Język aramejski judeo-palestyński
Język aramejski judeo-palestyński (hebr. ארמית גלילית, aramit glalit)[1] – jeden z dialektów języka późnoaramejskiego, stanowiący zachodnią grupę dialektów tego języka[2]. Reprezentowany jest przede wszystkim przez teksty powstałe na terenie Palestyny (stąd nazwa), w tym Talmud palestyński oraz Targum Neofiti[2].
Równolegle w ramach tzw. grupy wschodniej dialektów rozwinęły się aramejski judeo-babiloński, literacka odmiana syryjskiego i mandejski[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Język aramejski judeo-palestyński obejmuje język aramejski talmudyczny-palestyński. Talmud Palestyński lub Talmud Jerozolimski lub Talmud Jeruszalmi ukończono na początku IV wieku w Palestynie, w Cezarei, Seforis i Tyberiadzie. Gemara palestyńska zawiera mało opowieści i legend[3].
Gramatyka[edytuj | edytuj kod]
| Język aramejski judeo-palestyński (Koniugacja – Binjan) |
Język hebrajski (Koniugacja – Binjan) | Język aramejski judeo-palestyński | Język hebrajski | Język aramejski judeo-palestyński | Zjawisko |
| פְּעַל Pe'al (łac.:activum) [4] |
קַל Kal/Pa'al | כְּתַב | כָּתַב | k'taw | pisał |
| אִתְפְּעֵל itpe'el (łac.:Passivum) [4] |
נִפְעַל Nifal | אִתְכְּתֵיב | נִכְּתַב | itktew | było napisane |
| אַפְעֵל Af'el (łac.:verbum causativum) [4] |
הִפְעִיל Hifil | אַפְקֵד | הִפְקִיד | afked | on zdeponowany |
| אִתַפְעַל Ittaf'al (łac.:verbum causativum-Passivum) [4] |
הָפְעַל Hofal | אִתַפְקַד | הָפְקַד | itafkad | pozwolił depozytu |
| פַּעֵל Pa'el (łac.:verbum intensivum) [4] |
פִּעֵל Pi'el | קַדֵיש | קִדֵש | kadesz | pobłogosławił |
| אִתְפַּעַל Itpa'al (łac.:verbum intensivum-Passivum) [4] |
נִתְפַּעַל Nitpa'al | וְיִתְקַדַּשׁ | נִתְקַדַּשׁ | itkadasz | był błogosławiony |
Liczba pojedyncza/Liczba mnoga[edytuj | edytuj kod]
| Zjawisko | Język hebrajski | Język aramejski judeo-palestyński |
|---|---|---|
| "król" | המֶלֶךְ (ha-melekh) | מַלְכָּא (malk-a) |
| "królowie" | המְלָכִים (ha-melakhim) | מַלְכָּיא (malk-ajia) |
| "świat" | העוֹלָם (ha-olam) | עָלְמָא (alm-a) |
| " światy" | העוֹלָמים (ha-olamim) | עָלְמָיא (alm-ajia) |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Menahem Mansoor, Biblical Hebrew Step by Step, Baker Publishing Group, 1978, ISBN 978-0-8010-6041-0 [dostęp 2021-09-28] (ang.), "aramejski - języki zachodnioaramejskie, w tym biblijny judeo-palestyński, (...)".
- ↑ a b c Majewski 2011 ↓, s. 153.
- ↑ Kameraz-Kos 1997 ↓, s. 18.
- ↑ a b c d e f Gustaf Dalman: Grammatik des jüdisch-palästinischen Aramäisch, Leipzig 1905, s. 402.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dalman, G. :Grammatik des jüdisch-palästinischen Aramäisch, Leipzig, 1905
- Ninel Kameraz-Kos: Święta i obyczaje żydowskie. Warszawa: Wydawnictwo Cyklady, 1997. ISBN 83-86859-26-1.
- Kutscher, E. Y.: Studies in Galilean Aramaic. Ramat-Gan 1976.
- Levias, C.: A Grammar of Galilean Aramaic, 1986, ISBN 0-87334-030-2
Marcin Majewski, Klasyfikacja języków semickich, J. Uliasz (red.), „Studia Leopoliensia”, 4 (2011), Materiały z międzynarodowego sympozjum we Lwowie-Brzuchowicach; licencja CC-by 3.0, 2011, s. 137-155 [dostęp 2016-07-13] (pol.).- Sokoloff, M. : A Dictionary of Jewish Palestinian Aramaic of the Byzantine Period, Johns Hopkins 2002/3 and Ramat Gan 2002 ISBN 0-8018-7234-0
- Stevenson, W. B.: Grammar of Palestinian Jewish Aramaic. Oxford 1978.
