István Bethlen
![]() | |
Data i miejsce urodzenia |
8 października 1874 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
5 października 1946 |
Premier Królestwa Węgier | |
Okres |
od 14 kwietnia 1921 |
Przynależność polityczna |
Partia Jedności |
Poprzednik | |
Następca | |
![]() | |
Odznaczenia | |
![]() ![]() |

István Bethlen (ur. 8 października 1874 w Gornești, zm. 5 października 1946 w Moskwie) – węgierski polityk, poseł do Sejmu Krajowego w latach 1901–1918 oraz Izby Reprezentantów Zgromadzenia Narodowego w latach 1920–1939, premier Węgier w latach 1921–1931[1]; arystokrata, hrabia.
Pochodzenie oraz początki kariery politycznej
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w 1874 w Austro-Węgrzech we wsi Gorneşti (obecnie Rumunia). Pochodził z rodziny transylwańskich arystokratów.
W 1901 Bethlen został wybrany do węgierskiego parlamentu z ramienia liberałów. W 1919 reprezentował nowy rząd Węgier podczas konferencji pokojowej w Paryżu. W tym czasie na Węgrzech powstała Węgierska Republika Rad pod przywództwem Béli Kuna. Po powrocie do kraju Bethlen dołączył do rządu antykomunistycznego tworzonego m.in. przez Miklósa Horthyego w Segedynie.
W 1920 Horthy został wybrany na regenta Królestwa Węgier. Po nieudanej próbie restauracji monarchii Habsburgów w marcu 1921, Horthy powierzył Bethlenowi funkcję premiera.
Premierostwo
[edytuj | edytuj kod]Bethlen zdołał zjednoczyć dwie główne grupy społeczne: żydowskich przedsiębiorców z Budapesztu oraz ziemiaństwo z terenów wiejskich. Uzyskał także poparcie związków zawodowych, co ograniczyło napięcia społeczne i umocniło jego władzę.
W polityce zagranicznej doprowadził do przystąpienia Węgier do Ligi Narodów i zacieśnienia relacji z Włochami rządzonymi przez faszystów. Jako niepowodzenie uznaje się brak prób rewizji traktatu w Trianon, który narzucił Węgrom surowe warunki po I wojnie światowej (analogiczne do traktatu wersalskiego dla Niemiec i Saint-Germain dla Austrii).
Wielki kryzys doprowadził do radykalizacji sceny politycznej. W 1931 Bethlen został zdymisjonowany, a jego następcą został Gyula Károlyi, którego szybko zastąpił Gyula Gömbös, znany ze swych antysemickich poglądów.
Lata późniejsze
[edytuj | edytuj kod]Bethlen był jednym z nielicznych węgierskich polityków sprzeciwiających się sojuszowi z III Rzeszą. Gdy Niemcy zaczęły ponosić porażki w II wojnie światowej, bezskutecznie próbował zawrzeć porozumienie z aliantami.
W kwietniu 1945 został aresztowany po zdobyciu Budapesztu przez wojska radzieckie i zesłany do ZSRR. Zmarł 5 października 1946 w moskiewskim więzieniu.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Kopyś 2018 ↓, s. 67.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Tadeusz Kopyś: Polityka zagraniczna Węgier w latach 1867–1945. Kraków: WUJ, 2018. ISBN 978-83-233-4471-1.
- Rothschild, Joseph: East Central Europe Between the Two World Wars. University of Washington Press (1990)
- Seton-Watson, Hugh: Eastern Europe between the wars, 1918-1941. Cambridge : University Press, (1945)
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Artykuł poświęcony Istvanowi Bethlen. konzervatorium.hu. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-31)].