István Bethlen

István Bethlen

Data i miejsce urodzenia	8 października 1874 Gernyeszeg
Data i miejsce śmierci	5 października 1946 Budapeszt
Premier Królestwa Węgier
Okres	od 14 kwietnia 1921 do 24 sierpnia 1931
Przynależność polityczna	Partia Jedności
Poprzednik	Pál Teleki
Następca	Gyula Károlyi
Odznaczenia

István Bethlen

István Bethlen (ur. 8 października 1874 w Gornești, zm. 5 października 1946 w Moskwie) – węgierski polityk, poseł do Sejmu Krajowego w latach 1901–1918 oraz Izby Reprezentantów Zgromadzenia Narodowego w latach 1920–1939, premier Węgier w latach 1921–1931; arystokrata, hrabia.

Pochodzenie oraz początki kariery politycznej

Urodził się w 1874 w Austro-Węgrzech we wsi Gorneşti (obecnie Rumunia). Pochodził z rodziny transylwańskich arystokratów.

W 1901 Bethlen został wybrany do węgierskiego parlamentu z ramienia liberałów. W 1919 reprezentował nowy rząd Węgier podczas konferencji pokojowej w Paryżu. W tym czasie na Węgrzech powstała Węgierska Republika Rad pod przywództwem Béli Kuna. Po powrocie do kraju Bethlen dołączył do rządu antykomunistycznego tworzonego m.in. przez Miklósa Horthyego w Segedynie.

W 1920 Horthy został wybrany na regenta Królestwa Węgier. Po nieudanej próbie restauracji monarchii Habsburgów w marcu 1921, Horthy powierzył Bethlenowi funkcję premiera.

Premierostwo

Bethlen zdołał zjednoczyć dwie główne grupy społeczne: żydowskich przedsiębiorców z Budapesztu oraz ziemiaństwo z terenów wiejskich. Uzyskał także poparcie związków zawodowych, co ograniczyło napięcia społeczne i umocniło jego władzę.

W polityce zagranicznej doprowadził do przystąpienia Węgier do Ligi Narodów i zacieśnienia relacji z Włochami rządzonymi przez faszystów. Jako niepowodzenie uznaje się brak prób rewizji traktatu w Trianon, który narzucił Węgrom surowe warunki po I wojnie światowej (analogiczne do traktatu wersalskiego dla Niemiec i Saint-Germain dla Austrii).

Wielki kryzys doprowadził do radykalizacji sceny politycznej. W 1931 Bethlen został zdymisjonowany, a jego następcą został Gyula Károlyi, którego szybko zastąpił Gyula Gömbös, znany ze swych antysemickich poglądów.

Lata późniejsze

Bethlen był jednym z nielicznych węgierskich polityków sprzeciwiających się sojuszowi z III Rzeszą. Gdy Niemcy zaczęły ponosić porażki w II wojnie światowej, bezskutecznie próbował zawrzeć porozumienie z aliantami.

W kwietniu 1945 został aresztowany po zdobyciu Budapesztu przez wojska radzieckie i zesłany do ZSRR. Zmarł 5 października 1946 w moskiewskim więzieniu.

Bibliografia

• Tadeusz Kopyś: Polityka zagraniczna Węgier w latach 1867–1945. Kraków: WUJ, 2018. ISBN 978-83-233-4471-1.
• Rothschild, Joseph: East Central Europe Between the Two World Wars. University of Washington Press (1990)
• Seton-Watson, Hugh: Eastern Europe between the wars, 1918-1941. Cambridge : University Press, (1945)

Linki zewnętrzne

• Artykuł poświęcony Istvanowi Bethlen. konzervatorium.hu. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-31)].