Język chicomuceltec
| |||
| Obszar | Meksyk (Chiapas), Gwatemala (Huehuetenango) | ||
| Liczba mówiących | 0 | ||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
|---|---|---|---|
| |||
| Status oficjalny | |||
| Ethnologue | 9 drzemiący↗ | ||
| Kody języka | |||
| Kod ISO 639-3↗ | cob | ||
| IETF | cob | ||
| Glottolog | chic1271 | ||
| Ethnologue | cob | ||
| WALS | cec | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Język chicomuceltec (Chikomuselteko lub Chicomucelteco; archaicznie, Cotoque) – język majański dawniej używany w regionach Chicomuselo, Mazapa de Madero i Amatenango de la Frontera w Chiapas w Meksyku, a także w niektórych pobliskich terenach Gwatemali. W latach 70. XX w. język wymarł. Według majanistów nie ma już nikogo, kto używałby tego języka jako ojczystego[1]. Społeczność potomków Chicomucelteco, szacowana w przybliżeniu na 1500 osób w Meksyku i 100 w Gwatemali[2], posługuje się obecnie językiem hiszpańskim.
Chicomuceltec był dawniej czasem nazywany Cakchiquel Mam, jednak jest dość daleko spokrewniony z Cakchiquel i Mam, będąc znacznie bliżej Wastek (Huastec)[3].
Historia i genealogia[edytuj | edytuj kod]
Język chicomuceltec został po raz pierwszy udokumentowany w nowożytnej literaturze lingwistycznej jako odrębny język w końcu XIX wieku, gdy ukazały się opisy opublikowane przez lingwistę Karla Sappera z jego podróży do północnej Mezoameryki w latach 1888–1895[4].
Powiązania Chicomuceltec z Wastek zostały ustalone w końcu lat 30. XX w. (Kroeber 1939) poprzez porównywanie słów z innymi językami majańskimi, co doprowadziło do wniosku, że język ten wykazywał wyższy stopień podobieństwa do Wastek niż innych języków majańskich.
Dokumentacja historyczna[edytuj | edytuj kod]
Dwustronicowy dokument datowany na 1775 rok, który został odzyskany z Francuskiej Biblioteki Narodowej w Paryżu, jest najstarszym znanym dokumentem w języku Chicomuceltec. Zachowując formę wyznania Kościoła katolickiego, manuskrypt zawiera osiem zdań napisanych w języku Chicomuceltec. Wzmiankuje się również, że język ten był tym, który określano Cotoque[5].
Zasięg geograficzny[edytuj | edytuj kod]
Zasięg geograficzny Wastek i Chicomuceltec w odniesieniu do reszty języków majańskich – z Wastek skupionym na północnym wybrzeżu Zatoki Meksykańskiej z dala od innych używanych na południe i wschód od przesmyku Tehuantepec –– był, co proponuje Kroeber, albo pozostałością po populacji pozostawionej po migracjach Huasteków na północ od wyżyny Chiapas, albo skutkiem powrotu grupy Huastec do ich wcześniejszych siedzib[6].
Zanik i wymarcie[edytuj | edytuj kod]
Na początku XX wieku było widoczne, że język zanika. Gdy w 1926 roku Franz Termer odwiedził społeczność Chicomucelo, w okręgu liczącym około 2500 mieszkańców, znalazł tylko trzy osoby (wszystkie powyżej 60. roku życia), które potrafiły mówić w Chicomuceltec, jednak nawet oni porozumiewali się między sobą na co dzień w języku hiszpańskim[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ zob. Campbell i Canger (1978); Etnologia hasła Chicomuceltec (Gordon 2005)
- ↑ Zobacz: Gordon (2005) szacunki populacji, oparte na informacjach zbieranych w latach 80. XX wieku
- ↑ Zobacz précis Kroebera 1939, pojawiające się w Fernández de Miranda (1968), s. 74-75.
- ↑ "Data sources listed by author".
- ↑ Jak opisuje Dienhart (1997), manuskrypt został odtworzony przez Zimmermanna w 1955
- ↑ Fernández de Miranda, loc. cit.
- ↑ Termer (1930), jak odnotował Dienhart, op. cit.