Józef Konstanty Ramotowski

Józef Konstanty Ramotowski

Data i miejsce urodzenia	12 kwietnia 1812 Tykocin
Data i miejsce śmierci	20 lipca 1888 Saumur

Józef Konstanty Ramotowski ps. „Wawer” (ur. 12 kwietnia 1812 w Tykocinie, zm. 20 lipca 1888 w Saumur we Francji) – pułkownik wojska polskiego, podpułkownik armii francuskiej, polski powstaniec z 1830 i 1863 roku, weteran wojny francusko-pruskiej, uczestnik polskiej emigracji we Francji.

Życiorys

Pochodzenie i młodość

Józef Konstanty Ramotowski urodził się 12 kwietnia 1812 roku w Tykocinie w typowej dla północno-wschodniego Mazowsza rodzinie szlachty zaściankowej wywodzącej się od Karola Ramotowskiego, syna Jana, urodzonego ok. 1675, dziedzica wsi Kumelsk. Ojcem jego był Józef Ramotowski urodzony w 1781 w Grądach Wielkich w parafii Jedwabne, a matką Józefa z domu Usarzewska z Warki. Ojciec Konstantego pracował w Tykocinie jako pisarz w magazynach solnych. Konstanty miał trzech braci: Aleksandra (1809), Leopolda Pawła (1818) i Nikodema Józefa.

Powstanie listopadowe i emigracja

W 1830 roku Konstanty ukończył Szkołę Wojewódzką w Łomży i zapisał się na Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Tam zastał go wybuch powstania listopadowego. Prawdopodobnie wziął udział w szturmie na Arsenał.

Wstąpił do Legii Akademickiej, a później do 2 pułku piechoty liniowej. Wziął udział w bitwie pod Wawrem, po której został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari i awansowany na stopień podoficerski. Przeszedł cały szlak 2 pułku. W bitwie pod rodzinnym Tykocinem został ranny. Powstanie skończy wraz z całym korpusem Rybickiego, przechodząc do Prus. Przed przekroczeniem granicy został awansowany na stopień podporucznika. Opuścił Prusy, przez Poznań i Drezno udał się do Francji.

Do Strasburga dotarł 18 lipca 1832 roku. Dzielił los wszystkich polskich popowstaniowych uchodźców. Był przerzucany do kolejnych ośrodków dla uchodźców polskich. Przebywał w Châteauroux, Bourges, Mortain, Rouen, Rennes i Laval.

Prawdopodobnie w 1835 roku poznał Constance Aline Guesdon de Beauchesne, wdowę po Henri de La Broise. 7 stycznia 1836 roku wziął z nią ślub i zamieszkał w Désertines w dworze Grande Haie. Wszedł w środowisko miejscowej szlachty. Został wiceprzewodniczącym Komitetu Rolnego, a później kapitanem Gwardii Narodowej. Urodziły mu się dzieci. Dwóch pierwszych bliźniaków zmarło po porodzie w 1836 roku. W 1837 roku urodziła się córka Marie Leokadie, w 1840 syn Arthur Joseph Anne, a w 1841 Léopold Thadée. Syn Arthur zmarł w 1850 roku.

Został członkiem Towarzystwa Demokratycznego Polskiego. W 1856 roku podpisał deklarację emigracji odrzucającą amnestię carską.

Powstanie styczniowe

W 1862 roku opuścił Francję i przedostał się na Litwę w okolice Rosieni – prawdopodobnie do jednego z braci – i tam przygotowywał się do powstania. W tym samym roku jego syn Léopold Thadée ukończył szkołę wojskową i dostał stopień podporucznika kawalerii armii francuskiej.

Konstanty przyjął pseudonim „Wawer” na pamiątkę bitwy z 1831 roku i wstąpił do oddziału Władysława Cichorskiego „Zameczka” walczącego na Podlasiu. W marcu 1863 roku dostał rozkaz sformowania własnego oddziału. Oddział sformował w swoich rodzinnych stronach, na północno-wschodnim Mazowszu. Mimo słabego uzbrojenia odbył wiele potyczek i bitew z wojskami rosyjskimi. Był dobrym żołnierzem, czego wyrazem był jego awans na stopień pułkownika wojska polskiego.

Bił się ze zmiennym szczęściem pod Białaszewem, Jaświłami (Wielkimi Jaszwilami), Jastrzębną (zob. Jastrzębna Pierwsza i Druga), Balinką, Czarnym Brodem, Kadyszem, Gruszkami, Kozim Rynkiem, Radziłowem i Sieburczynem. Został zapamiętany jako zdolny dowódca, dobry kawalerzysta, ale jednocześnie jako człowiek, który lubił dobrze zjeść i wypić w dobrej kompanii. Do legendy przeszły skrzynki z francuskim szampanem, które rzekomo kazał za sobą wozić. Finansowo wspomagała go m.in. jedna z najbogatszych rodzin tamtych stron – rodzina Kisielnickich. W majątku Kisielnickich w Korzenistem, gdzie oczekiwał dostawy broni z Prus Wschodnich, został otoczony przez Rosjan, ale wyszedł z okrążenia.

14 lipca 1863 roku poniósł klęskę pod Rząśnikiem, oddział uległ rozproszeniu, ale „Wawer” zebrał go ponownie. Następna klęska pod Nowogrodem doprowadziła do rozwiązania oddziału. W sierpniu ponownie zorganizował oddział, ale 3 września został rozbity pod Strzelcowizną. Nie widząc możliwości kontynuowania walki rozwiązał oddział, a sam przedostał się do Prus Wschodnich. Krok ten został poczytany przez Rząd Narodowy za dezercję i zaocznym wyrokiem Sądu Wojennego „Wawer” został skazany na karę śmierci. Nieco później wyrok ten zostaje anulowany.

W grudniu 1863 roku „Wawer” wrócił do Francji.

Służba we Francji i ostatnie lata

Wybuch wojny francusko pruskiej w 1870 roku zastał go w Désertines. Był kapitanem – dowódcą 9. kompanii Gwardii Narodowej Zmobilizowanej z rejonu Mayenne.

27 października dostał awans na podpułkownika i zostaje dowódcą 2. legionu Gwardii Narodowej Zmobilizowanej z Mayenne. Organizował tę jednostkę i prawdopodobnie wziął udział w bitwie pod Le Mans, a następnie osłaniał wycofywanie się jednostek francuskich na linię rzeki Mayenne. Bronił miasta Beaumont-sur-Sarthe. Koniec działań wojennych zastał go na linii obrony odległej zaledwie kilkadziesiąt kilometrów od Désertines. W wojnie 1870 roku oprócz Konstantego wziął udział również jego syn Léopold Thadée, początkowo jako porucznik 8 pułku strzelców konnych, a następnie, po ucieczce z niewoli pruskiej jako kapitan 6. pułku strzelców konnych. W podzięce Matce Boskiej za ocalenie życia wszystkim członkom rodziny Constance wystawiła w Désertines kapliczkę znaną miejscowym jako kapliczka Ramotowskiej. W roku 1876 zmarła Constance Aline, a „Wawer” opuścił Désertines i przeniósł się do Paryża. Działał w polskich towarzystwach kombatanckich, organizował zbiórki pieniędzy na renty dla byłych powstańców, aby w końcu samemu z tej renty korzystać. Syn Léopold Thadée walczył w tym czasie w Afryce Północnej w Maroku i Algierii, dowodząc jednostkami kirasjerów, strzelców konnych i spahisów, w 1884 roku wrócił do Francji i dostał stanowisko szefa wyszkolenia w prestiżowej szkole kawalerii w Saumur. Do niego też przeniósł się Józef Konstanty i tam zmarł w 1888 roku. Ciało jego zostało przewiezione do Mortain i tam pochowane.

Léopold Thadée Ramotowski kontynuował karierę wojskową. Został kawalerem Legii Honorowej, dowodził pułkiem huzarów i strzelców konnych aż w końcu został mianowany na stopień generała brygady i dowódcą brygady kirasjerów. W 1903 odszedł ze służby liniowej, dostając przydział do Komitetu Technicznego Kawalerii w Paryżu. Wtedy też kupił grób na Cmentarzu Montparnasse i zarządził ekshumację ciał swoich rodziców – Constance Aline z Désertines i Józefa Konstantego z Cmentarza Mortain i ich ponowny pochówek na Monparnasse (grób ten jest również miejscem spoczynku Marie Leokadie, oraz samego Léopolda Thadée).

Linki zewnętrzne

• Pełne dossier Józefa Konstantego Ramotowskiego „Wawra”