Język buli (austronezyjski)
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
2520 (2000) | ||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Status oficjalny | |||
| Ethnologue | 6b zagrożony↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | bzq | ||
| IETF | bzq | ||
| Glottolog | buli1255 | ||
| Ethnologue | bzq | ||
| WALS | bui | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Język buli – język austronezyjski używany w prowincji Moluki Północne w Indonezji, w regionie centralnej Halmahery. Według danych z 2000 roku posługuje się nim 2520 osób[1].
Posługuje się nim grupa etniczna Buli (według szacunków z 2006 r. licząca 5700 osób, mieszkańców 9 wsi)[2]. Terytorium Buli obejmuje rejon zatoki o tej samej nazwie, ale historycznie mieli zamieszkiwać okolice zatoki Kao (Kau)[3]. Dzisiejszy obszar społeczności językowej to fragment północno-wschodniego półwyspu Halmahery (tereny wzdłuż wybrzeża południowo-wschodniego)[4].
Dzieli się na dwa dialekty: buli właściwy, wayamli (jawanli, wajamli)[1][5]. Różnice między nimi są mało znaczące[3]. Ten drugi dialekt był także wzmiankowany jako odrębny język[6]. Buli jest znany również społeczności posługującej się językiem sawai (jako drugi język)[1][7]. Blisko spokrewnione języki to patani i maba[4].
Na poziomie słownictwa wykazuje wpływy języka malajskiego (w tym lokalnego malajskiego) oraz papuaskich języków Halmahery (ternate, tidore i tobelo). Za pośrednictwem ternate, tidore (i przypuszczalnie malajskiego) zaczerpnął też pewną grupę słownictwa europejskiego (portugalskiego, hiszpańskiego i niderlandzkiego). Występują również pożyczki jawajskie, pochodzące z bliżej niesprecyzowanego źródła[8].
Jeden z najwcześniej, a zarazem najdokładniej poznanych języków południowohalmaherskich[6][9]. Jego dokumentacją zajmował się misjonarz G. Maan, który opublikował listę słownictwa (1940)[10] oraz opis gramatyki, wraz ze zbiorem tekstów (1951)[11]. Pewne dane leksykalne dot. tego języka zawarto też w publikacji z 1980 r.[12] W 2022 r. ukazało się kolejne opracowanie leksykograficzne, powstałe pod auspicjami Kantor Bahasa Provinsi Maluku Utara[13]. Buli nie wykształcił piśmiennictwa[14].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Buli, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [dostęp 2022-02-18] [zarchiwizowane z adresu 2016-11-25] (ang.).
- ↑ Bubandt 2006 ↓, s. 132.
- ↑ a b Maan 1951 ↓, s. 5.
- ↑ a b Grimes i Grimes 1984 ↓, s. 46.
- ↑ Harald Hammarström, Robert Forkel, Martin Haspelmath, Sebastian Bank: Buli (Indonesia). Glottolog 4.6. [dostęp 2022-08-25]. (ang.).
- ↑ a b Uhlenbeck 1967 ↓, s. 874.
- ↑ Thomas 1983 ↓, s. 285.
- ↑ Maan 1951 ↓, s. 7–11.
- ↑ Kamholz 2014 ↓, s. 23.
- ↑ G. Maan, Boelisch-Nederlandsche woordenlijst met Nederlandsch-Boelisch register, Bandoeng: Nix, 1940 (Verhandelingen van het Koninklijk Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen 74.3), OCLC 250339095 (niderl.).
- ↑ Maan 1951 ↓.
- ↑ W.A.L. Stokhof, Lia Saleh-Bronkhorst, Holle lists: vocabularies in languages of Indonesia. Vol. 2. Sula and Bacan Islands, North Halmahera, South and East Halmahera, Canberra: Department of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University, 1980 (Pacific Linguistics D-28; Materials in languages of Indonesia 2), s. 249–263, DOI: 10.15144/PL-D28, ISBN 0-85883-218-6, OCLC 27582893 (ang.).
- ↑ Wa Ija Abdul Malik i inni, Kamus dwibahasa Buli-Indonesia, Ternate: Kantor Bahasa Provinsi Maluku Utara, Badan Pengembangan dan Pembinaan Bahasa, Kementerian Pendidikan, Kebudayaan, Riset, dan Teknologi, 2022, ISBN 978-623-1940-40-7 (indonez.).
- ↑ Maan 1951 ↓, s. 6.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Nils Bubandt, Speaking of Places: Spatial poesis and localized identity in Buli, [w:] James J. Fox (red.), The Poetic Power of Place: Comparative Perspectives on Austronesian Ideas of Locality, Canberra: ANU Press, 2006, s. 131–161, DOI: 10.22459/PPP.09.2006.08, ISBN 978-1-920942-86-1, OCLC 224973762, JSTOR: j.ctt2jbjrm.11 (ang.).
- Charles E. Grimes, Barbara D. Grimes, Languages of the North Moluccas: a preliminary lexicostatistic classification, [w:] E.K.M. Masinambow (red.), Maluku dan Irian Jaya, Jakarta: Lembaga Ekonomi dan Kemasyarakatan Nasional, Lembaga Ilmu Pengetahuan Indonesia (LEKNAS-LIPI), 1984 (Buletin LEKNAS III.1), s. 35–63, OCLC 54222413 (ang.).
- David Kamholz, Austronesians in Papua: Diversification and change in South Halmahera-West New Guinea, University of California, Berkeley, 2014, OCLC 910559312 [dostęp 2023-05-18] (ang.).
- G. Maan, Proeve van een bulische spraakkunst, ’s-Gravenhage: M. Nijhoff, 1951 (Verhandelingen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde 10), DOI: 10.1163/9789004286313, ISBN 978-90-04-28631-3, OCLC 1162616354, JSTOR: 10.1163/j.ctvbnm4mt (niderl.).
- Michael R. Thomas, Pronominal prefixes in Sawai, a Bulic language, [w:] Amran Halim, Lois Carrington, Stephen A. Wurm (red.), Papers from the Third International Conference on Austronesian Linguistics, Vol. 4, Thematic variation, Canberra: Department of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University, 1983 (Pacific Linguistics C-77), s. 285–289, DOI: 10.15144/PL-C77.285, ISBN 0-85883-304-2, OCLC 10276675 (ang.).
- E.M. Uhlenbeck, Indonesia and Malaysia, [w:] Yuen Ren Chao, Richard B. Noss, Joseph K. Yamagiwa (red.), Linguistics in East Asia and South East Asia, The Hague–Paris: Mouton & Co., 1967 (Current Trends in Linguistics 2), s. 847–898, DOI: 10.1515/9783110814637-024, ISBN 978-3-11-081463-7, OCLC 1110183250 [dostęp 2022-07-26] (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Buli. Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology. [dostęp 2024-09-03]. (ang.).