późniejsze, w tym tzw. bibułę[7]. Obecnie powiększa się corocznie o ok. 1 000 woluminów[8].

Adres[edytuj | edytuj kod]

Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej
Uniwersytetu Jagiellońskiego
ul. Romana Ingardena 3
30-060 Kraków

Historyczne adresy Instytutu to: ul. Gołębia 20, ul. Manifestu Lipcowego (później Piłsudskiego) 8, VII piętro w Collegium Paderevianum przy al. Mickiewicza 9, ul. Krupnicza 35, ul. Grodzka 26[1], Małe Collegium Paderevianum przy al. Mickiewicza 11, ul. św. Krzyża 14, Mały Rynek 4, ul. Reymonta 4.

Publikacje[edytuj | edytuj kod]

Pracownicy Instytutu w ciągu jego istnienia ogłosili drukiem kilkaset publikacji książkowych. Obecnie w Instytucie ukazuje się pięć serii wydawniczych[9]:

  • „Barwy Rusi” pod red. prof. Grzegorza Przebindy
  • „Język i Metoda = Язык и метод” pod red. dr hab. Doroty Szumskiej, prof. UJ
  • „Krakowskie Spotkania Rusycystyczne” pod red. prof. Wasilija Szczukina
  • „Studia Ruthenica Cracoviensia” pod red. prof. Adama Fałowskiego
  • „Wybitni Pisarze Współczesnej Literatury Rosyjskiej = Знаковые имена современной русской литературы” pod red. dr hab. Anny Skotnickiej, prof. UJ

W latach 2000–2015 ukazywała się seria „ROSJA • Myśl • Słowo • Obraz” pod red. prof. Haliny Waszkielewicz

Konferencje[edytuj | edytuj kod]

W latach 1996–1998 w Instytucie mieściło się biuro Komitetu Organizacyjnego XII Międzynarodowego Kongresu Slawistów (Kraków, 27 sierpnia – 2 września 1998), współorganizowanego przez Międzynarodowy Komitet Slawistów, Polski Komitet Slawistów i Uniwersytet Jagielloński; kongres odbył się pod patronatem i z udziałem Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego. Program obejmował wystąpienia ponad 1200 osób z 41 krajów świata.

Ponadto Instytut był organizatorem licznych konferencji i seminariów naukowych:

  • „Dziesięć wieków rozwoju form wypowiedzi poetyckiej w literaturze rosyjskiej” (1979)
  • „Oblicza Rosji” (1981)
  • „Borys Pasternak i jego czasy” (1983)
  • „Iwan Bunin i jego czasy” (1999)
  • „Słowianie wschodni. Duchowość – Kultura – Język. W siedemdziesięciolecie urodzin Profesora Ryszarda Łużnego i Profesora Wiesława Witkowskiego” (1997)
  • „Dialog sztuk w kulturze rosyjskiej” (2000)
  • „Słowianie wschodni: Ukraina – między językiem a kulturą” (2001)
  • „Fiodor Tiutczew a kultura duchowa jego czasów. W dwusetną rocznicę urodzin” (2004)
  • „Czechow – sto lat później” (2004)
  • „Spuścizna intelektualna Michała Bachtina a europejskie dziedzictwo kulturowe” (2005)
  • „Dialog sztuk w kulturze Słowian wschodnich” (2006)
  • „Ucraina irredenta. Literatura, kultura i język Ukrainy XX wieku” (2006)
  • Od 2007 roku odbywają się cykliczne seminaria polsko-litewskie pt. „Современная русская литература: Стратегии письма и чтения” [Współczesna literatura rosyjska. Strategie pisania i czytania], organizowane wespół z Katedrą Filologii Rosyjskiej Uniwersytetu Wileńskiego
  • „Polsko-wschodniosłowiańskie stosunki kulturowe. W dziesiątą rocznicę śmierci Profesora Ryszarda Łużnego” (2008)
  • „Czas Gogola – 200 lat temu i dziś. W dwusetną rocznicę urodzin pisarza” (2009)
  • „Miejsce Stefana Smal-Stockiego w slawistyce europejskiej” (2009)
  • „Język i metoda. Język rosyjski w badaniach lingwistycznych XXI wieku” (2011)
  • „Wasyl Stefanyk na tle epoki” (2011)
  • „Michaił Bułhakow, jego czasy i my” (2011)
  • „Język i metoda II: Analiza lingwistyczna na granicy załamania metodologicznego” (2014)[10]
  • „Obce/swoje. Miasto i wieś w literaturze i kulturze ukraińskiej” (2014)
  • „Tekst jako obiekt dynamiczny” (2014)
  • „Od modernizmu do postmodernizmu. Literatura rosyjska XX–XXI wieku. Międzynarodowa konferencja naukowa z okazji Jubileuszu 45-lecia pracy naukowej prof. Haliny Waszkielewicz” (2014)
  • „Literatura rosyjska w przekładach I: Rosyjski kanon literacki: centra i peryferie” (2015)
  • „Po Czarnobylu: miejsce katastrofy w dyskursie współczesnej humanistyki” (2016)
  • „Wybitni pisarze współczesnej literatury rosyjskiej I: Michaił Szyszkin” (I Международная научная конференция „Знаковые имена современной русской литературы: Михаил Шишкин”; 2016)[11]
  • „Obce/swoje II. Miasto i wieś w literaturze i kulturze ukraińskiej, polskiej, białoruskiej, rosyjskiej” (2016)[12]
  • „Język i metoda III: Składnia w tekście. Tekst w składni. Analiza lingwistyczna w Trójkącie Bermudzkim: Kombinatoryka – Semantyka – Składnia” (2017)[13]
  • „Wybitni pisarze współczesnej literatury rosyjskiej II: Jewgienij Wodołazkin” (II Международная научная конференция „Знаковые имена современной русской литературы: Евгений Водолазкин”; 2018)[14]
  • „ Wiktor Petrow-Domontowycz – mapowanie twórczości pisarza” (Міжднародна наукова конференція „Віктор Петров-Домонтович: мапування творчості письменника”; 2019)[15]

Goście[edytuj | edytuj kod]

Instytut odwiedziło wielu pisarzy z Rosji, Ukrainy i Białorusi oraz uczeni i intelektualiści z różnych krajów świata, m.in.:

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e Historia Instytutu Filologii Wschodniosłowiańskiej UJ. www.ifw.filg.uj.edu.pl oprac. Janusz Świeży. [dostęp 2013-03-10]. (pol.).
  2. ↑ Bożena Zinkiewicz-Tomanek: Studia ukrainistyczne w Uniwersytecie Jagiellońskim. www.ifw.filg.uj.edu.pl. [dostęp 2013-03-10]. (pol.).
  3. ↑ Dyrekcja - Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego [online], ifw.filg.uj.edu.pl [dostęp 2021-02-03].
  4. ↑ Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej UJ. Pracownicy. www.usosweb.uj.edu.pl. [dostęp 2013-03-10]. (pol.).
  5. ↑ Struktura Instytutu. [dostęp 2020-03-30]. (pol.).
  6. ↑ Katedra Kultury Słowian Wschodnich. kksw.ifw.filg.uj.edu.pl. [dostęp 2018-06-04]. (pol.).
  7. ↑ Krystyna Pietrzycka-Bohosiewicz: Wspomnienie z samizdatu. www.ifw.filg.uj.edu.pl. [dostęp 2013-03-10]. (pol.).
  8. ↑ Biblioteka Instytutu Filologii Wschodniosłowiańskiej UJ. Rys historyczny. www.ifw.filg.uj.edu.pl. [dostęp 2013-03-10]. (pol.).
  9. ↑ Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej UJ. Nasze publikacje. www.rubl.uj.edu.pl. [dostęp 2012-01-18]. (pol.).
  10. ↑ Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej UJ. Konferencje i spotkania. www.ifw.filg.uj.edu.pl. [dostęp 2014-07-07]. (ros.).
  11. ↑ Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej UJ. Konferencje i spotkania. www.ifw.filg.uj.edu.pl. [dostęp 2017-12-14]. (ros.).
  12. ↑ Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej UJ. Konferencje i spotkania. www.ifw.filg.uj.edu.pl. [dostęp 2017-12-14]. (ros.).
  13. ↑ Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej UJ. Konferencje i spotkania. www.ifw.filg.uj.edu.pl. [dostęp 2017-12-14]. (ros.).
  14. ↑ Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej UJ. Konferencje i spotkania. www.ifw.filg.uj.edu.pl. [dostęp 2018-06-04]. (ros.).
  15. ↑ Wiktor Petrow-Domontowycz – mapowanie twórczości pisarza (PROGRAM). www.ifw.filg.uj.edu.pl. [dostęp 2019-07-01]. (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Elżbieta Biernat. Literatura rosyjska okresu modernizmu w kręgu zainteresowań autorów krakowskich. „Slavia Orientalis”. 1991, t. XL, nr 3. s. 303–307. 
  • Czterdziestolecie rusycystyki polskiej (1947–1987). Telesfor Poźniak (red.), Larysa Pisarek (red.). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1990, seria: Slavica Wratislaviensia, t. LV.
  • Andrzej Drawicz. Inne życie krakowskiej rusycystyki (przyczynek do biografii środowiska). „Slavia Orientalis”. 1991, t. XL, nr 3. s. 315–317. 
  • Bohdan Galster. Literatura rosyjska pierwszej połowy XIX wieku w pracach rusycystów krakowskich. „Slavia Orientalis”. 1991, t. XL, nr 3. s. 273–289. 
  • Wiktor Jakubowski: Dzieje rusycystyki w Uniwersytecie Jagiellońskim. W: Wydział Filologiczny Uniwersytetu Jagiellońskiego. Historia katedr. Witold Taszycki (red.), Alfred Zaręba (red.). Kraków: UJ – PWN, 1964, s. 215–237, seria: Wydawnictwa Jubileuszowe UJ, t. 9.
  • Tadeusz Lehr-Spławiński, Stanisław Urbańczyk: Przegląd dziejów słowianoznawstwa w Uniwersytecie Jagiellońskim. W: Wydział Filologiczny Uniwersytetu Jagiellońskiego. Historia katedr. Witold Taszycki (red.), Alfred Zaręba (red.). Kraków: UJ – PWN, 1964, s. 163–214, seria: Wydawnictwa Jubileuszowe UJ, t. 9.
  • Ryszard Łużny. Czterdzieści lat rusycystycznych studiów i badań historycznoliterackich w okresie powojennym (1949/50–1989/90) w Krakowie. „Slavia Orientalis”. 1991, t. XL, nr 3. s. 247–258. 
  • Ryszard Łużny: Instytut Filologii Rosyjskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego. W: Osiągnięcia Uniwersytetu Jagiellońskiego w Polsce Ludowej. 1945–1970. Marek Sobolewski (red.). Warszawa – Kraków: PWN – nakładem UJ, 1964, s. 237–249, seria: Zeszyty Naukowe UJ. CCCXLV: Prace Historyczne, z. 47.
  • Eliza Małek. Piśmiennictwo staroruskie na warsztacie badawczym pracowników Katedry Literatury Rosyjskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego. „Slavia Orientalis”. 1991, t. XL, nr 3. s. 263–266. 
  • Halina Mazurek-Wita. Literatura rosyjska wieku XVIII w ujęciu badaczy ze środowiska krakowskiego. „Slavia Orientalis”. 1991, t. XL, nr 3. s. 267–272. 
  • Jan Orłowski. Stosunki literackie polsko-rosyjskie w powojennych badaniach filologicznych krakowskiego ośrodka naukowego. „Slavia Orientalis”. 1991, t. XL, nr 3. s. 319–327.. 
  • Gabriela Porębina. Rosyjska literatura radziecka w badaniach pracowników Uniwersytetu Jagiellońskiego. „Slavia Orientalis”. 1991, t. XL, nr 3. s. 309–313. 
  • Franciszek Sielicki. Prace rusycystów krakowskich z dziedziny folkloru rosyjskiego (1961–1989). „Slavia Orientalis”. 1991, t. XL, nr 3. s. 259–262. 
  • Lucjan Suchanek. Rusycystyka krakowska. „Przegląd Rusycystyczny”. 1980, t. III, nr 3. s. 37–55. 
  • Aleksandra Wieczorek. Literatura rosyjska drugiej połowy XIX wieku w kręgu zainteresowań badawczych rusycystów z Krakowa. „Slavia Orientalis”. 1991, t. XL, nr 3. s. 291–301. 

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Instytut_Filologii_Wschodniosłowiańskiej_Uniwersytetu_Jagiellońskiego&oldid=71414904”