Język banjar
| Obszar | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
3,5 mln (2015) | ||||
| Pismo/alfabet | |||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||
| Status oficjalny | |||||
| Ethnologue | 3 środek szerszej komunikacji↗ | ||||
| Kody języka | |||||
| ISO 639-3 | bjn | ||||
| IETF | bjn | ||||
| Glottolog | banj1241 | ||||
| Ethnologue | bjn | ||||
| Występowanie | |||||
 Rozprzestrzenienie geograficzne języka banjar | |||||
| W Wikipedii | |||||
| |||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||
Język banjar, bandżar (bahasa Banjar) – język austronezyjski używany w południowej i wschodniej części wyspy Borneo (Kalimantan), gdzie służy jako lingua franca. Według danych z 2015 roku posługuje się nim ponad 3,5 mln ludzi[1]. Jest głównym językiem indonezyjskiego ludu Bandżarów[2]. Pewni jego użytkownicy zamieszkują też Sumatrę i Malezję[3].
Dzieli się na szereg dialektów, m.in. banjar hulu (mający trzy samogłoski) i banjar kuala (mający pięć samogłosek)[4]. Obie grupy wchodzą ze sobą w regularny kontakt i rozumieją się wzajemnie[5]. Banjar służy jako język handlowy oraz środek komunikacji międzygrupowej dla Bandżarów i użytkowników języków lokalnych (takich jak ma’anyan czy bakumpai)[4]. Ma dużo większy prestiż niż języki barito, które zanikają wskutek jego ekspansji[6]. W użyciu jest również język indonezyjski[1].
Należy do grupy języków malajskich, według klasyfikacji Ethnologue stanowi część tzw. makrojęzyka malajskiego[1]. Bywa także klasyfikowany jako dialekt języka malajskiego[4][7]. Leksykostatystycznie nie jest szczególnie bliski ani standardowemu malajskiemu, ani dialektom malajskim z Sumatry (podobnie jak iban, przeważnie uważany za odrębny język)[8].
W odróżnieniu od wielu innych języków malajskich z Borneo nie jest autochtoniczny dla tej wyspy. Przypuszcza się, że rozwinął się w niewielkiej kolonii malajskiej, która została założona za czasów królestwa Śriwidżaja[9]. J.T. Collins (2022) uważa, że jest blisko spokrewniony z odmianami kutai i berau[10].
Wykazuje silne wpływy słownictwa jawajskiego[1][11]. W porównaniu do literackiego języka malajskiego cechuje się konserwatywną morfologią[4].
Jest zapisywany alfabetem łacińskim[12]. Dawniej wykorzystywano pismo jawi[13].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Banjar, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2017-08-19] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-05] (ang.).
- ↑ Bandżarowie, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-05-05] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-05].
- ↑ Hapip, Kawi i Noor 1981 ↓, s. 8.
- ↑ a b c d Adelaar i in. 1996 ↓, s. 680.
- ↑ Hapip, Kawi i Noor 1981 ↓, s. 8, 13.
- ↑ Steinhauer 1994 ↓, s. 771.
- ↑ Collins 2006 ↓, s. 47.
- ↑ Robert A. Blust, The Austronesian Languages, Canberra: Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University, 2009 (Pacific Linguistics 602), s. 62, ISBN 0-85883-602-5, OCLC 320478203 (ang.).
- ↑ Blust 2005 ↓, przyp. 11, s. 49.
- ↑ Collins 2022 ↓, 6. Malay in Other Settings. Cytat: [...] Along the east coast are varieties closely related to Banjarese, such as Upriver Kutai and Berau Malay.
- ↑ Tadmor 2003 ↓, s. 23–24.
- ↑ Durdje Durasid, Djantera Kawi, Bahasa Banjar Hulu, Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1978, s. 3, OCLC 14069170 [dostęp 2023-11-13] (indonez.).
- ↑ Oman Fathurahman, Filologi Indonesia: Teori dan Metode, Jakarta: Prenada Media, 2015, s. 128, ISBN 978-623-218-153-3, OCLC 1001307264 [dostęp 2022-09-07] (indonez.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- K. Alexander Adelaar i inni, Malay: its history, role and spread, [w:] Stephen A. Wurm, Peter Mühlhäusler, Darrell T. Tryon (red.), Atlas of Languages of Intercultural Communication in the Pacific, Asia, and the Americas: Vol I: Maps. Vol II: Texts, Berlin–New York: Walter de Gruyter, 1996 (Trends in Linguistics. Documentation 13), s. 673–693, DOI: 10.1515/9783110819724.2.673, ISBN 978-3-11-081972-4, OCLC 1013949454 [dostęp 2021-08-11] (ang.).
- Robert Blust, The Linguistic Macrohistory of the Philippines: Some Speculations, [w:] Hsiu-chuan Liao, Carl R. Galvez Rubino (red.), Current Issues in Philippine Linguistics and Anthropology: Parangal Kay Lawrence A. Reid, Manila: Linguistic Society of the Philippines, 2005, s. 31–68, ISBN 971-780-022-7, OCLC 71352409 [dostęp 2023-03-06] (ang.).
- James T. Collins, Malayic variants of eastern Borneo, [w:] Fritz Schulze, Holger Warnk (red.), Insular Southeast Asia: Linguistic and Cultural Studies in Honour of Bernd Nothofer, Wiesbaden: Otto Harrassowitz Verlag, 2006, s. 37–51, ISBN 978-3-447-05477-5, OCLC 85770625 [dostęp 2021-08-11] (ang.).
- James T. Collins, The Geographic and Demographic Expansion of Malay, [w:] Salikoko S. Mufwene, Anna María Escobar (red.), The Cambridge Handbook of Language Contact, t. 1: Population Movement and Language Change, cz. 3: Language Spread, Cambridge: Cambridge University Press, 2022 (Cambridge Handbooks in Language and Linguistics), s. 327–357, DOI: 10.1017/9781316796146.016, ISBN 978-1-009-09864-9, OCLC 1330434857 (ang.).
- Abdul Djebar Hapip, Djantera Kawi, Basran Noor, Struktur bahasa Banjar Kuala, Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1981, OCLC 64856270 [dostęp 2023-11-13] (indonez.).
- Alfred F. Majewicz, Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655.
- Hein Steinhauer, The Indonesian language situation and linguistics: Prospects and possibilities, „Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde”, 150 (4), 1994, s. 755–784, DOI: 10.1163/22134379-90003070, ISSN 0006-2294, OCLC 6015306165, JSTOR: 27864615 (ang.).
- Uri Tadmor, Final /a/ mutation: a borrowed areal feature in western Austronesian languages, [w:] John Lynch (red.), Issues in Austronesian Historical Phonology, Canberra: Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University, 2003 (Pacific Linguistics 550), s. 15–36, DOI: 10.15144/PL-550.15, ISBN 0-85883-503-7, OCLC 60341160 (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Banjar, [w:] Ethnologue: Languages of the World, Dallas: SIL International [dostęp 2009-12-25] (ang.).
- Banjar language. Global Recordings Network. [dostęp 2023-11-13]. (ang.).
- Banjarese language and alphabet. Omniglot. [dostęp 2023-11-13]. (ang.).