Józef Smak

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Józef Ignacy Smak
Ilustracja
Józef Smak w 2003 roku
Data i miejsce urodzenia

5 stycznia 1936
Sochaczew

prof. dr hab. nauk fizycznych
Specjalność: astrofizyka
Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Doktorat

1961 – astrofizyka obserwacyjna
Uniwersytet Warszawski

Habilitacja

1965 – astrofizyka obserwacyjna
Uniwersytet Warszawski

Profesura

1981

Polska Akademia Nauk
Status

członek rzeczywisty

Praca naukowa
Instytucja

Polska Akademia Nauk

Instytut

CAMK w Warszawie

Okres zatrudn.

od 1958

Dyrektor
Instytut

Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika Polskiej Akademii Nauk

Okres spraw.

1975–1981 i 1995–1998

Poprzednik

Bohdan Paczyński (w 1975) i Marek Demiański (w 1995)

Następca

Jerzy Stodółkiewicz (w 1981) i Marek Sarna (w 1998)

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi

Józef Ignacy Smak (ur. 5 stycznia 1936 w Sochaczewie) – polski astronom, profesor dr hab. Uniwersytetu Warszawskiego, wieloletni pracownik i dyrektor Centrum Astronomicznego im. Mikołaja Kopernika PAN, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Józef Smak ukończył studia na Uniwersytecie Warszawskim w 1958 roku. W 1961 roku uzyskał stopień doktora, a w 1965 roku – stopień doktora habilitowanego. Profesorem nadzwyczajnym został w 1971 roku, a tytuł profesora zwyczajnego uzyskał w 1981 roku. W 1986 roku został członkiem korespondentem PAN, a od 1998 roku jest członkiem rzeczywistym PAN.

Opublikował ponad 100 prac naukowych, przede wszystkim z zakresu budowy i ewolucji gwiazd, ciasnych układów podwójnych i gwiazd zmiennych. Był promotorem 4 prac doktorskich. Wychował parę pokoleń warszawskich astronomów.

W 1996 roku Józef Smak był promotorem doktoratu honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego Riccardo Giacconiego, późniejszego laureata Nagrody Nobla (w 2002 roku).

Działalność naukowa[edytuj | edytuj kod]

Od 1958 roku był kolejno asystentem, starszym asystentem i adiunktem w Katedrze Astronomii Uniwersytetu Warszawskiego. W 1965 roku został zatrudniony w Zakładzie Astronomii PAN jako docent (1965–1971) i profesor (1971–). Zakład Astronomii zmienił nazwę na Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika 11 lutego 1976 roku. Józef Smak był dyrektorem Zakładu/Centrum w latach 1974–1981, w czasie, gdy wybudowano nowy budynek Centrum (otwarty 24 maja 1978 roku) i wyposażono je w supernowoczesny wtedy amerykański komputer PDP-11/45. Ponownie był dyrektorem Centrum w latach 1995–1998, a w latach 1984–1986, 1993-95 i ponownie od 2007 roku był przewodniczącym Rady Naukowej Centrum.

Józef Smak razem z Bohdanem Paczyńskim byli inicjatorami budowy Centrum, którego koncepcję przedstawili 2 marca 1970 roku[1].

Smak przebywał na licznych stażach naukowych, był m.in.:

Brał udział w pracach Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów: był przewodniczącym Sekcji V (1993–1998) i wiceprzewodniczącym tejże Komisji (2003–2006).

Osiągnięcia naukowe[edytuj | edytuj kod]

W swojej działalności naukowej prowadził obserwacyjne i teoretyczne badania gwiazd zmiennych, w tym ciasnych układów podwójnych. Wraz z Wojciechem Krzemińskim w latach 60. i 70. XX wieku jako pierwsi zasugerowali, że w obiektach tych zachodzi proces akrecji materii i poprawnie zinterpretowali ich krzywe zmian blasku jako pochodzące od dysku akrecyjnego uderzanego przez wąski strumień materii wypływającej przez wewnętrzny punkt Lagrange’a z mniej masywnego składnika układu. Przedstawił model standardowy układów kataklizmicznych, który stał się kanonem wiedzy o tych układach. Stworzył podwaliny wiedzy o dyskach akrecyjnych, w tym modelu wybuchów nowych karłowatych. Był również pierwszym, który na początku lat 70. wykrył zmienność rozmiarów dysku akrecyjnego w układzie U Gem, obserwacyjnie dowodząc w ten sposób teorię wyjaśniającą wybuchy nowych karłowatych na skutek niestabilności w dysku. Był również jednym z tych badaczy, którzy na początku lat 80. odkryli niestabilność termiczną dysków w układach kataklizmicznych.

Działalność edytorska[edytuj | edytuj kod]

Józef Smak był redaktorem naczelnym czasopism naukowych: „Acta Astronomica” (1966–1969) i „Postępy Astronomii” (1988–1989).

Jest autorem m.in. książek „Opowiadania starego astronoma” (2010) oraz „Nowe opowiadania starego astronoma” (2013).

Członkostwo w organizacjach[edytuj | edytuj kod]

  • członek Polskiego Towarzystwa Astronomicznego (sekretarz ZG w latach 1969–1973)
  • członek Międzynarodowej Unii Astronomicznej (prezydent Komisji 27 Gwiazd Zmiennych 1976–1979, prezydent Komisji 42 Ciasnych Układów Podwójnych 1985–1988, wiceprezydent Unii w latach 1991–1997)
  • zastępca sekretarza Wydziału III Nauk Matematycznych, Fizycznych i Chemicznych PAN (1990–1992)
  • zastępca przewodniczącego (1975–1977 i 1981–1983), następnie przewodniczący (1984–1992) w Komitecie Astronomii PAN
  • członek Academia Europaea (od 1990 roku).

Odznaczenia i nagrody[edytuj | edytuj kod]

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Żonaty z Anną Michałowską. Mieszka w Warszawie.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Historia CAMK. [dostęp 2012-04-03].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]