Józef Marian Mazanowski

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Józef Marian Mazanowski
Marian Mazanowski
Ilustracja
podporucznik piechoty podporucznik piechoty
Data i miejsce urodzenia

10 czerwca 1899
Lwów

Data i miejsce śmierci

20 kwietnia 1919
Lwów

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Jednostki

11 Pułk Haubic,
1 Pułk Strzelców Lwowskich

Stanowiska

dowódca plutonu

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
wojna polsko-ukraińska:

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Medal Waleczności (Austro-Węgry)
Multimedia w Wikimedia Commons

Józef Marian Mazanowski, właśc. Marian Mazanowski (ur. 10 czerwca 1899 we Lwowie, zm. 20 kwietnia 1919 tamże) – podporucznik piechoty Wojska Polskiego. Uczestnik obrony Lwowa podczas wojny polsko-ukraińskiej. Był odznaczony Orderem Virtuti Militari oraz czterokrotnie Krzyżem Walecznych.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Józef Mazanowski przed wojną
Postrzelenie ppor. Józefa Mazanowskiego w obronie Persenkówki – uwiecznione na obrazie Stanisława Batowskiego
Pogrzeb Józefa Mazanowskiego
Nagrobek Józefa Mazanowskiego

Urodził się 10 czerwca 1899 we Lwowie[1][2][3]. Był synem Aleksandra i Wandy z domu Lewickiej[4][3]. W młodości pisał poezje i rozwijał talent muzyczny, w związku z czym przepowiadano mu przyszłość artystyczną[3]. Był uczniem prof. Viléma Kurza[4]. Władał językami obcymi, niemieckim, angielskim, francuskim[4]. Jako Marian Mazanowski od 1909 do roku szkolnego 1916/1917 w klasach I-VIII kształcił się w III Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie[5][6]. W roku szkolnym 1916/1917 zdał chlubnie egzamin dojrzałości w terminie nadzwyczajnym w ramach tzw. matur wojennych[1][4].

Podczas I wojny światowej, tuż po zdaniu matury w roku szkolnym 1916/1917 został wcielony do C. K. Armii[7][4][2][3]. Służył jako jednoroczny ochotnik w 11 pułku haubic[7]. Odbył studia w instytucie oficerskim artylerii i złożył egzamin z odznaczeniem[4][2]. Został skierowany do działań na froncie wschodnim[4][2][3]. Podczas zdobywania Nikołajewa pod Odessą został trafiony kulą dum-dum i odniósł ciężkie rany płuc[4][2][3]. Początkowo był leczony na miejscu, a potem we Lwowie i w Zakopanem[2][2][3]. Podjął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego[2].

U kresu wojny, około września 1918 w stopniu chorążego został zaprzysiężony do zorganizowanej przez por. Romana Abrahama, pierwszej dziesiątki organizacji Polskie Kadry Wojskowe[8]. W listopadzie 1918 uczestniczył w obronie Lwowa podczas wojny polsko-ukraińskiej[2][3]. Wraz z oddziałem rtm. Romana Abrahama brał udział w zdobyciu Góry Stracenia[9][2][3]. Tam został dowódcą plutonu liniowego, odpowiadającego za część obronną[10][11]. W okresie od 10 do 13 listopada wyróżniał się w walkach obronny placówki[12]. 14 listopada odznaczył się w walkach odzyskujących Kleparów i Zamarstynów[13]. W wydanych 14 i 17 listopada rozkazach Naczelnej Komendy Obrony Lwowa otrzymał wyrazy uznania[9][2][3]. W kolejnych dniach, wraz z towarzyszami (tzw. „Straceńcy” lub „trupie główki” albo „rycerze śmierci”[4][9]), prowadził akcje uniemożliwiające ich odcięcie w zdobytej placówce[2][14]. Nocą 21/22 listopada prowadzony m.in. przez niego wypad dotarł do placu Zbożowego[15], a w dalszym ciągu tej nocy wspólnie z kilkoma Polakami ruszył w stronę rynku głównego, zajął przed godz. 3 budynek teatru, następnie Plac św. Ducha z odwachem, nad ranem Dom Narodny i ratusz, a o godz. 5:20[16] lub 5:40[9] wraz z por. Abrahamem wszedł do ratusza, po czym wspólnie z nim dokonał zdjęcia chorągwi ukraińskich z wieży ratuszowej (będących tam od trzech tygodni) i zawieszenia tamże flagi polskiej[4][2][17][14][18][3]. W walkach o Lwów walczył w stopniu chorążego[19][13].

Po oswobodzeniu Lwowa w stopniu podporucznika w szeregach 1 pułku piechoty Strzelców Lwowskich brał udział w walkach z Ukraińcami poza miastem, m.in. w miejscowościach Grzybowice, Laszki, Dublany, Sokolniki, Sołonka[4][9][20][2][3]. 28 grudnia 1918 w nieustępliwej obronie lewego skrzydła Persenkówki, prowadzonej z garstką sześciu żołnierzy, został pod krzyżem ciężko ranny w okolice poniżej biodra, schował się w rowie, a wieczorem tego dnia wzięty do niewoli[4][9]. Rankiem następnego dnia, po kontrataku oddziału rtm. Abrahama został odbity[4][21][2][22][23][3].

Z raną biodra i uszkodzonymi kośćmi został umieszczony w szpitalu na Politechnice[2][3]. Pozostawał tam przez dłuższy czas na leczeniu z uwagi na powikłania (w jego trakcie odwiedzany zarówno przez swoich żołnierzy jak i przez osobistości, np. przedstawicieli gen. Josepha Barthélemy’ego czy Heleny Paderewskiej[4][2]). W rezultacie niezagojonej rany, po niespełna czterech miesiącach cierpień zmarł w niedzielę wielkanocną 20 kwietnia 1919 we Lwowie w wieku niespełna 20 lat[4][9][2][20][3]. Jego pogrzeb odbył się 23 kwietnia 1919 z kaplicy szpitala WP „Technika”[4] i był wielką manifestacją[2]. Został pochowany na Cmentarzu Obrońców Lwowa (kwatera VIII, miejsce 477[24], lub 573[3]).

Podczas walk odznaczał się odwagą i stanowczością[4]. Był jednym z najdzielniejszych oficerów oddziału Abrahama[4]. Wielokrotnie wymieniany w zaszczytnych uznaniach w rozkazach i komunikatach Naczelnej Komendy Obrony Lwowa[4].

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Dekretem z 20 maja 1919 „w uznaniu waleczności i zasług” został pośmiertnie mianowany na stopień porucznika[25][26][2][3].

Nazwisko por. Józefa Mazanowskiego zostało wymienione na tablicy umieszczonej na Pomniku Obrońców Lwowa na Persenkówce, poległych w dniach 27-30 XII 1918[27].

Postrzelenie por. Mazanowskiego na Persenkówce utrwalił na obrazie malarz Stanisław Batowski[28].

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

  • Iwo Skałkowski – także śmiertelnie ranny na Persenkówce 28 grudnia 1918 i również upamiętniony przez malarza Stanisława Batowskiego[31]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Gimnazjum ↓, s. 35.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v Józef Białynia Chołodecki. Ś p. por. Józef Marian Mazanowski. „Panteon Polski”. Nr 23, s. 10-11, 1926. 
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Piotr W. Kochański: Józef Marian Mazanowskik. ogrodywspomnien.pl. [dostęp 2020-05-15]. za: Stanisław Nicieja: Cmentarz Obrońców Lwowa. Wrocław / Warszawa / Kraków: Ossolineum, 1990, s. 186-187.
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Z pola chwały i śmierci. † Józef Maryan Mazanowski. „Gazeta Lwowska”. Nr 93, s. 3, 23 kwietnia 1919. 
  5. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1910. Lwów: Fundusz Naukowy, 1910, s. 68.
  6. ↑ Gimnazjum ↓, s. 39.
  7. ↑ a b c Gimnazjum ↓, s. 13.
  8. ↑ Abraham ↓, s. 619.
  9. ↑ a b c d e f g Józefa Münzówa. Por. Józef Maryan Mazanowski (w rocznicę śmierci). „Gazeta Lwowska”. Nr 91, s. 4, 21 kwietnia 1920. 
  10. ↑ Abraham ↓, s. 627, 628.
  11. ↑ Semper fidelis ↓, s. Tab. 33.
  12. ↑ Abraham ↓, s. 630.
  13. ↑ a b Hupert ↓, s. 66.
  14. ↑ a b Semper fidelis ↓, s. Tab. 35.
  15. ↑ Abraham ↓, s. 632.
  16. ↑ Gella ↓, s. 171.
  17. ↑ Jan Rogowski: Listopad 1918 r. we Lwowie. W: W szesnastą rocznicę. Lwów: Towarzystwo Straży Mogił Polskich Bohaterów we Lwowie, 1934, s. 23.
  18. ↑ Abraham ↓, s. 633-634.
  19. ↑ Gella ↓, s. 191.
  20. ↑ a b Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918-1920. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1934, s. 550.
  21. ↑ M. R-e. Na Persenkówce. „Gazeta Lwowska”. Nr 298, s. 3, 29 grudnia 1928. 
  22. ↑ Hupert ↓, s. 125.
  23. ↑ Semper fidelis ↓, s. Tab. 98, 123.
  24. ↑ W szesnastą rocznicę. Lwów: Towarzystwo Straży Mogił Polskich Bohaterów we Lwowie, 1934, s. 44.
  25. ↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych. Nr 59 z 29 maja 1919 roku, poz. 1866.
  26. ↑ Kronika. Odznaczenie. „Gazeta Lwowska”. Nr 134, s. 3, 12 czerwca 1919. 
  27. ↑ Semper fidelis ↓, s. 235.
  28. ↑ Semper fidelis ↓, s. 98.
  29. ↑ Dekoracja Orderem „Virtuti Militari”. „Gazeta Lwowska”. Nr 87, s. 4, 17 kwietnia 1921. 
  30. ↑ M.P. z 1933 r. nr 255, poz. 273.
  31. ↑ Czesław Mączyński: Boje lwowskie. Cz. 1. Oswobodzenie Lwowa (1-24 listopada 1918 roku). T. I. Warszawa: 1921, s. 252.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Józef_Marian_Mazanowski&oldid=71953438”