Iwin

Iwin

wieś
Od górnego lewego rogu do prawej: Stacja kolejowa w Iwinie, widok na Iwin z placu zabaw, dawny budynek szkoły w Iwinie, szkoła podstawowa im. Marii Konopnickiej w Iwinie, dawny magazyn mleczarni, cmentarz poniemiecki w Iwinie
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	szczecinecki
Gmina	Grzmiąca
Wysokość	145 m n.p.m.
Liczba ludności (2022)	210
Strefa numeracyjna	94
Kod pocztowy	78-451
Tablice rejestracyjne	ZSZ
SIMC	0306667
Położenie na mapie gminy Grzmiąca Iwin
Położenie na mapie Polski Iwin
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Iwin
Położenie na mapie powiatu szczecineckiego Iwin
53°47′41″N 16°31′01″E
Strona internetowa

Iwin (dawniej: niem. Elfenbusch) – wieś w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie szczecineckim, w gminie Grzmiąca i jest częścią sołectwa Iwin, którego sołtysem obecnie jest Marek Bulczak.

We wsi znajduje się stacja kolejowa Iwin na linii kolejowej Szczecinek - Białogard - Kołobrzeg. W Iwinie jest szkoła podstawowa im. Marii Konopnickiej, szkoła liczy ok. 72 uczniów ze wsi: Lubogoszcz, Storkowo, Kusowo, Przeradz, Radomyśl, Myślęcin, Radostowo oraz Iwin. Znajduje się tam też plac zabaw.

Geografia

Iwin znajduje się ok. 8 kilometrów na południowy wschód od Grzmiącej i ok. 15 kilometrów na północny zachód od Szczecinka. Miejscowość ma dużą ilość pagórków, bagien oraz cieków polodowcowych. Na południu przez wieś płynie rzeczka Kłuda. Miejscowość jest głównie pokryta lasami i polami. Ze wsią graniczą 4 wsie (Przeradz, Radomyśl, Storkowo, Kusowo) oraz 4 osady (Myślęcin, Radostowo, Owczary, Świętno).

Historia

Łuszczeń krzemienny z epoki neolitu

Urny i naczynia znalezione w Radostowie i Iwinie w 1900 roku

Zapis pieśni ludowej "De Adeboar, De Adaboar" wydany przez Ferdinanda Brehmera

Rysunek boczny mleczarni w Iwinie z 1898 lub 1895

Plany młyna wodnego w Binningsmühle

Pocztówka z Iwina sprzed 1909

Przed powstaniem Iwina

Prehistoria i starożytność

Najstarszym znanym znaleziskiem odkrytym w Iwinie jest odłamek krzemienia znalezionym we wschodniej części Iwina i jest najprawdopodobniej z epoki neolitu. W podobnym czasie w innej części Iwina, na granicy ze Storkowem mogła występować kultura pucharów lejkowatych, ze względu na odkrytą tam w latach 90. amforę. Osadnictwo na terenie Iwina rozwinęło się parę tysięcy lat później na przełomie epoki brązu i żelaza dzięki ludom kultury łużyckiej oraz później pomorskiej, na co wskazują ślady osadnictwa oraz samo istnienie osady na terenie Iwina oraz Radostowa, którą odkryto podczas badań archeologicznych na początku^{[wymaga weryfikacji?]} i na końcu XX wieku.

Średniowiecze

W średniowieczu w Iwinie mogły mieszkać jednostkowe osoby, ale nie było tam osady, ponieważ z tamtych czasów zachowało się zaledwie kilka odłamków naczyń przypadających na XIV-XV wiek.

Folwark w Storkow

Storkowo zostało założone w prawdopodobnie w średniowieczu za sprawą szlacheckiego rodu Glasenapp i w przyszłych wiekach szerzyło swoje wpływy na okoliczne tereny, finalnie posiadając 5 różnych osad.

Storkow Busch

Storkow Busch było grupą 3 osad w północnej części Storkow. Zaliczane do niego były Junki (Unke), Krzygówka (Kriege) oraz Rusino (Rusin). Junki były wybudowaniem założonym w XIX wieku, obecnie jest tam jedna zagroda należąca do Iwina. Krzygówka była gospodarstwem chłopskim, również powstałym w XIX wieku. Rusino było osadą folwaryczną z drugim największym folwarkiem na terenie Storkow liczącym w 1939 roku 95 hektarów ziemi. Rusino powstało w XVIII wieku, a jego ostatnim właścicielem był Richard Mahlke; innymi znanymi właścicielami Rusina byli Hermann Mahlke i Julius Loek w połowie XIX wieku. Znajdował się też tam park z XIX wieku, jednak tak samo jak folwark jest obecnie wyniszczały.

Neuschäferei

Neuschäferei (obecnie Owczary) zostało założone w XVIII wieku jako osada folwaryczna, która w 1928 roku liczyła 83,5 hektara ziemi, w tym 70 hektarów ziemi uprawnej. Osada została w większości sprzedana 30 września 1928 roku wsi Eschenriege (obecnie Przeradz). W tamtym też czasie właścicielem Neuschäferei był Ernest Goetze.

Elfenbusch

Elfenbusch (obecnie Iwin) założony został w 1 połowie XIX wieku jako kolonia Storkow i de iure podlegał pod Storkow do końca 2 wojny światowej o czym świadczą niektóre mapy. Elfenbusch był jedynym znanym miejscem w Storkow, gdzie rozwijała się kultura ludowa, która była później zapisywana i kontynuowana w dwudziestoleciu międzywojennym przez Paula Jeske, Ferdinanda Brehmera oraz Marię Elter. Elfenbusch miał własną pieśń ludową "De Adeboar, De Adaboar", która mogła być satyrą o właścicielach w Storkow.

Binningsmühle

Binningsmühle (obecnie Storkowo Młyn) jest miejscem należącym do Storkowa do czasów obecnych, w którym obecnie znajduje się stacja geologiczna uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W XIX i XX wieku znajdował się tam młyn wodny, który powstał na zlecenie rodziny Dennigów, właścicieli mleczarni w Juchowie.

Czasy niemieckie (Elfenbusch)

Stacja kolejowa w Iwinie została zbudowana 5 listopada 1878 w czasach, gdy właścicielem w Storkow był Albert Johann Julius Dahlke. We wsi znajdowała się mleczarnia, najstarsze dowody na jej istnienie są z 1890, a jej współwłaścicielami i dostawcami mleka byli podobno Dennigowie. Przed rokiem 1893 powstały między innymi oba cmentarze we wsi. Oba są w ruinie. W 1898 zaczęła funkcjonować szkoła. W podobnym czasie założono tam pocztę oraz gospodę (obecnie dom prywatny), oba obecnie nie funkcjonują. Poczta, zarówno jak i mleczarnia cieszyły się popularnością w okolicach. W 1900 roku w Iwinie oraz Radostowie były prowadzone badania archeologiczne podczas których znaleziono między innymi urny z kośćmi, kurhany, kamienny topór, ostrogi z brązu oraz noże. W 1907 roku do Iwina przeprowadzili się Hermann Krüger oraz Paul Jeske, którzy zostali nauczycielami w szkole w Iwinie. Paul Jeske prawdopodobnie pracował w szkole do końca jej istnienia, ale Hermann Krüger przeniósł się do szkoły w Przeradzu około 1933/34 roku. Pomiędzy rokiem 1903, a 1904 rolę dyrektora operacyjnego mleczarni przejął Konrad Elter, rolę tę pełnił do rozpoczęcia 1 wojny światowej, ponieważ został żołnierzem i w listopadzie 1914 trafił on do rosyjskiej niewoli, z której wrócił po zakończeniu 1 wojny światowej w 1918. W między czasie rolę dyrektora operacyjnego pełniła żona Konrada. W 1928 nastąpiła przebudowa tamtejszej stacji kolejowej, dowodem są plany stacji z 1930 roku oraz pocztówka sprzed 1909 roku przedstawiająca tę samą stację, ale pod inną formą. W roku 1933 przebudowano również mleczarnię, o tym wydarzeniu Ernst Kunzig napisał 23-stronnicową książkę pod tytułem "Die Molkerei Elfenbusch nach dem Umbau". W 1936 szkoła w Iwinie przestała funkcjonować z prawdopodobnie braku uczniów.

II wojna światowa

W 1939 roku wybuchła II wojna światowa, wraz z nią wiele ludzi, również z Iwina takich jak Konrad Falenski oraz Christina Franz trafiło do obozów koncentracyjnych z czego Christina trafiła 21 kwietnia 1944 roku do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. W tym okresie też w Iwinie znajdował się też jeden z 4 w obecnej gminie Grzmiąca hitlerowski przymusowy obóz pracy, prawdopodobnie znajdował się on w mleczarni. Pozostałe obozy znajdowały się w Grzmiącej, Krosinie i Czechach. 27 lutego 1945 roku o godzinie 20:00, pułki 33 i 34 15. Dywizji Granadierów SS zebrane w Wierzchowie, dostały nakaz, by utworzyć pozycję na linii stacji kolejowej Elfenbusch-Kussow. Pułkiem 33. w tamtym czasie dowodził Vilis Janums. Dotarł on na stanowisko dowodzenia na dworze w Lubogoszczy o 5:00 28 lutego. Miał on do dyspozycji wtedy 100 ludzi. Vilis wysłał, więc rozkazał porucznikowi Neilandowi, by zająć Kusowo z 20 żołnierzami, żołnierzom batalionu rozpoznawczego dywizji zająć skraj lasu, a 2. kompanii niszczycieli czołgów zająć stację w Iwinie. Po południu do pułku wrócił 2. batalion, któremu rozkazano stworzyć obronę na linii Iwin - Świętno. 2 marca 1945 roku o godzinie 13:00 na stację w Iwinie przyjeżdża pociąg z 7 sowieckimi żołnierzami. Żołnierze batalionu rozpoznawczego pozwalają zbliżyć się pociągowi, po czym otworzyli do niego ogień, co rozpoczęło strzelaninę. Pozycja w Iwinie upadła 3 marca 1945 roku prawdopodobnie o godzinie 16:00 kiedy to Vilis Janums zarządził odwrót batalionu 1. i 2. za Raduszę. Dowództwo pułku przeniosło się też do Suchej. Prawdopodobnie w podobnym czasie została zbombardowana mleczarnia w Iwinie.

Czasy polskie (Iwin)

Po zakończeniu II wojny światowej w 1945 następuje zmiana nazwy miejscowości z Elfenbusch na Iwin. Wiele Polaków zostało przesiedlonych na te tereny. Po 1945 roku do sołectwa Iwin dołączone zostały osady Krzygówka, Rusino, Junki i prawdopodobnie Radostowo. 3 września 1954 roku w Iwinie powstała Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej, która funkcjonuje do dziś. Jej dyrektorami byli kolejno:

1. Stefania Woś (3 września 1954 - 2 września 1957)
2. Stanisław Stachnik (2 września 1957 - 15 października(?) 1963)
3. Kazimierz Wróblewski (15 października(?) 1963 - 1966)
4. Hilary Kochański (1966 - grudzień 1967)
5. Jerzy Czartkowski (grudzień 1967 - 1968)
6. Kazimierz Kos (1968 - 1984)
7. Dorota Tadajewska-Sysko (1984 - 1985)
8. Teresa Wobolewicz (1985 - 1999)
9. Violetta Putek (1999 - 2007)
10. Alicja Trzaskowska (2007 - lipiec 2022)
11. Monika Stokowiec (od lipca 2022)
12. Alicja Trzaskowska (styczeń 2024 - 1 lutego 2024)?
13. Jowita Okurowska (od 1 lutego 2024?)

5 Października 1954 utworzono gromadę Iwin, do której należało 7 sołectw: Iwin, Storkowo, Kusowo, Trzebiechowo, Przeradz, Radomyśl, Nowy Chwalim. Gromadę zlikwidowano 31 grudnia 1968 roku, włączając Iwin, Trzebiechowo i Kusowo do gromady Grzmiąca, Przeradz i Radomyśl do gromady Parsęcko, Kusowo do gromady Wierzchowo oraz Nowy Chwalim do gromady Barwice. Dnia 4 stycznia 1993, osady Krzygówka, Rusino oraz Junki zostały przyłączone do Iwina. Około roku 2000 Owczary odłączyły się od sołectwa Iwin i dołączono je do wsi Przeradz. Obecnie do sołectwa należy tylko Iwin i Radostowo W latach 90. na terenie miejscowości znaleziono odłamki naczyń z czasów kultury łużyckiej oraz prawdopodobnie oksywskiej odnaleziono też odłamek naczynia oraz bryłkę żużla wraz z przepalonymi kamieniami z czasów kultury pomorskiej. Znaleziono tam również odłamki naczyń ze średniowiecza i nowożytności. Jesienią 2000 roku rozpoczęto budowę sali gimnastycznej szkoły podstawowej w Iwinie, budowa trwała do września 2004 roku. W 2016 roku, szkoła w Iwinie miała zostać zamknięta, ostatecznie się to nie stało i obecnie jest jedną z dwóch szkół w gminie. W lato 2023 szkoła przeszła remont wewnętrzy, w którym stworzono kilka nowych sal lekcyjnych.

Architektura

Architektura Iwina

Folwark w Rusinie

Stacja kolejowa

Poniemiecki cmentarz

Budynek dawnej szkoły

Krzyż przydrożny

• Domy w Iwinie pochodzą głównie początku XX wieku oraz końca XIX wieku i są murowane, wyjątkiem jest jeden dom, który jest ryglowy.
• 2 cmentarze poniemieckie z XIX wieku.
• Zdewastowany park z końca XIX wieku w Rusinie wraz z zespołem folwarycznym.
• Aleje klonowa i jesionowa.
• Stacja kolejowa z 1878 roku.
• Stary budynek szkoły z końca XIX wieku, obecnie budynek mieszkalny
• Krzyż przydrożny na zachód od stacji kolejowej

Demografia

Populacja Iwina na przestrzeni lat

	1998	2002	2009	2011	2021
Mężczyźni	93	120	128	117	118
Kobiety	98	129	120	107	92

Ogoólna liczba mieszkańców w latach 1998 - 2021

Poniższa tabela zawiera dane o ludności z roku 2021

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	210	100	92	43,81	118	56,19
Wiek przedprodukcyjny (0–17 lat)	36	17,14	16	7,62	20	9,52
Wiek produkcyjny (18–65 lat)	132	62,86	53	25,24	79	37,62
Wiek poprodukcyjny (powyżej 65 lat)	42	20	23	10,95	19	9,05