Józef Swoboda
 podpułkownik piechoty
| |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
|---|---|
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy | |
.png){kind=small}
Józef K. Swoboda[a] – podpułkownik piechoty Wojska Polskiego.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Podczas I wojny światowej w 1915 w stopniu kapitana był dowódcą 214 batalionu Obrony Krajowej i jednocześnie pełnił funkcję komendanta miasta Krosna[1]. U schyłku wojny był określany jako oficer armii austriackiej przeniesiony w stan spoczynku[2][3]. W połowie listopada 1918 zorganizował grupę żołnierzy – rekrutowanych w Krośnie i okolicach – złożoną z kompanii krośnieńskiej, nowosądeckiej sanockiej oraz plutonu artylerii i pociągu pancernego (razem 22 oficerów i ok. 180 podoficerów i szeregowych), którzy przybyli do Sanoka; ponadto pod rozkazy Swobody podporządkował się ochotniczy oddział złożony z robotniczych borysławskich, kierowanych przez por. Machnickiego, również przybyły do Sanoka[4]. Tam ppłk Swoboda prowadził dalszą rekrutację[5]. Objął dowództwo nad liczącym 500 żołnierzy tzw. „Batalionem Strzelców Sanockich”[6] (pierwotnie pod nazwą „Ochotniczy Batalion Strzelców Sanockich”[7]. W dniu 18 listopada grupa ppłk. Swobody (wzgl. „Grupa podpułkownika Swobody”)[7] po rozbiciu zgrupowania ukraińskiego zajęła Ustrzyki Dolne (biorąc jeńców i dwie 10-centymetrowe haubice), 20 listopada Chyrów[8]. 24 listopada, podczas spotkania z przedstawicielami żydowskiej społeczności Ustrzyk Dolnych, zażądał od nich 300 000 koron okupu, który miał być dostarczony w przeciągu godziny. Zdaniem Swobody, miejscowi Żydzi mieli kolaborować z Ukraińcami. W przypadku odmowy zapłacenia, zagroził, że zniszczy dzielnice żydowską przy użyciu pociągu pancernego. Żydom udało się zebrać 59 337,82 koron. Informacja o żądaniu Swobody dotarła do Zygmunta Lasockiego, członka Polskiej Komisji Likwidacyjnej, który uznał ją za nielegalną. Pomimo tego, Swobodzie udało się zebrać jeszcze dodatkowych 90 000 koron[9]. Akcji wojskowej pod dowództwem ppłk. Swobody (nazywanej wówczas „ekspedycją”) przypisano oczyszczenie z Ukraińców linii kolejowej Sanok-Chyrów-Przemyśl[10]. Po zajęciu Felsztyna grupa podpułkownika wpadła w zasadzkę, odniosła straty, a rzekoma nieostrożność dowódcy skutkowała nieposłuszeństwem podkomendnych, zaś sam Swoboda zachorował, po czym w Chyrowie dowództwo przejął ppłk Bielecki[11][12].
Był autorem artykułu pt. Relacja z wyprawy na Chyrów w listopadzie 1918[13][7][14].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Witold Hupert wymienił tożsamość „J. K. Swoboda”, zob. Witold Hupert: Walka o Lwów (od 1 listopada 1918 do 1 maja 1919 roku). Warszawa: 1933, s. 101. W niektórych źródłach (np. 1, 2) był przedstawiany jako „Juliusz Swoboda” (zob. inny podpułkownik Wojska Polskiego Juliusz Swoboda).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Olejko 2022 ↓, s. 69.
- ↑ Kronika. „Ziemia Przemyska”. Nr 21, s. 2, 29 listopada 1918.
- ↑ Bolesław Roja: Legendy i fakty. Warszawa: 1931, s. 368.
- ↑ Józef Sopotnicki: Kampanja polsko-ukraińska. Doświadczenia operacyjne i bojowe. Lwów: 1921, s. 57.
- ↑ Edward Zając: Szkice z dziejów Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1998, s. 136, 209. ISBN 83-909787-0-9.
- ↑ Edward Zając: Jak Sanok wybił się na niepodległość. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1995, s. 30, 32, 36. ISBN 83-901466-3-0.
- ↑ a b c Olejko, Siwiec 2021 ↓, s. 34.
- ↑ Józef Sopotnicki: Kampanja polsko-ukraińska. Doświadczenia operacyjne i bojowe. Lwów: 1921, s. 58.
•Maksymilian Landau, Adam Tabiszewski: Zarys historji wojennej 4-go pułku artylerii polowej. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, s. 5.
•Bolesław Roja: Legendy i fakty. Warszawa: 1931, s. 136, 195, 201, 204, 214, 217.
•Witold Hupert: Walka o Lwów (od 1 listopada 1918 do 1 maja 1919 roku). Warszawa: 1933, s. 101.
•Wojna polsko-ukraińska. Komunikat Sztabu Generalnego z 26 listopada. „Głos”, s. 3, Nr 383 z 27 listopada 1917.
•Stefan Pomarański: Pierwsza wojna polska (1918–1920). Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1920, s. 6. - ↑ Hagen 2018 ↓, s. 151.
- ↑ Wywiad w komendzie okręgowej. „Ziemia Przemyska”. Nr 14, s. 1, 21 listopada 1918.
- ↑ Witold Hupert: Walka o Lwów (od 1 listopada 1918 do 1 maja 1919 roku). Warszawa: 1933, s. 101, 106.
- ↑ Juliusz Zaleski. Z dziejów III Baonu strzelców sanockich (garść wspomnień w rocznicę). „Ziemia Sanocka”. 33, s. 2, 4 kwietnia 1920.
- ↑ J. K. Swoboda. Relacja z wyprawy na Chyrów w listopadzie 1918. „Głos Krośnieński”. Nr 3, s. 2, 11 listopada 1928.
- ↑ Olejko 2022 ↓, s. 70.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Andrzej Olejko, Bogusław Siwiec: Niepodległość nad Strwiążem. Ustrzyki 1918. T. 1. Ustrzyki Dolne: Bieszczadzkie Centrum Turystyki i Promocji w Ustrzykach Dolnych, 2021, s. 1-79, seria: Biblioteczka Bitew Bieszczadzkich. ISBN 978-83-950624-3-8.
- Andrzej Olejko: Bieszczadzka niepodległość. Zapomniana wojna polsko-ukraińska w Bieszczadach 1918-1919. Krosno: Ruthenus, 2022, s. 1-336. ISBN 978-83-7530-852-5.